printlogo


فرهنگ رضوی، تسهیلگر مناسبات مذاهب اسلامی
مناسبات شیعه و سنی را می‌توان از مهم‌ترین مسائل جهان اسلام دانست، چرا که بیانگر وضعیت روابط درون امت اسلامی است.


بدون شک یکی از رهاوردهای رسالت نبی اکرم(ص) پی‌ریزی جامعه یا امت اسلامی است که قرآن آن را در آیه۱۴۳ سوره بقره ستوده است و می‌فرماید: «وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَی النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا»؛ آری چنين است كه شما را بهترين امت‌ها گردانيديم تا بر مردمان گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد و همزمان مسلمین را به حفظ منزلت خود و دوری از تنش و اختلاف فرامی‌خواند و در آیه47 سوره انفال تصریح می‌کند: «وَأَطيعُوا اللَّهَ و َرَسولَهُ وَلا تَنازَعوا فَتَفشَلوا وَ تَذهَبَ ريحُكُم وَاصبِروا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصّابِرين»؛ و فرمان خدا و پیامبرش را اطاعت کنید و نزاع (و کشمکش) نکنید تا سست نشوید و قدرت و شوکت شما از میان نرود و صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامت‌کنندگان است.
اما آنچه در تاریخ اسلام اتفاق افتاد پیدایش مذاهب شیعه و سنی است که تا امروز به عنوان واقعیت‌های بیرونی به عنوان ارکان امت پیامبر اسلام تداوم یافته‌اند و در دنیا دین اسلام را با این دو مذهب می‌شناسند. پس از پیروزی انقلاب در قرن اخیر، توجه به ایران اسلامی و حرکت امام خمینی(ره) به عنوان احیاگر اسلام ناب محمدی در دنیای معاصر افزون شد و جوش و خروش و اشتیاق فراوانی در سرزمین‌های اسلامی برای حمایت از انقلاب اسلامی و آشنایی با مبانی و اهداف آن به‌وجود آمد چرا که متفکران و عالمان و مردمان جوامع اسلامی امام خمینی(ره) را تنها شخص تحقق‌بخش آرمان دیرین خود یعنی برپایی حکومت نبوی می‌دیدند و از این رو همبستگی با انقلاب مردم ایران در جهان اسلام فراوان دیده می‌شد.
استقبال جهان اهل سنت در کشورهای اسلامی از انقلاب ایران نشان می‌دهد ادبیات امام خمینی و انقلاب و چهره‌های پیشرو آن، از مفاهیم و گفتمان برون‌مذهبی و قابل فهم برای تمامی مسلمانان بهره‌مند بوده‌اند و دیدگاه آنان به دلیل معطوف بودن به سرنوشت امت اسلامی دارای جذابیت زیادی شد.
بصیرت و اِشراف امام خمینی(ره) به مسائل و جریان‌های روز جهان اسلام و نفوذ و توطئه‌های دشمنان، ایشان را بیش از هر شخصیت دیگری از عاقبت شوم نزاع‌های فرقه‌ای آگاه می‌ساخت از این رو امام خمینی(ره) را می‌توان مؤسس مرحله تازه‌ای در مناسبات شیعه و سنی در دوران معاصر دانست که موفق به طرح رهیافت‌های نوینی در این زمینه شد.
گفتمان وحدت و تقریب مذاهب اسلامی از رهاوردهای انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی است که توانست در شرایطی که انقلاب بزرگ قرن توسط یک عالم و مرجع شیعی به پیروزی رسیده بود آن را در دیدگاه همه مسلمانان از مذاهب مختلف محبوب سازد.
پس از رحلت امام خمینی(ره)، سیاست و سیره رهبر معظم انقلاب نیز تقویت و پیشبرد وحدت اسلامی و تقریب مذاهب و دوری از کینه‌ورزی و فرقه‌گرایی و تحقق ابتکارات تازه در این مسیر بوده است به‌گونه‌ای که می‌توان آیت‌الله خامنه‌ای را از معدود شخصیت‌های کنونی جهان اسلام دانست که در احیای اتحاد اسلامی نقش ایفا کرده و در تداوم آرمان‌های تاریخی امت اسلام سهم اساسی داشته‌اند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در یکی از آخرین دیدگاه‌های خود درباره مناسبات شیعه و سنی که در دیدار با کارگزاران حج پیش از موسوم حج ابراهیمی امسال ایراد فرمودند بیان کردند: «دشمن مکار بر آن است که با افروختن آتش جنگ‌های خانگی میان مسلمانان، انگیزه‌های مقاومت و مجاهدت را در آنان به انحراف کشانده، رژیم صهیونیستی و کارگزاران استکبار را که دشمنان حقیقی‌اند، در حاشیه‌ امن قرار دهد. راه‌اندازی گروه‌های تروریستی تکفیری و امثال آن در کشورهای منطقه‌ غربِ آسیا ناشی از این سیاستِ غدارانه است. این هشداری به همه‌ ما است که مسئله‌ اتحاد مسلمین را امروز در صدر وظایف ملی و بین‌المللی خود بشماریم».
بر این اساس باید دانست تنظیم مناسبات شیعه و سنی در کشور ما و جهان اسلام نیازمند سیاست‌گذاری‌های عالمانه و هوشمندانه با الهام از مکتب اهل بیت(ع) و آموزه‌های انقلاب اسلامی است. در این راستا، فرهنگ غنی رضوی به دلیل اتصال به سیره امام رضا(ع) در گفت‌وگو و مناظره با سران ادیان و مذاهب، منبع راهگشا و بی‌بدیلی برای عبور از چالش‌ها و تنش‌های میان مذاهب است. شناسایی اصول سیره رضوی در تعامل با مذاهب از اولویت‌های جامعه ما و جهان اسلام است.