«تنهاتر از مسیح» در پنجمین سال اجرای خود، با نگاهی متفاوت به وقایع پیش از عاشورا تا روز عاشورا، با روایتی دیگر اجرا می‌شود. این نمایش پس از فصل راه سرخ در تلاشی دیگر به روایت دسته‌های پنهانی پرداخته که گرچه به ظاهر مسلمان بودند اما دین و آیین و مسلکشان از یهود بود. روایت منافقین که در میان امت اسلام رخنه کردند تا خون خدا بر زمین بریزد. این نمایش میدانی که در ۵۰ شب، هر شب میزبان 6هزار نفر است، اجرای خود را از ۲۸ تیر ماه آغاز کرده و تاکنون مورد استقبال ۵۰ هزار نفری مردم تهران قرار گرفته است. به سراغ حسن بزرا، کارگردان نمایش تنهاتر از مسیح رفتیم تا جزئیات تازه فصل پنجم را از او جویا شویم.

تلاشی 700 نفری 
حسن بزرا درخصوص داستان نمایش گفت: تنهاتر از مسیح روایت مردمانی دنیاپرست و پیمان‌شکن و روایت پیروزی خون بر شمشیر است. این نمایش روایت مظلومیت آنانی‌ است که نام و آیینشان در تاریخ جاری و محونشدنی است. فصل جدید این نمایش از زاویه نگاه و داستانی متفاوت نسبت به فصل‌های گذشته برخوردار است. در واقع فصل جدید به بررسی دسیسه‌ها و توطئه‌های یهود در شهادت اهل بیت(ع) و واقعه کربلا پرداخته است. 
در فصل گذشته این نمایش یعنی فصل چهارم به شهادت اهل بیت(ع) که از پیامبر اکرم(ص) آغاز و به امام حسین(ع) ختم می‌شد، پرداخته شده بود.
این کارگردان در خصوص تغییرات فصل جدید افزود: در فصل پنجم از لحاظ محتوا و فرم به پختگی رسیدیم. در این فصل از دکورهای عظیم‌تر، رئال‌تر و شکیل‌تری استفاده کردیم و نسبت به سال‌های گذشته اتفاق جامع‌تری را به مخاطب نشان می‌دهیم. در واقع به دلیل آنکه نسبت به فصل‌های قبل، نمایش میدانی «تنهاتر از مسیح» دارای دکورهای بیشتری است و روایت‌هایی که در آن می‌شود در کنار روضه مصور افزایش داشته، بر میزان کار جلوه‌های ویژه نیز افزوده شده است. در هر فصل به صورت ثابت حدود 200 تا 250 بازیگر داریم. اگر بخواهیم عوامل پشت صحنه را نیز در نظر بگیریم، باید بگویم حدود 700 نفر در هر فصل مشغول ساخت این نمایش هستند.

کاری که از دل بر آید بر دل نشیند
بزرا با بیان اینکه اجرای چنین نمایش‌هایی در قالب و فرم زنده همیشه چالش‌برانگیز بوده، اظهار کرد: هر شب و در هر سانس حدود 3هزار بیننده حضور دارند که منتظر تماشای کار خوب هستند و ما وظیفه داریم نمایشمان را به بهترین شکل اجرا کنیم. در بخش محتوا، بررسی روایت‌ها و اسنادی که متقن باشد و در بخش فرم ایجاد دکورهای جدید، طراحی نور و جلوه‌های ویژه برای ما با چالش‌های زیادی همراه بود.
این کارگردان در خصوص تفاوت اصلی این نمایش به نسبت سایر نمایش‌های میدانی، گفت: بحث حال روحی و دلی این نمایش مهم‌ترین وجه تمایز آن است. یعنی زمانی که از امام حسین(ع) صحبت می‌شود، مابقی اتفاق‌ها، سختی‌ها و مرارت‌ها از جلو چشم برداشته می‌شود و به دلیل اینکه از قلب و احساس صحبت می‌شود، به راحتی نیز به قلب مخاطب می‌نشیند.

قصه‌گویی حاج‌محمود کریمی
یکی از دلایلی که سعی می‌کنیم هر ساله این نمایش را برای مخاطبان اجرا کنیم، استقبال بی‌نظیر آن‌هاست. در حال حاضر هر شب اجرا داریم و امیدواریم سال آینده نیز بتوانیم محتوای جدیدتر و فاخرتری را به مخاطبانمان نشان دهیم.
او درباره چگونگی شکل‌گیری ایده این نمایش عنوان کرد: در سال 1397 بنده توسط آقای علی اسماعیلی دعوت به کار در مجموعه ققنوس شدم و بنا بر این شد که نخستین کار مجموعه هنری رسانه‌ای سیمای ققنوس در راستای اهل بیت(ع) و امام حسین(ع) باشد. پس از آن من فرایند تحقیق، پژوهش و انتخاب روضه‌ها که حدود هشت ماه به طول انجامید را آغاز کردم. فرایند تهیه و تولید هم همزمان با تحقیقات آغاز شد و در همان سال 97 نخستین «تنهاتر از مسیح» در بوستان ولایت روی صحنه رفت.
بزرا ادامه داد: نخستین سالی که شروع به کار کردیم، ابتدا تا انتهای نمایش کاملاً در قالب روضه بود اما روضه‌ای که یک سیر دراماتیک و روایت‌گری انجام می‌داد. حاج‌محمود کریمی شخصیت اصلی روایتگر ما به عنوان قصه‌گو بود. ما ابتدا قصه‌های مختلف را با ظرافت انتخاب و صداگذاری کردیم. همچنین باید بگویم این نمایش در سال اولی که اجرا شد، به دلیل اینکه از محتوای نو و جدیدی برخوردار بود، روضه مصور نامیده شد. در سال‌های بعد که بخش‌های داستانی دیالوگ‌محور شدند، از قالب روضه صرف بودن خارج و تبدیل به بخش‌های مختلف دیالوگی شد که بازیگرها و نریتورهای درجه یک سینما و تلویزیون آن را صداپیشگی کردند.
او در پاسخ به این پرسش که آیا فصل بعدی این نمایش در سال آینده ساخته می‌شود یا خیر، گفت: خیمه امام حسین(ع) منوط به انسان‌ها نیست و هزار و چهارصد و اندی سال است که برپاست. بودن شخصی مثل حسن بزرا تفاوتی در برپایی این خیمه پربرکت نمی‌کند اما اگر عمری باشد و لیاقت داشته باشم، ششمین سال که هیچ، شصتمین سال «تنهاتر از مسیح» را اجرا می‌کنم و این کار را جزو افتخارات خودم می‌دانم.

فرم و محتوای غنی عامل جذب مخاطب
کارگردان نمایش میدانی «شهید القدس» با اشاره به اینکه هنر مقوله‌ای است که در باب انتقال مفاهیم از آن استفاده می‌کنیم، گفت: یکی از خصلت‌های هنر این است که مفاهیم مختلف را با زبان هنری و دلنشین به مخاطب منتقل کنیم. هنر در مباحث مذهبی، اعتقادی و انقلابی مانند واقعه عاشورا، قیام آزادگی و ایستادن در برابر ظلم می‌تواند بیشتر به ما کمک کند. در حال حاضر از ابزار هنر در دنیا به نحو احسن استفاده می‌شود و‌ هالیوود با قدرت زیاد روی مقوله هنر کار می‌کند. متأسفانه کشور ما در دهه‌های گذشته در این راستا ضعیف عمل کرده اما با به وجود آمدن مجموعه‌هایی مانند سازمان هنری اوج و ققنوس، تلاش سازندگان بر این اساس بوده که اگر کار مذهبی و انقلابی ساخته می‌شود، آن قدر باکیفیت باشد که موجب جذب مخاطب شود. 
اگر فرایند جذب موفقیت‌آمیز باشد، می‌توانیم در محتوا خوراک‌هایی که مضمون عرفانی، اعتقادی و فطری دارد را منتقل کنیم. از ابتدای ساخت، اساس این نمایش را بر مبنای باکیفیت و فاخر بودن گذاشتیم و به لطف امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) نمایشی نبوده که در بوستان ولایت یا شهرهای دیگر کار کنیم و با استقبال روبه‌رو نشده باشیم. اینکه در هر شب بیش از 5 تا 6 هزار مخاطب برای تماشای نمایش مذهبی حضور پیدا کنند، کار ساده‌ای نیست. علاوه بر اینکه محوریت نمایش درباره اباعبدالله(ع) است و مردم ایشان را دوست دارند و برای دیدن نمایش‌های اینچنینی مشتاق‌اند، فرم و محتوای غنی و تأثیرگذار هم در جذب مخاطبان تأثیر بسزایی داشته است.

تولید اندک نمایش‌های مذهبی
حسن بزرا در پاسخ به این پرسش که چرا مردم تمایلی به دیدن نمایش به خصوص با مضامین دینی ندارند، عنوان کرد: یکی از دلایل آن می‌تواند تولید آثار با کیفیت بسیار پایین چه در سینما و تلویزیون و چه در تئاتر و نمایش باشد. تولید نمایش‌های مذهبی در کشور ما بسیار اندک است و به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. سینما و تلویزیون چه آثاری را در این زمینه تولید کرده‌اند؟ اصلاً هیچ اثری نداریم که بخواهیم درباره کیفیت آن صحبت کنیم. این موضوع جای بحث بسیار دارد. زمانی که آثاری با کیفیت پایین تولید می‌شود، انتظارها از بین می‌رود و مردم ترجیح می‌دهند وقت خود را صرف دیدن آثاری با کیفیت بهتر کنند. مردم کشور ما فطری، ذاتی و قلبی به دین و مذهب اعتقاد دارند و نمی‌توان آن‌ها را از این مقوله منفک کرد. نیازی نیست کاری که تولید می‌شود در قالب روضه باشد یا مستقیم به یک واقعه مذهبی اشاره کند، بلکه می‌تواند در قالب یک درام اجتماعی نیز روایت شود.

واقعه عاشورا نیاز به روضه‌خوان ندارد
وی با تأکید بر اینکه امام حسین(ع) مجموعه‌ای از اتفاق‌های خوب است، افزود: اگر پژوهش و تحقیقی در باب سیره امام حسین(ع) صورت گیرد، خواهیم دید خصلت‌ها و سیره ایشان در همه جا وجود دارد. ایشان در اوج فراگیری ظلم، زیر بار ذلت نرفتند و در برابر کفر و بی‌ایمانی سر خم نکردند و ایستادگی کردند.
واقعه عاشورا اتفاق بسیار عجیب و غریبی است که اگر به هر لحظه آن فکر کنیم، نیاز به روضه‌خوان نداریم. اندیشیدن به واقعه عاشورا، نامردی که صورت گرفته، حقی که پایمال شده، اشک‌هایی که ریخته شده و غم‌هایی که دیده شده همه را از خود بی‌خود می‌کند. به نظر من در کنار شور حسینی که وجود دارد و در قلب‌ها جاری است، نیاز به شعور حسینی نیز داریم. این شعور را می‌توانیم از راه تحقیق، پژوهش و خواندن بدست بیاوریم.
بزرا همچنین اظهار کرد: پیش از ساخت «تنهاتر از مسیح» در ساخت کارهای سالنی و نمایش‌های میدانی زیادی مثل نمایش «شب‌های آفتابی» بهزاد بهزادپور به عنوان دستیار و برنامه‌ریز حضور داشتم و «تنهاتر از مسیح» نخستین کاری بود که کارگردانی آن را به عهده داشتم. احساس می‌کنم هر آنچه دارم و ندارم از همین راهی است که فعالیت می‌کنم و اعتقاد قلبی دارم. من به نوکری برای امام حسین(ع) افتخار می‌کنم و هیچ تملقی وجود ندارد. در این مسیر حرف‌های زیادی شنیدم و تیر و ترکش‌های بسیاری از سوی جو جامعه به من خورده اما باز هم به اعتقاداتم افتخار می‌کنم.

خبرنگارک محدثه رضائی