printlogo


تجارت غیرقانونی جانوران در حال انقراض در بازار شب عید
سمندر در سفره هفت‌سین!
چند سالی است در آستانه سال نو، پس از خرید ماهی قرمز برای سفره هفت ‌سین ایرانی‌ها، بازاری از خرید و فروش برخی از گونه‌های درحال انقراض و کمیاب حیات‌وحش کشور مانند برخی گونه‌های مارماهی، سمندر، لاک‌پشت و انواع قورباغه هم شکل گرفته است؛ حیواناتی که نه تنها خانگی نیستند که هیچ مناسبتی با سفره هفت‌سین باستانی ما ندارند.


ماهی قرمزهای ناسازگار با اکوسیستم بومی 
قاسم اسکندریان، کارشناس ارشد محیط زیست و استاد دانشگاه در این خصوص با اشاره به اینکه این حیوانات کوچک و پرجنب ‌و جوش، بومی کشور ما نیستند، می‌گوید: برخی گونه‌های جانوری و گیاهی که از دیگر نواحی دنیا وارد ایران می‌شوند به اصطلاح گونه‌های مهاجم محسوب می‌شوند و با اکوسیستم ما سازگار نیستند و گاهی اوقات می‌توانند مانع رشد گونه‌های بومی داخل کشور شوند و یا آن‌ها را به نفع خودشان از بین ببرند.
وی ادامه می‌دهد: زیست‌بوم‌های ما در میلیون‌ها سال با این شرایط آب و هوایی شکل گرفته و خودشان را تطبیق داده‌اند و این میهمان‌های ناخوانده و گونه‌های مهاجم به دلیل اینکه هم قدرت سازگاری و هم قدرت تدافعی بیشتری دارند و یا تغییرات ژنتیکی بالایی در آن‌ها ایجاد شده، گونه‌های بومی را به نفع خودشان تحلیل می‌برند. 
وی با تأکید بر اینکه خرید و فروش حیات‌وحش به دلیل اینکه به تخریب طبیعت و انقراض گونه‌های نادر منجر می‌شود، اقدامی غیرانسانی و غیرقانونی است، می‌افزاید: برخی از جانورانی که در آستانه سال نو خرید و فروش می‌شوند مثل سمندر لرستانی که از زیبایی خاصی نیز برخوردار است و در دامنه زاگرس زندگی می‌کند، در فهرست قرمز سازمان بین‌المللی حفاظت جهانی قرار گرفته‌اند و در مرحله نابودی کامل قرار دارند.
این کارشناس محیط زیست بازار داغ خرید و فروش غیرقانونی برخی گونه‌های جانوری مثل لاک‌پشت‌ها و مارماهی‌ها و انواع پرندگان و حتی برخی گونه‌های گیاهی مثل سنبل آبی را موجب رونق‌بخشی به شکار این حیوانات و پرندگان می‌داند که زمینه تداوم نسل برخی از این جانداران را با خطر مواجه می‌کند: این موضوع در سال‌های اخیر مشکلات زیست محیطی بسیار زیادی به وجود آورده، به‌طوری که به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که قرار دادن گونه‌هایی مانند سمندر لرستانی و سنبل آبی در سفره هفت سین ایجاد می‌کند، رونق بخشیدن به تجارت غیرقانونی حیات‌وحش است و موجب می‌شود افراد سودجو یک گونه در معرض انقراض را جمع‌آوری و از زیستگاهشان جدا کنند و جمعیت آن‌ها را برای کسب سود مورد تهدید قرار دهند.
اسکندریان ادامه می‌دهد: ماهی‌های قرمز و البته این گونه‌های جانوری هیچ‌ وقت جزئی از سفره هفت‌سین ما ایرانی‌ها نبوده‌اند؛ چراکه انواع ماهی‌های قرمز تهاجمی هستند و پس از رهاسازی در برکه‌ها، رودخانه و... با خوردن تخم و نوزاد ماهی‌های دیگر، سبب کاهش جمعیت آن‎ها شده و به محیط زیست طبیعی منطقه‌‌ای که در آن رها شده‌اند، آسیب می‌زنند و گونه‌های دیگر را با خطر انقراض روبه‌رو می‌کنند.
وی می‌گوید: برای مثال ماهی تیلا پیا را هم به عنوان یک ماهی مهاجم می‌دانیم که وقتی وارد ایران شد، باید در حوضچه‌های پرورش مصنوعی ماهی پرورش داده می‌شد نه اینکه آن را در رودخانه‌ها و تالاب‌ها و حتی در آب‌های ساحلی رها کنند. این میهمان ناخوانده در حال از بین بردن ماهی‌های بومی خودمان است و در درازمدت ذخایر زیستی ما را خیلی کم بار و یا حتی نابود کند.

مسئولان دغدغه محیط زیست ندارند!
جمشید منصوری، فعال و کارشناس محیط زیست هم با تأکید بر اینکه توجه به ارزش‌های متنوع گونه‌های جانوری در برنامه‌ریزی‌های توسعه، ایجاد حس حمایت از حیات‌وحش در سطوح جامعه و جلب مشارکت‌های مردمی در مدیریت و حفاظت حیات‌وحش بسیار ضروری به نظر می‌رسد، می‌گوید: انجام پژوهش کاربردی و بنیادی به منظور شناخت و مدیریت گونه‌های جانوری و احیای زیستگاه و جمعیت آن‌ها و فراهم کردن امکانات و تجهیزات کیفی و کمی و نیروی انسانی موردنیاز حفاظتی برای جلوگیری از تخریب زیستگاه‌ها می‌تواند شرایط مطلوبی را برای پویایی و پایداری گونه‌های جانوری کشور و زیستگاه‌های آن‌ها فراهم کند.
وی با تأکید بر اینکه جمله‌ای در علم اکولوژی وجود دارد که می‌گوید همه چیز به همه چیز مربوط است، می‌گوید: اکنون شرایط اجتماعی ما طوری است که محیط زیست در عمل غیرفعال است، چرا که این محیط زیست است که وظیفه جلوگیری از ورود جانوران و موجودات عجیب و غریب به سفره‌های هفت‌سین مردم و یا حتی رودخانه‌های کشور را دارد. سازمان جنگل‌ها هم برای ورود گیاهان مهاجم تاکنون کاری نکرده و به نظر می‌رسد مسئولان خیلی دغدغه محیط زیست و تخریب محیط زیست را ندارند.
وی با اشاره به اینکه آوردن جانوران مختلفی مانند لاک‌پشت و مارماهی و... برای سفره شب عید کار بسیار اشتباهی است، ادامه می‌دهد: وقتی این‌ها را از طبیعت جدا می‌کنند نسل آن‌ها رو به انقراض می‌رود به‌خصوص سمندرهای لرستانی و یا لاک‌پشت‌های دریایی که جدا کردن این‌ها از چرخه طبیعت سبب به خطر افتادن نسل این جانوران و انقراض آن‌ها شده است.

خرید و فروش گونه‌های جانوری جرم است
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور هم در این خصوص با اشاره به اینکه به مردم توصیه می‌شود از خریدن گونه‌های جانوری قاچاق مثل سمندر لرستانی، مار آبی، لاک‌پشت و... خودداری کنند، چرا که خرید و فروش آن‌ها جرم است، به خبرنگار ما می‌گوید: شهروندان در صورت مشاهده فروش این جانوران توسط دستفروشان و... می‌توانند با سامانه 1540 تماس بگیرند و اطلاعاتشان را به یگان حفاظت اطلاعات محیط زیست استان خودشان اعلام کنند.
جمشید محبت خانی ادامه می‌دهد: بیشترین معضل ما در خصوص خرید ماهی قرمز در زمان رهاسازی این ماهی است، چراکه زیستگاه آن‌ها نه در رودخانه‌های اطراف شهرهاست و نه چشمه‌ها و دریاچه‌ها، چرا که این‌ها بومی آن محل نیستند و با گونه‌های دیگر در آن محل درآمیخته می‌شوند و ممکن است ویروس و بیماری خاصی را انتقال دهند که موجب صدمه و از بین رفتن گونه‌های بومی آن منطقه شود.

خبرنگار: مهدی توحیدی