printlogo


یادی از منوچهر اسماعیلی، پیشکسوت دوبله ایران که دار فانی را وداع گفت
سکوت اسطوره صدا
قلب «منوچهر اسماعیلی» دوشنبه شب از تپش ایستاد اما طنین صدای او در آثارش همچنان ماندگار است.


​​​​​​​این دوبلور مطرح و مرد هزار صدای ایران که در 83 سالگی چشم از جهان فروبست بیش از 6 دهه در حرفه صداپیشگی ایران فعالیت کرد و صداهای ماندگاری را برای شخصیت‌های دوست‌داشتنی فیلم‌ها ساخت. او دوبله فیلم‌های زیادی را بر عهده داشته و به صحبت کردن به جای چند شخصیت در یک فیلم با صداهای متنوع و تیپ‌گویی (صحبت با صداهای مختلف) شهرت دارد. در سریال «هزاردستان» همزمان به جای شعبان (محمدعلی کشاورز)، رضا تفنگچی (جمشید مشایخی)، هزاردستان (عزت‌الله انتظامی) و جمشید لایق صحبت کرد. منوچهر اسماعیلی صداپیشگی در آثار سینمایی خارجی بسیاری را هم در کارنامه حرفه‌ای خود داشت که مشهورترین آن‌ها، دوبله صدای آنتونی کوئین در نقش حمزه در فیلم محمد رسول‌الله(ص) بود. 
او صداپیشگی بازیگران مطرحی چون استیو مک کوئین، همفری بوگارت، چارلتون هستون و کرک داگلاس را در کارنامه‌اش داشت و از میان بازیگران مطرح سینمای ایران هم می‌توان به صداپیشگی نقش‌های بهروز وثوقی در فیلم‌های متعددی همچون «قیصر»، «داش آکل»، «سوته دلان» و «رضا موتوری»، جمشید مشایخی در فیلم‌های «قیصر» و «کمال‌الملک» و داریوش ارجمند در سریال «امام علی (ع)» و فیلم «ناخدا خورشید» اشاره کرد. یکی از ماندگارترین هنرنمایی‌های اسماعیلی هم در فیلم «مادر» ساخته زنده‌یاد علی حاتمی بود که همزمان به جای سه بازیگر یعنی محمدعلی کشاورز، جمشید هاشم‌پور و اکبر عبدی صحبت کرد. صداپیشگی نقش «جوکر» هم در فیلمی به همین نام از آثار ماندگار او در سال‌های اخیر است. در ادامه با چند دوبلور پیشکسوت کشورمان درباره زنده‌یاد اسماعیلی گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید.

 مرگ یک اسطوره
منوچهر والی‌زاده، از پیشکسوتان دوبله و دوستان منوچهر اسماعیلی با اعلام تسلیت به مردم ایران و علاقه‌مندان به دوبله بابت این فقدان می‌گوید: با رفتن منوچهر اسماعیلی، دوبله ایران یک اسطوره را از دست داد، در واقع همه چیز دوبله را از دست دادیم.
 او نماد دوبله ایران بود که از دست دادیمش، چه کسی مانند او پیدا می‌شود؟ دیگر مانندش پیدا نمی‌شود. او استعدادی ذاتی داشت و از این موهبت الهی بیشترین بهره را برد.
وی با بیان اینکه افتخار شاگردی و دوستی با منوچهر اسماعیلی را داشته، خاطرنشان می‌کند: در بسیاری از فیلم‌ها کنار او بودم و گاهی اتفاق می‌افتاد در فیلمی، نقش او را می‌گفتم و او نقش سوم را؛ برایش مهم بود جوان‌های کنار دستش پیشرفت کنند.
صداپیشه «لوک خوش‌شانس» می‌افزاید: از زمانی که وارد حرفه دوبله شدم با نخستین کسی که آشنا شدم، منوچهر اسماعیلی بود. 18 ساله بودم که با هم آشنا شدیم و همیشه از او آموختم. پشت سرش ایستادم و نوع بیان و گویندگی را از او یاد گرفتم، حتی نشستن پشت میکروفن را از او آموختم. 
والی‌زاده می‌گوید: جوان‌های بااستعدادی وارد حرفه دوبله شده‌اند و امیدوارم معرفت این کار را داشته باشند و دوبله ایران را حفظ کنند. اگرچه الان حال و روز دوبله خوب نیست و مثل قدیم نیست که گروهی اجرا می‌کردیم، الان دوبله انفرادی شده و این برای من خوشایند نیست، چون 60 سال کنار همکارانم می‌نشستم و دوبله می‌کردم این شکل کار برایم جالب نیست. 

 سلطان السلاطین دوبله ایران
اکبر منانی، از پیشکسوتان عرصه دوبله ایران نیز درباره منوچهر اسماعیلی می‌گوید: او سلطان‌السلاطین دوبله ایران بود، یعنی در اوج این حرفه بود. نقش‌هایی که دوبله می‌کرد ماندگار بود و رفتنش، ضایعه بزرگی است. در دوبله ایران اگر هر کسی در جای درست خود باشد، سلطان است ولی ایشان سلطان‌السلاطین بود و در دوبله ایران، یک استثنا به شمار می‌رفت. 
او با بیان اینکه کار دوبله یک استعداد ذاتی است، تأکید می‌کند: البته دوبلور باید تجربه کند یعنی در  استودیو حاضر باشد و یاد بگیرد با رفتن به کلاس‌های آموزشی نمی‌شود دوبلور شد. این حرفه نیاز به صبوری دارد و ممکن است سال‌ها زمان ببرد تا دوبلور به ظرافت‌های کارش پی ببرد. 
منانی درباره اینکه چطور هم‌نسلان او نسلی طلایی را در دوبله ایران ساختند که دیگر تکرار نشد، توضیح می‌دهد: الان کارها خیلی سریع دوبله می‌شود و این سرعت در کار از کیفیت می‌کاهد. البته نسل جدید هم دارند خوب کار می‌کنند ولی در گذشته، یک فیلم بارها تمرین و دورخوانی می‌شد اما الان بدون تمرین، صداها را ضبط می‌کنند.
صداپیشه «هرکول پوآرو» با بیان اینکه مهم است یک دوبلور در جای خودش و نقش درست قرار بگیرد، می‌گوید: یکی از دلایل ماندگاری صدای منوچهر اسماعیلی این بود که در جای درست خودش قرار داشت و یک سر و گردن از بقیه در صداپیشگی ایران بالاتر بود به همین دلیل آثار فاخری از او به جامانده است.
وی با اشاره به خاطرات زیادی که با منوچهر اسماعیلی در زمان کار داشته، یادآور می‌شود: همه کار ما خاطره بود و بسیاری از خاطرات خوشمان در استودیو و هنگام تپق زدن‌هایمان بود. 

 استاد نوآوری در خلق صدا
بهروز رضوی، دیگر دوبلور شناخته شده کشورمان با بیان اینکه دوبله ایران با رفتن منوچهر اسماعیلی یکی از مهم‌ترین عوامل و مهره‌هایش را از دست داد، می‌گوید: او استاد بزرگی بود که در طول سال‌ها با نوآوری و جذابیت در خلق صداهای متفاوت، به هنر دوبله ایران خدمت کرد. 
به باور او، صداپیشگی بازنشستگی ندارد و اضافه می‌کند: من همکاری مستقیم و نزدیکی با منوچهر اسماعیلی نداشتم ولی از او در این حرفه بسیار آموختم، چون از بارزترین چهره‌های دوبله ایران بود که تا پایان عمرش کار کرد و جایش خالی است و مانندش را نداریم.
رضوی می‌گوید: او در تغییر صدا بسیار توانمند بود، مثلاً در یک فیلم جای چند شخصیت صحبت می‌کرد و چنان این شخصیت‌ها را متفاوت از هم اجرا می‌کرد که قابل تشخیص نبود دوبلور همه این شخصیت‌ها یک نفر است چون بسیار روی کارش حساس و دقیق بود.
این گوینده رادیو و تلویزیون معتقد است: علاقه‌مندان و مستعدان عرصه صداپیشگی در گذشته با عشق و علاقه وارد این کار می‌شدند که وابستگی قلبی موجب بالا رفتن کیفیت آثار می‌شد ولی الان بیشتر تبدیل به یک شغل و منبع درآمد شده است. 
وی با اشاره به کمرنگ شدن دوبله در فیلم‌های سینمایی عنوان می‌کند: الان صدای سرصحنه مورد توجه قرار گرفته و کمتر فیلم‌سازی سراغ دوبلورها می‌آید در حالی‌که در گذشته فیلم‌ها و سریال‌های جذابی را داشتیم که صداپیشگان شناخته شده‌ای به‌جای بازیگران صحبت می‌کردند و مردم هم آن صداها را دوست داشتند.
گفتنی است پیکر منوچهر اسماعیلی، هنرمند فقید امروز 2 شهریورماه در بهشت سکینه کرج به خاک سپرده می‌شود.

خبرنگار: زهره کهندل