آیا بورس کالا برای عرضه خودرو شفاف است؟
خرید از محله حرفه‌ای‌ها!
در حالی که مدیران عامل دو شرکت خودروسازی خواستار تداوم عرضه در بورس کالا هستند و مجلسی‌ها گران‌فروشی خودروسازان را به باد انتقاد گرفته‌اند، صمت اعلام کرده بورس کالا را به عنوان محلی موقت برای فروش انتخاب کرده، چراکه گزینه‌ای شفاف‌تر از تالار شیشه‌ای روی میز ندارد.
قدس در این مجال به واکاوی موضوع شفافیت عرضه خودرو در بورس پرداخته است.
بورس یک راه حل موقت اما شفاف
فلفلانی، کارشناس حوزه بورس در گفت‌وگو با قدس بورس کالا را به مثابه یک راه‌حل موقت برای کاهش بخشی از فساد در زنجیره تأمین خودرو می‌داند و می‌افزاید: بورس کالا این توانایی را دارد که خریدار و فروشنده و قیمت را در پشت شیشه به صورت شفاف قرار دهد، اما اینکه آیا این روش بهترین گزینه ممکن برای عرضه خودرو است یا خیر، جای تردید وجود دارد. وی با اشاره به اینکه در تالار شیشه‌ای عموم مردم می‌توانند ببینند چه میزان سفارش روی تابلو معاملات قرار دارد و خودرو با چه قیمتی به فروش می‌رسد، تأکید می‌کند: درباره اینکه چه کسی رنج قیمتی خودرو را در بورس ایجاد می‌کند، نهادهای نظارتی در هرزمانی می‌توانند استعلام بگیرند که چه افرادی با چه کد ملی و با چه شرایطی در عرضه‌ها شرکت کردند و سپس این اطلاعات را رهگیری کنند. این تحلیلگر بازار بورس توضیح می‌دهد: از منظر انتظارات ذی‌نفعان، خودروساز باز هم در بورس به دنبال تحریک تقاضاست و موجب تعجب است که چرا خودروساز اینجا نیز کارشکنی می‌کند؛ یک بار نامه می‌زند عرضه دنا به تعداد 5 هزار عدد و حواشی ایجاد می‌شود که آیا این عرضه قرار است لغو شود یا خیر. بعد تکذیب می‌شود و سپس یک‌باره این عرضه به جای 5 هزارتا تبدیل می‌شود به 10 هزار خودرو. این نشان می‌دهد یک کارشکنی‌هایی وجود دارد که باید مدیریت شود و دیدیم سازمان بورس مقابل کار‌شکنی‌ها خیلی قاطع ایستاد و دوباره این‌ها با سازوکار عرضه و تقاضا در بورس کالا کشف قیمت شد.وی می‌گوید: شاید این پرسش مطرح شود یک عده خاصی سفارشاتی را به طور کاذب روی تابلو قرار می‌دهند تا قیمت ها را جا به جا کنند که باید گفت: این موضوع توسط نهاد نظارتی قابل ردیابی، مدیریت و کنترل است. هر زمانی ببینیم قیمت‌ها دارد در بورس کالا به شدت بالا می‌رود، اینجاست که باید مداخلاتی از سمت نهادهای نظارتی انجام شود تا علت آن مشخص شود. کما اینکه مصادیق آن چند هفته پیش اتفاق افتاد و بورس‌کالا تمامی معاملات را باطل کرد. وی می‌گوید: در بورس سازوکار قیمت‌گذاری مبتنی بر عرضه و تقاضاست، منتها اشکالی که به این سازوکار وارد است این است که عرضه محدود و بسیار اندک است و از آن طرف تقاضا بسیار بالاست. اگر به نحوی این عرضه‌ها بتواند تداوم داشته باشد، می‌تواند منجر به یک تعادلی در قیمت‌گذاری شود. طبیعی است که هر جا تقاضا بیشتر از عرضه باشد با افزایش قیمت مواجه هستیم.
حل مشکلات طرف عرضه ؛ راه حل ریشه‌ای
وی با اشاره به اینکه راه‌حل ریشه‌ای، توجه به تولید و افزایش واردات و حل مشکلات طرف عرضه است، می‌گوید: ما هر کاری که در این طرف انجام می‌دهیم، بازی با سمت تقاضاست تا بتوانیم بعد ریشه‌های این مسئله را در تولید و واردات حل و فصل کنیم و این موضوع راه‌حل بلندمدت نیست.میلاد بیگی در گفت‌وگو با قدس در پاسخ به اینکه آیا هیچ‌گونه دستکاری در بورس کالا وجود ندارد، می‌گوید: بالاخره می‌شود یک کارهایی در بورس هم انجام داد. بیگی توضیح می‌دهد: دولت و وزارت صمت به دلیل هزینه‌های اجتماعی که اصلاح قیمت خودرو (با لفظ دقیق‌تر به روزرسانی قیمت خودرو با توجه به هزینه‌های تولید) داشت، تصمیم گرفت قیمت را براساس هزینه‌های تولید به روزرسانی نکند در حالی که قیمت دلار تغییر کرد و با جنگ اوکراین قیمت مواد اولیه بالا رفت و سبب شد فاصله بین قیمت کارخانه و بازار زیاد شود. گزینه‌ای که در اینجا مطرح بود این بود که یا دولت یک دستورالعمل درست برای خودرو طراحی کند یا سراغ گزینه‌هایی برود که هزینه اجتماعی کمتری داشته باشد که دولت تصمیم گرفت بورس کالا را برای خودروهایی اجرا کند که تا پیش از این هم قیمت‌گذاری دستوری در آن‌ها وجود نداشت.
شفافیت و پیش‌بینی پذیری با برنامه فصلی
بیگی می‌افزاید: این بازار احتیاج به مراقبت دارد و باید امکان قیمت‌سازی در داخل این بازارها را کم کنیم. از جمله اینکه سیاست‌هایی برای کف عرضه بگذاریم و عرضه‌های آتی را شفاف کنیم و بتوانیم بگوییم هر هفته چه میزان خودرو عرضه خواهیم کرد. باید خودروسازها را به این سمت سوق دهیم که برنامه فصلی بدهند. علاوه بر آن محدودیت‌هایی برای کف عرضه بگذاریم و اینکه عرضه‌هایی از یک میزان پایین‌تر، امکان فروشش را لغو کنیم. با این روش بازار شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری بالاتری پیدا خواهد کرد. هر چقدر بازار شفاف‌تر و پیش‌بینی‌پذیرتر باشد، مردم راحت‌تر در آن حضور پیدا می‌کنند و قیمت‌ها دقیق‌تر می‌شود و نوسان کمتری هم خواهد داشت. بیگی می‌افزاید: در مورد کارگزاری‌ها باید گفت به قیمتی که در بازار تعیین می‌شود، دسترسی دارند. به هر حال هر چقدر بشود این‌ها را شفاف‌تر کرد و از کارگزاری ها گرفت و به خود مردم واگذار کرد تا خودشان بتوانند پیشنهادهای قیمتی بگذارند، معاملات در این بازار بهینه‌تر خواهد شد. حالا که بورس محل مراجعه کاربران زیادی شده، مدیران این سازمان هم باید به سمتی بروند تا استفاده از بورس را برای عموم سهل‌الوصول کنند. بورس نباید جایی برای بازی حرفه‌‌ای‌های صنعت خودرو باشد و برای این کار نیاز است هر چقدر می‌توانیم با آموزش بیشتر دسترسی به بازار را برای مردم ساده‌تر کنیم.
خبرنگار: زهرا طوسی