به بهانه اکران فیلم «غریب» ساخته محمدحسین لطیفی که نگاهی به زندگی شهید محمد بروجردی دارد، به فیلم‌هایی اشاره خواهیم کرد که با محوریت قهرمانان و سرداران جنگ ساخته شده‌اند. 
در طول یک دهه گذشته ساخت فیلمی درباره شهید محمد بروجردی بارها منتشر و تکذیب شد تا اینکه سال ۱۴۰۰ سازمان اوج تهیه‌کنندگی این فیلم را برعهده گرفت و مجوز ساخت «غریب» تابستان امسال صادر شد و لطیفی پشت دوربین آن رفت.

چ مثل چمران
از میان فیلم‌هایی که با محوریت سرداران دفاع مقدس تولید شدند چند اثر نسبت به دیگر فیلم‌ها شاخص‌ترند. یکی از این فیلم‌ها، «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و از تولیدات بنیاد سینمایی فارابی است که دلاوری‌های شهید مصطفی چمران و حضور او در پاوه را با بازی فریبرز عرب‌نیا روایت می‌کند. داستان فیلم در اواخر مرداد سال ۱۳۵۸ می‌گذرد، زمانی که شهید چمران از طرف دولت موقت مأموریت پیدا می‌کند به پاوه برود و درگیری داخلی به‌ وجود آمده میان مردم پاوه، پیشمرگه‌های حزب دموکرات و رزمندگان را خاتمه دهد. این فیلم در سی و دومین دوره جشنواره فجر نامزد دریافت ۹ سیمرغ شد که از این تعداد توانست ۶ سیمرغ را کسب کند و به عنوان یکی از فیلم‌های نوروزی سال ۹۳ راهی اکران شد. «چ» فیلم پرخرجی بود و بیش از ۶میلیارد تومان برای ساخت آن هزینه شد اما با نمایشی سه ماهه روی پرده، بیش از ۲ میلیارد تومان فروش را ثبت کرد که البته فاصله بسیاری با هزینه‌ تولیدش داشت.

خود حاج احمد
اما بی‌تردید یکی از آثار شاخص دفاع مقدسی که درباره شخصیت‌های برجسته جنگ تحمیلی ساخته شده «ایستاده در غبار» به کارگردانی محمدحسین مهدویان است. فیلمی که زندگی شهید احمد متوسلیان را از دوران نوجوانی روایت می‌کند، سال‌هایی که متوسلیان در سکوت گذراند و حالا که بزرگ‌تر شده به عنوان فرمانده لشکر باید در دروازه‌های خرمشهر با دشمن بجنگد، اما سرنوشت او فرسنگ‌ها دورتر از مرزهای ایران رقم می‌خورد. این فیلم از پدیده‌های جشنواره سی و چهارم بود و با ۱۱نامزدی سیمرغ از رکوردداران آن سال محسوب می‌شد. «ایستاده در غبار» که تلفیقی از سینمای مستند و داستانی بود با روایت‌های مستند و واقعی از حاج احمد متوسلیان و بازی خوب هادی حجازی‌فر یک مسیر تازه و خلاقانه در ژانر دفاع مقدس گشود و مهدویان در این فیلم به خوبی توانست با به کارگیری تکنیک‌های سینمایی، شمایلی از یک قهرمان واقعی را به تصویر بکشد. این فیلم در گیشه نزدیک به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان فروش داشت.

«موقعیت مهدی»؛ لطیف و شاعرانه 
اما یکی از فیلم‌های دفاع مقدسی که به تازگی هم ساخته شده و با استقبال بسیار خوب مخاطبان نیز روبه‌رو شد، «موقعیت مهدی» به کارگردانی هادی حجازی‌فر و با نگاهی به زندگی شهیدان مهدی و حمید باکری است. فیلمی لطیف و شاعرانه که از معدود آثار قهرمان‌محور جذاب و خوش‌ساخت است که توانست مخاطبان بسیاری را با خود همراه کند. مهدی باکری، فرمانده لشکر ۳۱ عاشورا از برادر کوچک‌ترش حمید می‌خواهد با وجود مشکلاتی که برایش پیش آمده به منطقه برگردد و در کنار او باشد. حمید می‌پذیرد و همراه می‌شود. حالا پس از عملیات خیبر، مهدی باید تنها به خانه برگردد. این داستان فیلم «موقعیت مهدی» است که حجازی‌فر ابتدا زندگی شهید باکری را در قالب سریال «عاشورا» تولید کرد اما در آستانه جشنواره چهلم فجر یک نسخه سینمایی از آن به جشنواره ارائه کرد که البته از این جشن سینمایی هم دست پر بازگشت و در ۱۵ بخش کاندیدای دریافت سیمرغ شد. «موقعیت مهدی» که محصول مشترک سیمافیلم و بنیاد فرهنگی روایت فتح است در گیشه نوروزی افزون بر ۱۲میلیارد و ۵۹۰ میلیون تومان فروش داشت. 

«منصور»؛ روایت تلاش‌های شهید ستاری
«منصور» به کارگردانی و نویسندگی سیاوش سرمدی و تهیه‌کنندگی جلیل شعبانی از دیگر فیلم‌هایی است که با روایت زندگی شهدا ساخته شده و این فیلم نیز گوشه‌ای از زندگی یکی از فرماندهان بزرگ جنگ تیمسار منصور ستاری، فرمانده سابق نیروی هوایی ارتش را روایت می‌کند و در خلال داستان، ساخت نخستین جنگنده ایرانی را به تصویر می‌کشد. فیلمی که در روایت تلاش‌های شهید ستاری در رسیدن به خودکفایی، موفق ظاهر شد و توانست در گیشه نیز با فروش ۳ میلیارد و ۱۴۳ میلیونی رضایت مخاطبان را فراهم کند.

تک‌تیرانداز چیره دست جنگ
«تک‌تیرانداز» به کارگردانی علی غفاری و تهیه‌کنندگی ابراهیم اصغری محصول بنیاد فرهنگی روایت فتح است که سال ۱۳۹۹ ساخته شد. همان طور که از نام این فیلم قهرمان‌محور پیداست به زندگی تک‌تیرانداز چیره‌دست جنگ ایران و عراق شهید عبدالرسول زرین می‌پردازد که نقش مهمی در عملیات‌های جنگی داشت. تبحر و آوازه او به عراقی‌ها هم رسیده بود و سرهنگ قیّوم راشد داوطلب می‌شود تا او را از پا دربیاورد. این فیلم سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه ملی و بهترین جلوه‌های ویژه میدانی را از آن خود کرد اما نکته مهم سوژه بکری بود که قابلیت پرداختی سینمایی‌تر داشت و عملاً هدر رفته بود. «تک تیرانداز» گیشه موفقی هم نداشت و نتوانست بیشتر از ۱۵۳ میلیون تومان فروش داشته باشد.

عملیات بدر و آزادسازی بوکان در دو فیلم
جواد اردکانی نیز دو فیلم با محوریت سرداران جنگ را در کارنامه کاری خود دارد، این فیلمساز «به کبودی یاس» را در سال ۸۷ با نگاهی به زندگی شهید عبدالحسین برونسی جلو دوربین برد. 
اردکانی یک سال پس از «به کبودی یاس»، سراغ زندگی شهید محمود کاوه رفت. داستان فیلم مقاطعی از زندگی این فرمانده کردستان را به تصویر می‌کشد که به دنبال آزادسازی شهر بوکان است.

زندگی زیبای سید
انسیه شاه‌حسینی دیگر فیلمسازی است که پرداختن به زندگی شهدا را سوژه یکی از فیلم‌هایش قرار داد. او در سال ۸۹ با ساخت «زیباتر از زندگی» به زندگی شهید سید حسین علم‌الهدی پرداخت و مقطعی از آغاز جنگ تحمیلی را روایت می‌کند که علم‌الهدی فرمانده سپاه هویزه به همراه نیروهای مردمی به کمک مردم روستاها می‌شتابند. این فیلم به لحاظ کیفی قوام چندانی نداشت و در زمره فیلم‌های ماندگار این ژانر هم نشد.

شب مقدس سورانی
اما «شب واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی، اگرچه روایتی از فرماندهان عملیات‌ها نیست اما درباره شخصی است که حضورش در جلوگیری از سقوط شهر آبادان در دوران دفاع مقدس بسیار مؤثر بود. 
«شب واقعه» داستان شهید دریاقلی سورانی یکی از شهدای دفاع مقدس را به تصویر می‌کشد که شبی متوجه می‌شود عراقی‌ها تصمیم دارند به آبادان حمله کنند، او مسافت زیادی را پیاده می‌رود تا به مقر سربازان ایرانی برسد و این خبر را به آن‌ها اطلاع دهد.

آیا «غریب» می‌تواند به اثری ماندگار تبدیل شود؟
لطیفی پیشتر با «روز سوم» تجربه ساخت فیلم دفاع مقدسی را کسب کرده بود و می‌توان او را در زمره فیلمسازانی قلمداد کرد که قصه‌گویی در سینما را بلدند. «غریب» هم داستان رشادت‌های شهید بروجردی را در وقایع کردستان در سال‌های ۵۸ و ۵۹ روایت می‌کند. این فیلم با بازی خوب بابک حمیدیان و مهران احمدی در کشاکش داستانی ملتهب و جذاب به خوبی توانسته گوشه‌ای از وقایع تاریخی را به تصویر درآورد. لطیفی با چیره‌دستی توانسته شمایلی از یک قهرمان زمینی و واقعی اما مسلط به امور را به نمایش بگذارد که همین مسئله تصویر مسیح کردستان را در ذهن مخاطب باورپذیرتر می‌کند به ویژه که شباهت قابل تأمل حمیدیان به این نقش به ملموس شدن آن کمک بسیاری کرده است. 
این فیلم در ۹ بخش کاندیدای دریافت جایزه از جشنواره امسال فجر بود که ۶ سیمرغ آن را دریافت کرد و حالا «غریب» تازه‌ترین فیلم محمدحسین لطیفی از امروز در سینماهای سراسر کشور میزبان علاقه‌مندان به فیلم‌های قهرمان‌محور می‌شود.

خبرنگار: صبا کریمی