40 چهارشنبه را میهمان کلمات گهربار و حیات‌بخش حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) هستیم و همراه خوانندگان، شرح یک حدیث رضوی را در گفت‌وگو با اساتید حوزه و دانشگاه بررسی خواهیم کرد. شرح حدیث این هفته را در محضر استاد حوزه و دانشگاه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد علی قاسمی هستیم تا از جام معرفت کلمات رضوی، جان تشنه خویش را سیراب کنیم.

جهان امروز که درگیر جنگ و خونریزی و بی‌عدالتی است، انتظار یک موعود را می‌کشد. از بشارت ظهور موعود در دین اسلام بفرمایید.
بشارت ظهور حضرت مهدی(عج) از همان سال‌های ابتدایی ظهور اسلام آغاز شد و پیامبر گرامی(ص) در هر فرصتی که پیش می‏آمد مردم را به ظهور موعود آخرالزمان(عج) بشارت می‏دادند و مردمان را از نسل و تبار، تولد و غیبت، نشانه‌های ظاهری، نشانه‏های ظهور و دیگر ویژگی‌های آن حضرت آگاه می‏کردند. اهل‌بیت(ع) هم در طول حیات پربرکت خویش، بارها این بشارت را به جهانیان داده‌اند. در کلمات امام رضا(ع) هم اشارات خوبی به این موضوع شده است. براساس کتاب ارزشمند مسند الإمام رضا(ع) و نیز اثر گرانسنگ معجم أحادیث الإمام المهدی(ع) افزون بر 30روایت از امام علی بن موسی ‌الرضا(ع) در زمینه مهدویت نقل شده که هر کدام از آن‌ها، ما را با بُعدی از ابعاد شخصیت عظیم حضرت مهدی(عج) آشنا می‌کند.

با عنایت به ضرورت شناخت حضرت مهدی(عج) آیا در روایات حضرت رضا(ع) اشاره‌ای به سلسله نسب امام زمان(عج) شده است؟
امام رضا(ع) به دلیل جلوگیری از حیرت و سرگردانی شیعه در شناسایی منجی موعود، در احادیث متعددی به معرفی سلسله نسب امام زمان(عج) ‏پرداخته‌اند. ازجمله در یکی از روایت‌هایی که امام رضا(ع) از رسول گرامی اسلام(ص) نقل می‏کنند، چنین آمده است: «من سرور آفریده‏های خدای عزوجل هستم. من از جبرئیل، میکائیل، اسرافیل، حاملان عرش، همه فرشتگان مقرب خدا و پیامبران مرسل خدا برترم؛ من صاحب شفاعت و حوض شریف کوثر هستم. من و علی دو پدر این امتیم. هر که ما را شناخت، خدای عزوجل را شناخته است و هر که ما را انکار کند، خدا را منکر شده است. دو سبط این امت و دو سید جوانان اهل بهشت، حسن و حسین، از علی‏اند و از نسل حسین 9 امام‌اند که پیروی از آنان پیروی از من و نافرمانی از آن‌ها نافرمانی از من است. نهمین نفر از این امامان، قائم و مهدی آنان است. (کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص261)
در حدیث دیگری که در مسند الامام الرضا(ع) آمده، امام رضا(ع) پس از آنکه «دعبل» در پیشگاه آن حضرت قصیده معروف خود را در وصف اهل بیت(ع) ‏خواند، فرمودند: «ای دعبل! امام پس از من فرزندم محمد و پس از محمد فرزندش علی و پس از علی فرزندش حسن و پس از حسن فرزندش حجت قائم است. همو که در غیبتش انتظار کشیده می‏شود و در ظهورش اطاعت می‏شود. اگر از دنیا یک روز بیشتر باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را آن‌قدر طولانی می‏کند تا او قیام کند و زمین را از عدل و داد پر کند همچنان‌که از جور و ستم پر شده بود».

آیا ثامن‌الائمه(ع) به ویژگی‌های ظاهری امام زمان(عج) نیز اشاراتی داشته‌اند؟
بله، حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در موارد متعددی به توصیف ویژگی‌های ظاهری حضرت مهدی(عج) پرداخته‏اند تا جلو هرگونه شبهه و اشتباه مردم  را بگیرند. از جمله آن حضرت در پاسخ «ریان بن صلت» که می‏پرسد: آیا صاحب این امر شمایید، می‏فرماید: «من صاحب این امر هستم، اما آن که زمین را پر از عدل می‏کند همچنان‌که پر از جور شده بود، من نیستم... به درستی که قائم کسی است که به هنگام قیامش در سن پیرمردان و با چهره جوانان ظاهر می‏شود. او از چنان قوت بدنی برخوردار است که اگر دستش را به سمت بزرگ‏ترین درختی که بر روی زمین وجود دارد دراز کند آن را از ریشه برمی‏کند و اگر در بین کوه‌ها فریاد کشد، صخره‏ها متلاشی می‏شوند. عصای موسی و خاتم سلیمان -که بر آن‌ها درود باد- با او است و او چهارمین فرزند من است. خداوند او را تا زمانی که بخواهد، در پوشش خود غایب می‏سازد، سپس او را آشکار می‏کند تا زمین را به وسیله او از قسط و عدل آکنده کند چنان‌که [پیش از آن] از جور و ستم پر شده بود». (کمال‌الدین، ص376، ح7) 

از فضیلت انتظار و چشم به راه بودن امام زمان(عج) برای خوانندگان رواق بگویید.
موضوع مهمی که در زمینه مهدویت در کلام امام رضا(ع) یافت می‏شود، موضوع انتظار فرج است. آن حضرت در روایات متعدد و گوناگونی به این موضوع اشاره کرده‏اند. برای نمونه در روایتی خطاب به «حسن بن جهم» که از ایشان در مورد «فرج» می‏پرسد، می‏فرمایند: «آیا می‏دانی انتظار فرج جزئی از فرج است؟ گفتم: نمی‏دانم مگر اینکه شما به من بیاموزید. فرمود: آری انتظار فرج، جزئی از فرج است». (کتاب الغیبة شیخ طوسی، ص276) 
یا در حدیث دیگری می‏فرماید: «چه نیکو است صبر و انتظار فرج، آیا سخن بنده صالح خدا (شعیب) را نشنیدی که فرمود: «و انتظار ببرید که من هم با شما منتظرم» و «پس منتظر باشید که من هم با شما از منتظرانم»، بر شما باد به صبر و بردباری؛ چرا که گشایش پس از ناامیدی فرا می‏رسد و به تحقیق، کسانی که پیش از شما بودند از شما بردبارتر بودند». (قرب‏الاسناد حمیری، ص224)
باز در روایت بسیار زیبایی که در کافی آمده، فضیلت انتظار را این‏گونه بیان می‏کنند: «آیا هیچ یک از شما خوش ندارد در خانه خود بماند، نفقه خانواده‏اش را بپردازد و چشم به راه امر ما باشد؟ پس اگر در چنین حالی از دنیا برود مانند کسی است که به همراه رسول خدا(ص) در غزوه بدر به شهادت رسیده است و اگر هم مرگ سراغ او نیاید مانند کسی است که همراه قائم ما و در خیمه او باشد».

خبرنگار: مریم احمدی شیروان