شوخی‌های خطرناک مزاحمان تلفنی با سازمان‌های امدادی ادامه دارد
فوت‌های فوت‌آور
فوت می‌کنند، سوت می‌زنند، سفارش خرید سیب‌زمینی می‌دهند، از حالِ بد سگ و گربه‌شان می‌گویند، آدرس غلط می‌دهند و بعضی‌ها هم از دادن فحش و ناسزا دریغ نمی‌کنند.
وقتی چندی پیش، از پیرزن ۸۱سالهای که پس از شکستن رکورد کهنسال‌ترین مزاحم تلفنی اورژانس، راهی خانه سالمندان در اصفهان می‌شد انگیزه‌اش را از مزاحمت‌های پی در پی‌اش می‌پرسیدند، گفته بود: «تنها بودم و هم‌صحبتی نداشتم»!
چالشی که همچنان باقی است
هزینه شوخی با سازمان‌های امدادی بالاست؛ چیزی مثل از دست رفتن زمان طلایی نجات یک بیمار یا سوختن و مرگ آدم‌ها در میان آتش و دود.
جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهران به ما می‌گوید: چندی پیش در یکی از این تماس‌ها به دروغ حادثه‌ای گزارش شد و نیروهای نزدیک‌ترین ایستگاه برای امدادرسانی به آن محل اعزام شدند. چند دقیقه بعد در محدوده همان ایستگاه حادثه‌ای دیگر رخ داد، اما با توجه به اینکه نیروها از محدوده ایستگاه خارج بودند، نیروهای ایستگاه کمکی به محل حادثه اعزام شدند، با این حال، فاصله بیشتر ایستگاه کمکی با این محل منجر به گسترش حریق و افزایش تلفات شد. اگر فرد مزاحم با آتش‌نشانی تماس نمی‌گرفت، با اطفای به‌موقع حریق می‌شد از تلفات آن پیشگیری کرد.
ملکی می‌گوید: روزانه حدود 3هزار و 500 تماس با آتش‌نشانی تهران گرفته می‌شود که 12درصد آن‌ها عملیاتی و منجر به خروج نیرو از ایستگاه می‌شود و دیگر تماس‌ها غیرعملیاتی هستند.
وی با توضیح تماس‌های غیرعملیاتی می‌افزاید: برخی تماس‌ها، تکراری است به‌طوری که پس از وقوع یک حادثه ممکن است چندین شهروند به دلیل احساس مسئولیت شهروندی، آن را گزارش دهند و قطعاً این‌گونه تماس‌ها مزاحمت محسوب نمی‌شود.
ملکی ادامه می‌دهد: بخشی دیگر از تماس‌ها اشتباه است؛ یعنی تماس‌گیرنده به دلیل استرس، به جای تماس با اورژانس، پلیس راهور و یا دیگر نهادها و سازمان‌های امدادرسان با آتش‌نشانی تماس می‌گیرد. ما این‌گونه تماس‌ها را به نیروهای امدادرسان مورد نظر ارجاع می‌دهیم. ضمن آنکه هر روز تماس‌های متعددی برای دریافت مشاوره و راهنمایی با کارشناسان آتش‌نشانی گرفته می‌شود. این‌گونه تماس‌ها نیز با آنکه عملیاتی نیست، مزاحمت محسوب نمی‌شود و در بسیاری مواقع تماس‌گیرنده با دریافت مشاوره به‌موقع از بروز حوادث سنگین پیشگیری می‌کند.
ملکی با بیان اینکه بخشی از تماس‌ها نیز از سوی مزاحمان تلفنی گرفته می‌شود که طبق قانون دستگاه قضایی با این‌گونه افراد برخورد می‌کند، می‌افزاید: در سالهای اخیر شماره تلفن تماس‌گیرنده در سامانه سازمان آتش‌نشانی ثبت و نشانی محل مزاحمانی که به‌طور پیاپی با این سازمان تماس می‌گیرند شناسایی می‌شود و دستگاه‌های قضایی با آن‌ها برخورد می‌کند، به همین دلیل آمار مزاحمت‌های تلفنی نسبت به سالهای گذشته کاهش یافته است؛ با این حال همچنان مزاحمت‌های تلفنی یکی از چالش‌های اساسی نیروهای امدادی است.
قوانین کهنه است
رئیس سازمان اورژانس کشور هم از ثبت شماره تماس‌گیرنده در سامانه اورژانس، امکان پیگیری قضایی این مزاحمت‌ها و در نتیجه کاهش این‌گونه تماس‌ها در مقایسه با سالهای گذشته به ما می‌گوید، اما وی نیز تأکید می‌کند مزاحمت‌های تلفنی همچنان یکی از چالش‌های اورژانس کشور محسوب می‌شود.
جعفر میعادفر در خصوص قانون برخورد با مزاحمان تلفنی سازمان‌های امدادی اظهار می‌کند: بیشتر قوانین، قدیمی هستند و عامل بازدارنگی ضعیفی دارند. با این حال باید بر اساس همین قانون با این افراد برخورد کنیم. از این رو اطلاعات تماس افراد مزاحمی که بارها از یک شماره مشخص تماس گرفته‌اند در اختیار قوه قضائیه قرار می‌گیرد تا دستگاه قضا با شناسایی و دستگیری فرد خاطی، براساس قانون با او برخورد کند.
سکوت قانون‌گذار
محمد جواد فتحی، استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران در پاسخ به این پرسش که آیا در قانون، برخورد با مزاحمان تلفنی سازمان‌های اورژانس و آتش‌نشانی دیده شده، به ما می‌گوید: قوانین عمومی که مزاحمت‌های تلفنی را جرم‌انگاری و برای آن‌ها مجازات تعیین کرده شامل مزاحمت‌های تلفنی سازمان‌های امدادی نیز می‌شود؛ چنان‌که بر اساس ماده641 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، اگر فردی توسط تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص مزاحمت ایجاد کند، ضمن اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، به حبس از یک تا 6 ماه محکوم می‌شود.
این عضو کمیسیون قضایی و حقوقی دهمین دوره مجلس شورای اسلامی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه سازمان‌های اورژانس و آتش‌نشانی، مراکزی برای امدادرسانی به شهروندان در مواقع سخت و هنگام بروز حوادث ناگهانی هستند و مسئولیت نجات جان آن‌ها را برعهده دارند، باید جرم افراد خاطی از جنبه حقوقی مورد توجه قرار گیرد و این ایراد به قوانین وارد است که تاکنون قانون‌گذار دربرابر این خلأ قانونی سکوت کرده و مجازات‌های سنگین‌تری برای مزاحمان تلفنی این مراکز در نظر نگرفته است.
ضعف نظام آموزشی
وقتی از علیرضا شریفی یزدی، آسیب‌شناس رفتاری، دلیل رفتارهای غیرمسئولانه مزاحمان تلفنی را می‌پرسیم، می‌گوید: مهم‌ترین دلیل این رفتار را باید در غفلت از آموزش کودکان از سوی دو نهاد تربیتی خانواده و آموزش و پرورش، نبود تفریحات سالم برای نوجوانان و بی‌توجهی به غربالگری اختلالات روانی در جامعه جست‌وجو کرد.
این روان‌شناس اجتماعی ادامه می‌دهد: باید خانه و مدرسه به کودکان بیاموزند وقتی با یک مشکل خاص روبه‌رو می‌شوند و بزرگ‌ترها در کنار آن‌ها نیستند با چه شماره‌ای تماس بگیرند. همچنین لازم است با توضیح اهمیت سازمان‌های امدادگر به‌ویژه اورژانس و آتش‌نشانی در نجات جان مردم و تأکید بر اضطراری بودن این شماره‌ها آن‌ها را از نتیجه اشغال بی‌مورد خطوط اضطراری برای جامعه و مجازات‌هایی که قانون برای مزاحمت‌های تلفنی در نظر گرفته، آگاه کنیم.
به گفته شریفی یزدی به جز بیماران روانی و افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی که به دلیل بی‌توجهی به رفتار خود و قانون، مرتکب انواع مزاحمت‌ها و پرخاشگری‌ها می‌شوند، بیشتر مزاحمان شماره‌های اضطراری، نوجوانانی هستند که به بهانه نداشتن تفریح با ایجاد مزاحمت برای این سازمان‌ها خود را سرگرم می‌کنند. بنابراین باید پس از اهمیت توجه به بُعدشناختی و توجیهی که نیازمند آموزش از سوی خانواده و مدرسه است، برای اوقات فراغت نوجوانان و هدایت آن‌ها به سوی فعالیت‌های ورزشی و هنری و تفریحات سالم برنامه‌ریزی کرد.
وی با اشاره به یکی دیگر از دلایل رفتارهای نابهنجار اجتماعی به‌ویژه مزاحمت‌های تلفنی می‌گوید: بر اساس تحقیقات در حوزه علوم رفتاری، رابطه معناداری بین میزان خشم متراکم اجتماعی و ناکامی‌هایی همچون سرخوردگی، تحقق نیافتن اهداف و شرایط سخت زندگی با افزایش آسیب‌های اجتماعی وجود دارد. بر اساس نتایج این پژوهش‌ها فرد مرتکب، به‌خوبی می‌داند دست به چه اقدامی می‌زند. حالا ممکن است اقدام به ریزدزدی‌هایی کند که پایه آن، نیاز نباشد و یا با ایجاد مزاحمت تلفنی برای دستگاه‌های وابسته به نهادهای دولتی خشم خود را ابراز کند.
خبرنگار: اعظم طیرانی