نخستین بن‌بست دست راست کوچه ورودی زنان است، سقف حیاط این خانه قدیمی با داربست و چادر پوشیده شده و چیزی که در قسمت بانوان به چشمم خورد درخت گردویی بود که در وسط آنجا شاخه‌هایش خودنمایی می‌کرد. با وجود داربست و پوشاندن سقف حیاط، این خانه قدیمی پر از سبزی زندگی است، در این محفل روضه‌خوانی قدیمی خبری از تجملات و لباس‌های فخرفروشانه نیست و آن چیزی که در رفتار خدمتگزاران این حسینیه موج می‌زند، اخلاص است.
با ذهنی پر از پرسش درباره این حسینیه قدیمی کنجکاوانه به‌ دنبال بانی مراسم می‌گشتم اما بانیان این روضه‌خانه ارباب در حاشیه مراسم مشغول خدمت خالصانه بودند و دیده نمی‌شدند. به‌ دنبال قدیمی‌های این مراسم می‌گشتم که متوجه شدم خیلی‌ها مانند من نخستین ‌بار است که پا به این بیت گذاشته‌اند، لهجه‌ها و پوشش‌های برخی افراد از این حکایت می‌کرد که این بیت درش بیش از مشهدی‌ها به روی زائران باز است.

روضه‌ای که نسل به نسل چرخیده و هنوز پابرجاست
سمیه جعفریان که از خادمان این مجلس عزای امام حسین(ع) است، می‌گوید: این مراسم 100سال قدمت دارد و این عنایتی است که نسل به نسل در این منزل چرخیده و هنوز پابرجاست، به همین خاطر به ‌نظرم شرکت کردن در این مراسم لطف دیگری دارد.
او می‌افزاید: من ۲۲ سال است که در این مراسم شرکت می‌کنم و بچه‌هایم نیز در همین مسیر بزرگ شده‌اند، به ‌طور کلی روضه امام حسین(ع) به ‌صورت مستقیم و غیرمستقیم روی زندگی ما اثرگذار بوده است. اینکه بچه‌ها در این محیط‌ها بزرگ شوند روی رفتار و کردارشان اثر می‌گذارد، ان‌شاءالله امام حسین(ع) خودشان به ما و نسلمان عنایت کنند تا در این مسیر بمانیم.
این خادم حضرت اباعبدالله(ع) با بیان اینکه مداحان و سخنرانان این مراسم متغیر هستند، عنوان می‌کند: مراسم دهه اول محرم، دهه آخر صفر و دهه فاطمیه در اینجا برگزار می‌شود و در این ایام برای خدمت به عزاداران می‌آیم. از همه جای شهر در این مجلس شرکت می‌کنند، ما از وکیل‌آباد می‌آییم، دوستان دیگر از بولوار شاهنامه و بولوار مطهری می‌آیند، اینکه از همه جای شهر در این مراسم شرکت می‌کنند به دلیل همسایگی قدیمی با این خانه یا یک رابطه قبلی یا فامیلی است که سبب شده همه زیر خیمه امام حسین(ع) دور هم جمع شویم.

دعوت از سخنرانان و مداحان قدیمی
مریم تهرانی نیز از مستمعان قدیمی این حسینیه است، او می‌گوید: این حسینیه را آیت‌الله میرزا مهدی نوقانی برای برگزاری مراسم دهه اول محرم و دهه آخر صفر وقف کرده‌اند و این روضه 100ساله است.
او با بیان اینکه ۲۰ سال است که در این مراسم شرکت می‌کنم، متذکر می‌شود: تفاوت این مراسم با دیگر مراسم‌ها این است که در یک محله قدیمی و در نزدیکی حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود، دعوت از سخنرانان و مداحان قدیمی نیز این مراسم را خاص کرده است.
تهرانی ادامه می‌دهد: آقای فاکر که مداح این مراسم است از مداحان قدیمی و خادم حرم مطهر رضوی است، او مداحی‌های قدیمی را از حفظ می‌خواند در صورتی که مداحان جدید وابسته به کاغذ و موبایل خودشان هستند.
این بانوی مشهدی خاطرنشان می‌کند: این مجالس خیلی اثرگذار است به ‌ویژه برای جوانان دهه هشتادی و نودی که با آن‌ها در ارتباط هستم خیلی اثرگذار بوده است، نسل جدید این سبک عزاداری را ندیده‌اند و با شرکت در این مجلس تاریخ برایشان تکرار می‌شود.
تهرانی متذکر می‌شود: مردم برای روز تاسوعا به حرم مطهر رضوی می‌آیند و چون اینجا در نزدیکی حرم منور است در این مراسم هم شرکت می‌کنند، کسانی که اطرافم نشسته‌اند از انتهای وکیل‌آباد و قاسم‌آباد با اتوبوس آمده‌اند، البته کسانی که در اطراف حرم مطهر زندگی می‌کنند هم به این مجلس می‌آیند.

سنتی بودن این هیئت از ویژگی‌های مهم آن است
در ادامه رضا میرزایی یکی از خادمان قدیمی این حسینیه می‌گوید: پدرم تا سال ۹۱ حدود ۳۵ سال در این حسینیه خدمت کرده بود و من نیز از ۱۴ سالگی در این حسینیه مشغول به خدمت در زمینه صوت و برق و در خدمت عزاداران امام حسین(ع) هستم.
او می‌افزاید: یک ویژگی که برای خودم خیلی اهمیت داشت، سنتی بودن این هیئت است و با توجه به اینکه در هیئت‌های دیگر هم به لطف امام حسین(ع) مشغول بوده‌ام، اخلاص و بی‌ریا بودن این حسینیه برایم ثابت شده است. تمام دوستانی که در این حسینیه مشغول خدمت هستند با خلوص نیت و بدون تکبر یا چشمداشتی اینجا فعالیت می‌کنند این ویژگی از همه چیز برایم مهم‌تر است.
این خادم اهل بیت(ع) می‌گوید: تمام حاجت‌هایم را از همان اول زندگی از ازدواج و بچه‌دار شدن و رزق و روزی دنیوی و معنوی از امام حسین(ع) گرفتم و به سراغ غیر نرفتم، هر زمان که کارم گیر کرده بود و در هر برهه‌ای که مشکلاتی در زندگی داشتم نخستین کاری که کردم توسل به اهل بیت(ع) بوده است.
میرزایی با بیان اینکه در اینجا تنها روضه امام حسین(ع) خوانده نمی‌شود بلکه برای همه معصومین(ع) در اینجا مراسم برگزار می‌شود، خاطرنشان می‌کند: منزل ما در خیابان سناباد است، همسرم و برادرانم پیرو راه پدر که سال‌ها در این حسینیه خدمت کرده بود، هر سال در اینجا مشغول خدمت به عزاداران حسینی هستند.
محمد یخچی طوسی که آشپز این حسینیه است نیز با بیان اینکه از کودکی در دستگاه امام حسین(ع) بزرگ شده‌ام، می‌گوید: همه هیئت‌ها دستگاه امام حسین(ع) هستند و از این نظر تفاوتی ندارند، اما وجه تمایز اینجا اخلاص و قدمت بیت است، نزدیک یک قرن است که این مجلس روضه‌خوانی برگزار می‌شود و این قدمت سبب شده حال و هوای این مجلس روضه‌خوانی نسبت به مجالس تازه تأسیس متفاوت باشد.
سلمان دستمالچیان که یکی از بانیان این محفل حسینی است، می‌گوید: ما ساکن تهران بودیم، شش‌ساله که بودم محرم با تابستان همزمان شده بود، از همان ایام به این بیت آمدم و تاکنون مشغول خدمت به عزاداران هستم.
او می‌افزاید: وجه متمایز این مجلس این است که این مراسم موقوفه‌ای دارد که از عایدات آن خرج این روضه‌خوانی می‌شود. این هوشمندی بانی این روضه را می‌رساند و همین موضوع موجب تداوم آن در نسل‌های بعدی شده است.
دستمالچیان متذکر می‌شود: اکنون ساکن محله سجاد مشهد هستم و با پسرم برای خدمت به عزاداران حسینی می‌آیم.

هزینه‌های حسینیه از عایدات موقوفه سیس‌آباد پرداخت می‌شود
در ادامه با پرس‌وجویی که از قدیمی‌های این محفل می‌کنم نشانه‌ای از یکی از فرزندان می‌گیرم و پس از طی کردن پله‌های قدیمی مطبخ به طبقه بالا می‌رسم و با منصوره نوقانی، فرزند سوم آیت‌الله میرزا مهدی نوقانی همکلام می‌شوم. او درباره این میراث پدری می‌گوید: این روضه دومین روضه قدیمی مشهد است و روضه منزل حاج محمدتقی شیخ قدیمی‌ترین روضه مشهد است.
او می‌افزاید: این مراسم روضه‌خوانی از زمان پدربزرگم آیت‌الله میرزا علی‌اکبر نوقانی در خانه‌های قبلی برگزار می‌شده و پس از پدربزرگم، پدرم این مراسم روضه‌خوانی را ادامه داد.
نوقانی ادامه می‌دهد: این مراسم در زمان پدربزرگم در منزلشان در مسجد و حسینیه فتاح‌خان در خیابان خسروی برگزار می‌شده و از آن زمان تاکنون حدود ۱۰۰ سال است که این روضه‌خوانی ادامه پیدا کرده. تقریباً نه‌ساله بودم که پدربزرگم به رحمت خدا رفت و پدرم در منزلی در ایستگاه سراب روضه می‌خواند، مراسم خیلی باشکوهی بود و یادم است که با امکانات اولیه حدود ۵۰ سال پیش آنجا خیمه و چادر می‌زدند، آن زمان امکانات امروزی نبود و کاملاً سنتی این کار انجام می‌شد.
او اضافه می‌کند: حیاط خیلی بزرگ و تقریباً مستطیل شکلی بود، چند روز پیش از محرم پیشخدمت‌ها یا همان خادمان می‌آمدند و روی حیاط چادر می‌کشیدند. مراسم از اول محرم شروع می‌شد و تا سوم امام که دوازدهم محرم است از ساعت ۸ تا اذان ظهر ادامه داشت و بعد هم نماز جماعت ظهر و عصر خوانده می‌شد. پدرم که مجتهد و مفسر قرآن بود آخرین سخنران مجلس بود و وجه خیلی بارز در صحبت ‌ایشان مقتل‌خوانی بود.
نوقانی متذکر می‌شود: اکنون سبک و سیاق روضه‌ها عوض شده اما به ‌نظرم صحیح‌ترین و درست‌ترین روضه همان مقتل‌خوانی بود که پدرم انجام می‌داد. در آن زمان هم صبحانه چای و نان قاق می‌دادند و اکنون هم همین صبحانه به همه داده می‌شود.
او ادامه می‌دهد: در سال ۱۳۵۰ به این منزل آمدیم، در یک مقطعی چون هوا خیلی سرد بود و ماه محرم در زمستان افتاده بود، چون امکانات چادر زدن هنوز فراهم نبود، مراسم روضه‌خوانی را در مسجد حاجی فاضل که پدرم امام جماعت آنجا بود برگزار می‌شد، تا سال ۷۰ که امکانات چادر زدن فراهم شد و اینجا را به‌صورت دائمی داربست زدیم و پوشش بالای سقف ایجاد شد.
نوقانی می‌افزاید: در سال‌های ۶۸ یا ۶۹ بود که دو مرتبه روضه در خانه برگزار شد و پدرم مقتل‌خوانی کرد، می‌توانم به جرئت بگویم این مقتل‌خوانی ‌ایشان در روز عاشورا منحصر به‌ فرد بود چون‌ ایشان مجتهد و مفسر قرآن و روی صحیح‌خوانی مقید بود، ‌ایشان اعتقاد داشت باید روضه صحیح روز عاشورا و امام حسین(ع) خوانده شود، نه اینکه به هر قیمتی خواسته باشیم از مردم اشک بگیریم.
او عنوان می‌کند: پدرم در سال ۷۱ به رحمت خدا رفت اما خانواده ما متعهد شد این میراث گرانبها را برای خودمان یک نوع شانس بدانیم که امام حسین(ع) به ما مرحمت کرده‌اند تا بتوانیم این راه را ادامه دهیم.
نوقانی خاطرنشان می‌کند: ما کار خاصی انجام نمی‌دهیم اما تلاش می‌کنیم هر سال به بهترین وجه با مشکلات کمتر و راحتی و آرامش بیشتر برای مردم مراسم روضه‌خوانی برگزار کنیم. سعی ما این بوده که مدرنیته را وارد این مراسم نکنیم و در همان استکان قدیمی چای بریزیم و پذیرایی کنیم، حتی افرادی که منبر ‌می‌روند شناخته شده‌تر باشند و روضه‌های صحیح بخوانند؛ چرا که پدرم روی این نکته که روضه صحیح خوانده شود تأکید داشت.
او می‌افزاید: در منبر و مقتل‌خوانی ‌ایشان در روز عاشورا از اول تا آخر مردم اشک می‌ریختند و لازم نبود سینه بزنیم و دم بگیریم، البته آقایان دم سنتی می‌گرفتند، اما اکنون جای مقتل‌خوانی صحیح در روضه‌ها خیلی خالی است.
نوقانی بیان می‌کند: اینجا موقوفه‌ای دارد که واقف قید کرده عایدات آن صرف روضه‌های دهه اول محرم از روز اول تا دوازدهم ماه محرم و از اربعین حسینی تا پایان ماه صفر شود و نمی‌توانیم آن را در جای دیگری مصرف کنیم. در گذشته پدربزرگم و پدرم و اکنون برادرم متولی موقوفه سیس‌آباد است، در کنار عایدات این موقوفه مردم نیز نذورات خود را برای این ایام می‌دهند.
پس از این گفت‌وگو با دختر آیت‌الله نوقانی، میهمان سفره بانیان بیت آیت‌الله نوقانی شدم، سفره‌ای با پارچه سفید به همان سبک سنتی که هیچ تفاوتی با سفره میهمانان این روضه نداشت، قطعاً همین سادگی و خلوص بانیان راز اصلی ماندگاری این روضه صد ساله است.

خبرنگار: فریده خسروی