آلودگی شناگاه‌ها در خزر، کار از آب گذشته است

  سرازیر بودن فاضلاب‌ها به سمت دریا

آلودگی شناگاه‌ها در خزر، کار از آب گذشته است

آب‌های ساحلی به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و تفریحی دارای اهمیت فراوانی هستند که در اثر توسعه جوامع، اثرات منفی ناشی از فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی بر این منبع باارزش دیده می‌شود و سطح کیفیت این آب‌ها بر اثر ورود آلاینده‌های مختلف کاهش یافته است. 


به طور کلی آلودگی رودها تأثیر زیادی در آلودگی دریاها دارد. اگر میزان آلودگی زیاد نباشد، آب می‌تواند با خاصیت خودپالایی آن را از بین ببرد؛ اما در صورت زیاد شدن آلودگی، خودپالایی کارساز نخواهد بود و باید برای آن چاره‌ای اندیشید.
دریای خزر بزرگ‌ترین دریاچه دنیاست که در شمال ایران قرار دارد و کشورهای «ایران»، «روسیه»، «جمهوری آذربایجان»، «جمهوری ترکمنستان» و «جمهوری قزاقستان» این دریاچه را در برگرفته‌اند؛ اما کافی است کمی در ساحل این دریاچه قدم بزنید تا با زباله‌ها و موجودات دریایی مرده و با ترکیبی از منابع آلوده‌کننده زمینی، رودخانه‌ای و دریایی مواجه شوید.
ورود شیرابه‌های دپو زباله، فاضلاب و پساب خانگی و صنعتی و آلودگی‌های مرتبط با صنایع آلاینده و پساب دامداری و مرغداری‌هایی که بخشی از آن‌ها در همجواری مناطق جنگلی و رودخانه‌ها قرار دارند، موجب شده منابع آبی سه استان شمالی کشور به ویژه مازندران با آلودگی دست و پنجه نرم کنند. این آلاینده‌ها به خزر می‌رسند و حیات موجودات این دریاچه را به خطر می‌اندازند و موجب مرگ انواع آبزیان از جمله فک‌های خزری می‌شوند. از طرفی این آلاینده‌ها سبب بیماری‌هایی برای انسان نیز می‌شوند که این مسئله ضرورت پایش این دریاچه را نشان می‌دهد.

آلودگی 40 درصد شناگاه‌ها 
مدیر کل محیط زیست مازندران در این زمینه به رسانه‌ها می‌گوید: چهار مرحله در سال از شناگاه‌های استان سنجش و آمارگیری می‌کنیم و بر اساس آخرین پایش ۴۰ درصد شناگاه‌های استان بار آلودگی دارند.
عطاءالله کاویان با بیان اینکه تعداد شناگاه‌های دولتی و خصوصی مازندران در ۷۰ نقطه است، می‌افزاید: پنج آزمایشگاه در اقصی‌نقاط استان پایش آلودگی شناگاه‌های استان را انجام می‌دهند.

سرازیر شدن فاضلاب‌ها به دریا
عزیز عابسی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و عضو سابق هیئت علمی پژوهشی مؤسسه فناوری جرجیا آمریکا (جرجیاتک) در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه حوضه آبریز دریای خزر دارای بیش از ۶هزار آبریز اصلی و ۱۳۰ رودخانه منتهی به آن شامل رودهای سمور و گرگان‌رود، اورال، ولگا، کورا، سفیدرود و سولاک است، می‌گوید: متأسفانه فاضلاب‌های استان سر از رودخانه‌های اصلی درمی‌آورند و از آنجا به دریا می‌رسند و موجب مرگ و میر آبزیان و بیماری این موجودات می‌شوند.
وی با بیان اینکه در بابلرود و سیاهرود خودروهای تخلیه فاضلاب لجن‌ها را در بستر رودخانه می‌ریزند، اظهار کرد: بیشترین جمعیت ساکن در سواحل دریای خزر مربوط به ایران بوده که بخش عمده این جمعیت در شهرهای استان مازندران که جمعیت متراکم و شناور دارند، زندگی می‌کنند. بخشی از این شهرها تصفیه‌خانه فعال ندارند و با واسطه یا بی‌واسطه آلاینده‌های آن‌ها وارد دریای خزر می‌شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل به شهرک‌های صنعتی استان هم اشاره‌ای کرده و می‌افزاید: بخشی از شهرک‌های صنعتی از سیستم تصفیه‌خانه بی‌بهره هستند و بخشی هم که این سیستم را دارند، به درستی از آن استفاده نمی‌کنند.
وی ورود آلودگی‌های میکروبی را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی خزر و منابع آبی استان عنوان و اظهار می‌کند: در بستر رودخانه‌های استان برداشت شن انجام می‌شود که مشکلاتی نظیر فرسایش خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی و گل‌آلود شدن منابع آبی را به همراه دارد.

زباله؛ عامل آلودگی 
علی‌اکبر یداللهی معاون فنی اداره‌ کل محیط زیست نیز در این زمینه با بیان اینکه وضعیت شناگاه‌ها را با رنگ‌های سبز، آبی، زرد و سیاه نشان می‌دهیم، می‌گوید: در مازندران از ۷۰ شناگاه موجود بیشتر آلودگی‌ها به سبب ورود پساب‌ها و شیرابه‌های آلوده به رودخانه و نهایتاً دریاست.
وی تصریح می‌کند: به عنوان نمونه در بالادست رودخانه ماشلک نوشهر محل دفن زباله است. آلودگی‌ها وارد رودخانه و نهایتاً دریا می‌شود و می‌بینیم بخشی از شناگاه آلوده است.
نگاهی به آنچه در سال‌های اخیر بر سر خزر آمده، نشان می‌دهد در اثر آلودگی‌های وارد شده به دریای خزر میزان قابل توجهی از جمعیت آبزیان کاهش پیدا کرده و امروز هم این آلودگی‌ها به شناگاه‌های استان‌های شمالی رسیده است. از سوی دیگر آبزیانی که در معرض این آلودگی‌ها قرار دارند، وارد زنجیره غذایی انسان‌ها شده و یا می‌شوند و متأسفانه آگاهی لازم از آثار زیانباری که این موضوع بر سر افراد و محیط زیست می‌آورد، داده نمی‌شود و همین موضوع سبب می‌شود افراد دچار آسیب‌های پوستی و گوارشی شوند.

تأثیر نامطلوب بر اکوسیستم
دکترای مهندسی عمران- محیط زیست از دانشگاه تربیت مدرس تهران نیز در این راستا اذعان می‌کند: بسیاری از گونه‌های زیستی دریای خزر از طریق بهره‌برداری بیش از حد، ویرانی زیستگاه‌ها، آلودگی و تغییرات آب و هوایی تهدید می‌شوند. این مسئله تأثیر منفی بر سلامت انسان، بخش‌های اجتماعی، اقتصادی و خدمات زیست محیطی دارد.
دکتر داریوش یوسفی کبریا بیان می‌کند: از سال ۱۹۷۰ آلودگی از منابع مختلف، عمدتاً از صنعت و کشاورزی در مناطق اطراف به همراه فعالیت‌های استخراج نفت، تأثیر مهمی بر حوضه خزر و اکوسیستم‌های آن داشته است. ورود سموم مختلف از طریق رودخانه‌های اصلی به دریای خزر منجر به تغییر در سیستم‌های فیزیولوژیکی و کاهش تولیدمثل ماهیان خاویار شده است. وضعیت آلاینده‌های خطرناک در اطراف دریای خزر در شکل نشان داده شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل اضافه می‌کند: با توجه به اهمیت آب‌های ساحلی و ارتباط آن با سلامت انسان‌ها، وضعیت کیفی این آب‌ها باید به طور مداوم بررسی و پایش شود. از روش‌های متداول پایش کیفی آب، نمونه‌برداری در محل و آزمایش است. 
وی اذعان می‌کند: سطح کیفیت آب به متغیرهای زیادی بستگی دارد و برای آب‌های مختلف و محل‌های گوناگون تغییر می‌کند. بنابراین ارائه یک الگوریتم رایج برای ارزیابی انواع مختلف آن‌ها دشوار است. از طرف دیگر، اندازه‌گیری بار آلودگی منابع وسیع با استفاده از روش‌های سنتی اندازه‌گیری کیفیت آب دشوار بوده و یکی از راه‌های غلبه بر این موضوع استفاده از داده‌های مشاهده شده زمینی از تصاویر ماهواره‌ای است.

روزگار سیاه خزر 
طی سال‌های اخیر بر اثر آلودگی‌های وارد شده به دریای خزر میزان قابل توجهی از جمعیت آبزیان کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر آبزیانی که در معرض این آلودگی‌ها قرار دارند، وارد زنجیره غذایی انسان‌ها می‌شوند.
 معضل آلودگی دریای خزر نه تنها به شرایط اقتصادی و سلامت ماهیگیران و بسیاری از خانواده‌ها و شهروندانی که از این دریاچه بهره‌مند می‌شوند، آسیب جدی وارد می‌کند؛ بلکه به اقتصاد کشور نیز صدمه می‌زند.
آلودگی میکروبی شناگاه‌های دریای خزر از دیگر پیامدهای دپو زباله در ساحل این دریاچه است و مسافران بدون هیچ‌گونه آگاهی از آثار زیانباری که این آب آلوده برای خود و فرزندان آنان به‌همراه دارد، وارد دریای خزر شده و گاهی دچار آسیب‌های پوستی و گوارشی می‌شوند.
در حالی آلودگی زیادی وارد دریای خزر به عنوان زیستگاه گونه در معرض انقراض «فوک خزری» می‌شود که چهار کشور دیگر حاشیه این دریاچه نیز آلودگی‌های مختلف ناشی از استخراج و پالایش نفت، میادین نفتی دریایی و فاضلاب و ‌پساب صنایع را به میزان‌ متفاوتی روانه این دریاچه باارزش می‌کنند.
به اعتقاد محققان بخش اعظمی از آلودگی دریای خزر متعلق به جریان آب از رودخانه ولگا و سایر رودخانه‌های غرب از جمهوری آذربایجان به دریای خزر است؛ به گونه‌ای که آلودگی در سواحل باکو و قزاقستان بسیار زیاد بوده و این امر کوچ آبزیان به دلیل آلودگی گسترده این مناطق را موجب شده است.
 بیشترین آلودگی نفتی در دریای خزر نیز از سوی همسایگان شمالی این دریا تولید می‌شود که به دلیل شیب خزر، این آلودگی‌ها به سمت ایران پیشروی می‌کند.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه