بانوان مشهدی در روز شهادت ولینعمتشان حماسه زنان نوغان را یادآور شدند
آن گونه که زنان نوغان گریه کردند
دور از وطن بود و در غربت. هیچ کدام از اهل بیتش نبودند تا پیکرش را تشییع کنند، اما زنان غیرتمند نوغان نگذاشتند امامشان غریبانه به خاک سپرده شود. سیاه پوشیدند و پشت دروازههای دژ شهر جمع شدند تا «به جای مادر» امام غریبشان برایش سوگواری کنند.
امروز هم بانوان مشهدی در عزای امامشان سیاه پوشیدند و اشک ریختند و با پای پیاده به حرم مطهرش آمدند تا حماسه سوگواره زنان و مادران نوغان برای امام زمانشان را یادآور شوند.
اقدامی که باید الگوی زنان مسلمان باشد
هر سال در آخرین روز ماه صفر مسجد امام رضا(ع) محله نوغان طبرسی محل تجمع بانوان این محله میشود. انگار آیین نانوشتهای همه آنها را به اینجا فرامیخواند. آیینی که یادآور اقدام شجاعانه و وفادارانه پیشینیانشان است.
چرخ زمان را که هزار و 243 سال به عقب برگردانیم، میرسیم به روز پایانی ماه صفر سال 203 هجری قمری. همان روزی که مأمون حضرت(ع) را با زهر جفا به شهادت رساند و سعی داشت شهادت ایشان را مرگ طبیعی جلوه دهد. اما این زنان نوغان بودند که جرئت کردند و فضای خفقان را شکستند و صدای مظلومیت امامشان را به گوش زمین و آسمان رساندند. مهریههایشان را بخشیدند تا مهر حضرت رضا(ع) را در دل نگه دارند. زنان امروز محله نوغان هم به تأسی از گذشتگانشان و برای یادآوری این اتفاق بزرگ هر سال در چنین روزی در مسجد محله خود جمع شده و در یک حرکت نمادین با پای پیاده به حرم مطهر مشرف میشوند. امسال هم این گروه از زنان در این مسجد جمع شدند و پیش از تشرف به حرم مطهر برنامهای برگزار کردند. این برنامه شامل اجرای تئاتر و سرود درباره همین موضوع و با سخنرانی دکتر ریحانه رئیسی همراه بود. پس از صرف صبحانهای که میهمان حضرت بودند، با زمزمه مرثیه رهسپار حرم شدند.
نسرین نایاب یکی از بانوان شرکتکننده در این مراسم بود. او که استاد یکی از حوزههای علمیه مشهد است، گفت: «مراسم زنان نوغان هر سال به میزبانی مسجد امام رضا(ع) برگزار میشود. این مراسم با موضوع هویت زن مسلمان، نه شرقی و نه غربی است و من هر سال در آن شرکت میکنم. بسیاری از اقدامهای زنان در تاریخ کمرنگ دیده شده و بانیان آن گمناماند. برگزاری چنین برنامههایی بسیار مهم و ضروری است، البته رسانهها هم وظیفه دارند این زنان و اقدامهای ارزشمندشان را به عنوان الگوی زن مسلمان به نسل جوان بشناسانند».
جا پای زنان نوغان
دیگر از آن کوچهها و خانههایی که بیش از 12قرن پیش زنان نوغان از آن گذر کردند تا برای تشییع امامشان بروند، خبری نیست اما هنوز یاد آن اتفاق در ذهن زنان امروز این محله و این شهر به جا مانده است. این بانوان پس از گذشت این همه سال در روز شهادت ولینعمتشان جا پای زنان نوغان گذاشتند و باز هم از این مسیر راهی حرم مطهر شدند. جمعیتشان خیلی بیشتر از زنان یک محله بود. وقتی برای حضور در مراسم به دارالمرحمه رسیدند چند هزار نفری شده بودند. فاطمه سادات هاشمی، کارشناس مسئول اداره مراسم و آیینهای حرم مطهر رضوی هم به همین موضوع اشاره کرد و گفت: «آیین سوگواری زنان نوغان با عنوان «به جای مادر» برگزار شده است که به حماسه تاریخی آن شیرزنان اشاره دارد. هر ساله بانوان مشهدی از مسجد امام رضا(ع) محله نوغان برای بزرگداشت و تجلیل از این واقعه و تجدید پیمان با حضرت(ع) به صورت نمادین و با پای پیاده به طرف حرم مطهر رضوی مشرف میشوند. تفاوتی که برنامه امسال با سالهای پیش دارد این است که شاهد حضور بیش از 3 هزار نفر هستیم؛ چراکه بانوان نه تنها از محله نوغان بلکه از تمامی محلات مشهد برای شرکت در این مراسم آمدهاند».
همراهی زنان نوغان با امام زمانشان
همخوانی قرآن توسط گروه قرآنآموزان رضوی آذینبخش مراسم در رواق دارالمرحمه حرم مطهر رضوی بود. فیروزه محمدزاده، سخنران این مراسم هم در حاشیه این برنامه گفت: «تاریخ عبرتآموز است. ما زنانی در تاریخ داریم که سرنوشت تاریخ را دگرگون کردهاند. خیلی مهم است که جوان امروز برای عبرت گرفتن با این الگوها آشنا شود. قرآن هم به عبرتآموزی از تاریخ اشاره میکند و اگر بخواهیم تأسی از قرآن داشته باشیم باید زنانی مانند حضرت زهرا(س)، حضرت زینب(س) و حضرت خدیجه(س) را که اقدامهای بزرگ و اتفاقهای مهم تاریخی را رقم زدهاند، به نسل جوان معرفی کنیم».
محمدزاده بر اهمیت همراهی زنان نوغان با امام زمانشان تأکید کرد و ادامه داد: «همین که آنان امام زمان خود را شناختند و ایشان را همراهی کردند، آن هم در فضایی که مأمون قصد داشت مرگ امام(ع) را یک مرگ طبیعی جلوه دهد و شهادت ایشان را مخفی کند اهمیت این واقعه را نشان میدهد. حضور این زنان و عزاداریهایی که برگزار کردند این آگاهی را به جامعه داد که امام به مرگ طبیعی از دنیا نرفتند بلکه به شهادت رسیدند و این اتفاق توسط حکومت وقت و مأمون رخ داده است. این روشنگری نه تنها در زمان خودشان بود بلکه امروز به نسل ما هم رسیده است».
پس از اتمام سخنرانی، گروه سرود آوای ارادت و نسل سلمان به اجرای یک سرود دسته جمعی با همین مضمون پرداختند. مهرانه دباغ، سرپرست این گروه گفت: «زنان نوغان مسئولیتشان را در زمان خود انجام دادند. ما هم مسئولیت داریم ادامهدهنده راه آنان باشیم. بچههای ما تصمیم گرفتند با اجرای سرود گام مؤثری در این راه بردارند. البته در این مدت در مورد پیشینه تاریخی این اتفاق برایشان توضیحات کاملی دادهایم تا با آگاهی و عشق این سرود را بخوانند».
نقل یک روایت تاریخی در دل یک داستان
رونمایی از رمان «ابریشمباف» بخش دیگری از این مراسم بود. این کتاب که در قالب یک رمان نوشته شده، داستان این واقعه را روایت میکند. آزاده آزادنیا که همراه سیده طیبه سیدی کار نگارش این داستان را بر عهده داشته است، درباره آن توضیح داد: «سفارش این کتاب توسط دفتر تبلیغات آستان قدس رضوی به ما داده شد. البته پس از تحقیقاتی که درباره اصل داستان انجام دادم به موضوع علاقهمند شدم؛ چراکه درباره آن کار مکتوب زیادی انجام نشده بود و هر آنچه وجود داشت اکثراً تاریخ شفاهی بود. حتی منابع تاریخی کمی هم به آن اشاره کرده بودند و مهمترین منابع ما هم در طول یک ماه تحقیقات، تنها دو کتاب زندگی سیاسی امام هشتم(ع) نوشته جعفر مرتضی حسینی و کتاب تاریخ تحلیلی اسلام نوشته دکتر جعفر شهیدی بود».
خبرنگار: زهرا زنگنه