آنچه بر سر شعار سال آوردیم!
نام‌گذاری سال‌ها پیرامون موضوعات مرتبط با حکمرانی و زندگی مردم، اقدامی هوشمندانه از سوی رهبر معظم انقلاب بود که از سال 1387 آغاز شد.
این کار از ظرفیتی نمادین، یعنی ایجاد زمینه مثبت روانی در جامعه برای حرکت رو به جلو برخوردار است. ولی نباید فراموش کرد که برجسته‌ترین کارکرد آن، جهت‌بخشی کلی جامعه و نهادهای وابسته به سازمان حکمرانی در راستای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده و البته هماهنگی دستگاه‌ها و بخش‌های گوناگون است. به عبارت بهتر در مسیر تمدن‌سازی مورد نظر نظام اسلامی، این نام‌گذاری نقشی تسهیل‌کننده، انسجام‌بخش و هماهنگ‌کننده میان مؤلفه‌های گوناگون و متعدد حاکمیتی را ایفا می‌کند. مروری بر سیر منطقی نام‌گذاری سال‌ها از سوی رهبر معظم انقلاب، جریانی هوشمندانه همراه با نگاه به آینده و آرمان‌های کلان انقلاب اسلامی را نشان می‌دهد. ارتباط اقتصاد، فرهنگ و دانش یکی از ویژگی‌های عناوین برگزیده این سال‌ها بوده است.
تحقق درونمایه شعار سال و نتیجه‌بخشی عملی آن، به دو حوزه مهم وابسته است؛ این امر در گام نخست نیازمند سیاست‌گذاری و در مرحله بعد وابسته به برنامه‌ریزی و عملکرد اجرایی است. به نظر می‌رسد در طول سالیان گذشته مدیران اجرایی کشور حداقلی‌ترین موضع را نسبت به شعار سال در نظر گرفته‌اند، تا بدان جا که رهبری در پیام نوروزی خویش در سال 1401، تقلیل شعار سال به عوض شدن سربرگ‌های اداری و تبلیغات محیطی را به شدت مورد نقد قرار می‌دهند. جالب اینجاست که اقدام‌های اجرایی مدیران حتی موجب تقویت جنبه‌های نمادین آن، یعنی ارتقای امیدواری نیز نشده است.
چنانچه اشاره شد عرصه دوم، سیاست‌گذاری است که باز هم معظم‌له در پیام نوروزی امسال خویش بر آن تأکید کردند. در واقع آنچه به عنوان شعار طرح می‌شود گشایش افقی کارآمد در مسیر حرکت کشور است. پرواضح است که دست یافتن به افق مشخص شده نیازمند تدوین سیاست‌هایی متناسب با وظایف و ساختارها در راستای امکان تعریف و اجرای برنامه‌های عملیاتی است.
سال 1401 از سوی رهبر فرزانه انقلاب «تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شد. باید دید اکنون که در روزهای پایانی این سال هستیم، چه میزان در مسیر تحقق این شعار حرکت کرده‌ایم؟ در حوزه اشتغال با وجود آنکه دولت از اعتقاد و کوشش راسخ در این زمینه برخوردار بوده اما به دلیل آنکه بدون در نظر گرفتن مبانی مهم مطالعاتی، آینده‌پژوهی و عمق موضوع تنها به ارتقای ظاهری و آماری کمیت در این حوزه پرداخته، در عمل نتایج مثبتی بدست نیامده است که مسئله تولید نیز از این امر مستثنا نیست. در واقع به طور کلی می‌توان گفت دو آسیب جدی در مدیران در این زمینه وجود دارد؛ یکی از این آسیب‌ها بی‌توجهی به بایستگی سیاست‌گذاری در این گستره و آسیب دوم گونه‌ای سردرگمی در تقسیم کار در حوزه سیاست‌گذاری میان دستگاه‌های مرتبط است.
ولی مهم‌ترین نقد به رویکرد کارگزاران شعار مذکور مربوط به بخش «دانش‌بنیان» آن است. با وجود ژرفای معنایی مدنظر رهبر معظم انقلاب، بدنه اجرایی این شعار را به عرصه‌های صرفاً فناورانه تقلیل داده، این در حالی است که دانش‌بنیانی تنها مرتبط با عرصه‌های فنی و یا مهندسی نیست، بلکه اساس دانش‌بنیانی باید در حوزه علوم انسانی و اسلامی طرح شود. این بدین معناست که در بسیاری از حوزه‌های اجرایی و عملیاتی باید نگاه دانش‌بنیان از جنس علوم اسلامی و انسانی داشت تا نتیجه مدنظر نظام اسلامی حاصل شود در غیر این صورت توجه ابزاری و فن‌سالارانه آسیب‌هایی نیز به بار خواهد آورد.
امید است مسئولان در سال پیش رو با دغدغه و بینش درستی به اجرایی کردن شعار سال جدید بپردازند.