آهوهای «خارگ» شهرنشین شدند
جزیره مرجانی خارگ یا خارک که بر سر کاف و گافش بحث و مناقشه بسیار است از لحاظ تجاری، اقتصادی، نظامی و تاریخی اهمیت بسیار دارد؛ به طوری که جلال آل احمد این جزیره را با لقب «دُر یتیم خلیج فارس» خوانده است.
این جزیره به دلیل داشتن یکی از مهمترین پایانههای صادرات نفت جهان برای ساکنانش و تمام مردم ایران اهمیت ویژهای دارد. صادرات بیش از ۹۰ درصد نفت خام کشور و متوقف نشدن صادرات برای یک روز، حتی در بحبوحه جنگ و آتشباران، این جزیره 8کیلومترمربع در ۴ کیلومترمربعی را به اقتصادیترین و استراتژیکترین نقطه کشور تبدیل کرده است. به همین دلیل است که دروازه ورود به خارگ برای افراد، تنها با مجوز باز میشود!
و اما محیط زیست و طبیعت خارگ جلوهای ناب و متفاوت از طبیعت را به تصویر کشیده است. در دل دریا گونههای متفاوت مرجان و آبسنگها خودنمایی میکنند و روی خشکیاش آهوها خرامان خرامان کنار مردم بومی زندگی مسالمتآمیزی دارند.
آهو برای خارگیها مانند فرزند است
حسین باغبان؛ از شهروندان و فعالان محیط زیستی جزیره خارگ در گفتوگو با ایسنا اظهار کرد: آهو خارگ، محیط زیست این جزیره است. ساکنان بومی جزیره تعلق خاطر بسیاری به آهوها دارند و به صورت خودجوش غذای مورد نیاز آهوها را در حاشیه امامزاده «میرمحمد حنفیه» که در جنوب غربی خارگ قرار دارد، میبرند تا کمکی به تغذیه آنها کرده باشند.
او با اشاره به اینکه جمعیت زیادی از افراد جزیره را غیربومیها تشکیل میدهند، میگوید: نمیتوانیم این موضوع را به همه تعمیم دهیم؛ اما دیده و شنیده شده که برخی افراد آهوها را سر بریدهاند و برای آنها خطرآفرین شدهاند. یک شخص بومی هیچ وقت این کار را نمیکند و آهوها نزد مردم جزیره بسان فرزندان آنها هستند.
سایت پسماند چراگاه آهوان خارگ
این فعال محیط زیستی بیان میکند: محیط زیست با امکانات و نیروی انسانی محدود نمیتواند پاسخگوی نیاز آهوهای جزیره خارگ باشد. در طول سالهای گذشته، شرکت نفت فلات قاره با تأمین علوفه، حامی این حیوان در جزیره بود؛ اما در دو سال گذشته با قطع حمایت خود، وضعیت تغذیهای آهوها بحرانی شده است. به طوری که این حیوان، سایت پسماند را چراگاه تصور کرده و برای تغذیه به آنجا پناه میبرد. این موضوع زنگ خطری جدی برای این گونه ارزشمند است.
باغبان با بیان اینکه حضور صنعت در جزیره الزامی است، گفت: ما نمیتوانیم مانع فعالیت صنعت شویم؛ اما در این راستا لازم است صنایع مستقر در جزیره به ویژه نفت فلات قاره که سالها حامی آهوها بوده در راستای مسئولیتهای اجتماعی وارد عمل شود. به چشم دیدهایم که آهویی در تور دروازه زمین فوتبال شرکت فلات قاره گیر کرده و تلف شده است!
او روند جمعیتی آهوها در خارگ را افزایشی اعلام و عنوان میکند: ساکنان بومی جزیره خود را در برابر آهوها متعهد میدانند. به طوری که میبینید این حیوان در کنار مردم زندگی میکند و خیابانهای جزیره محل تردد آنها شده است.
این شهروند خارگی ادامه میدهد: افزایش جمعیت آهوها در شرایطی است که سالانه تعداد زیادی از این گونه حیوانی بر اثر تصادفات جادهای و مسمومیت غذایی تلف میشوند.
باغبان با اشاره به اینکه آهو در همه نقاط جزیره دیده میشود، از پایگاههای نظامی و اسکله تا فرودگاه و این موضوع اجتنابناپذیر است، میگوید: باید بپذیرم اکنون آهوها در زیستگاه خود هستند و این صنعت است که وارد حریم زیست آهوها شده. از این رو در شرایط کنونی صنایع نفتی مستقر در خارگ باید در کنار محیط زیست قرار گرفته و منطقه حفاظت و محصور شدهای برای آهوها ایجاد کنند.
انسانها وارد حریم زیست آهوها شدهاند
حسین شکری؛ مسئول حراست شرکت بازیافت خارگ نیز میگوید: شبها وقتی در اتاقک خود نشستهام، میبینم آهوها به سراغ زبالهها میآیند تا غذایی برای خوردن پیدا کنند.
او که از بومیهای جزیره خارگ است، عنوان میکند: زیستگاه آهوها همان زیستگاه سابق است؛ اما انسانها با دایر کردن شرکتها وارد حریم آنها شدهاند.
مسئول حراست شرکت بازیافت خارگ میگوید: ای کاش صنایع مستقر در جزیره خارگ که میلیاردها تومان درآمد دارند، حتی اضافه غذای کارکنان خود را برای این آهوها میریختند تا آنها در زبالهها هر چیزی را نخورند.
قرارداد حمایت تمدید نشد
احسان فهیم؛ محیطبان اجرایی جزیره خارگ نیز اظهار کرد: خشکسالیهای اخیر و کمبود مراتع سبب شده تغدیه آهوهای جزیره با مشکل روبهرو شود. چراگاهها و علوفههایی که تأمین میکنیم در کنار کمک مردم کفاف نیاز این حیوان را نمیدهد.
او یادآور شد: پتروشیمی خارگ حامی لاکپشتها و شرکت نفت فلات قاره حامی آهوهای خارگ بودهاند؛ اما حدود دو سال است که قرارداد آنها با محیط زیست به پایان رسیده و این صنایع اقدامی برای تمدید انجام ندادهاند.
محیطبان اجرایی جزیره خارگ ادامه داد: اکنون تعداد محیطبانان برای غذارسانی به آهوها کافی؛ اما علوفهها بسیار پایینتر از نیاز است. البته وجود گونههای درخت کنار و کهیر هم در جزیره کمککننده است؛ اما باز هم تأکید میکنیم که کافی نیست. گرسنگی پای آهوها را به سایت پسماند، ساحل و نقاط شهری کشانده و این یک تهدید جدی است.
به گفته فهیم، جمعیت آهوها اکنون بیش از هزار و 300 رأس در خارگ و بیش از ۱۶۰ رأس در خارگو است.
تصادفات جادهای اصلیترین عامل مستقیم تهدیدکننده جان آهوها
او با بیان اینکه اکنون آهوها را میتوان در همه نقاط جزیره مشاهده کرد، گفت: اکنون بیشترین عامل تهدیدکننده مستقیم جان این گونه جانوری تصادفات جادهای است.
محیطبان اجرایی جزیره خارگ با بیان اینکه شهرداری و شرکت پایانههای نفتی هر کدام یک تانکر آبرسانی به محیط زیست دادهاند، بیان کرد: محیط زیست تاکنون هفت آبشخور در جزیره ساخته است؛ اما با توجه به افزایش جمعیت آهوها باید این رقم به ۲۰ آبشخور افزایش پیدا کند. همچنین نیاز سالانه علوفه آهوها در جزیره حدود ۵۰هزار تن است.