از افتخارات و توفیقات مردم ایران، این است این افتخار را داریم كه مضجع مبارک حضرت 
علی بن موسی‌الرضا(ع) در كشور ما واقع شده و این قبر مطهر، پناهی برای همه است. هر كسی که دنبال علم است، دنبال معرفت است، هر كسی كه حاجتی دارد، در امور مهمه و غیرمهمه،‌ دنیوی و غیردنیوی، انسان به بركت وجود این حضرت، با خیال راحت می‌تواند به آن دست پیدا کرده و حل كند.

لقب عالم آل‌محمد(ع)
حضرت موسی بن جعفر امام كاظم(ع) این جمله و تعبیر بلند را درباره امام رضا(ع) به سایر اولادشان فرمودند: «هذا علی بن موسی أخوكم عالم آل محمد(ع)». 
با اینكه آل‌پیامبر(ع) همگی معدن علم و حكمت و همه معارف هستند، اما عنوان «عالم» را بر امام هشتم(ع) اطلاق فرمودند.

سخن دشمن درباره حضرت(ع)
از مأمون عباسی این جمله نقل شده «ما أعلم أحداً أفضل من هذا الرجل علی وجه الأرض» روی كره زمین، آدمی را افضل و اعلم از این مرد ندیدم. مأمون در حق امام هشتم(ع) این‌گونه شهادت داده است.

عالم به منطق و کتب و لغت دانشمندان دنیا
همین جنبه در عصر امام هشتم(ع) خیلی بروز و ظهور داشت، به‌طوری كه علم آن حضرت، آن‌قدر وسیع و گسترده بود كه با پیشوایان ادیان دیگر با منطق و كتبشان و حتی با لغت و لسان آن‌ها صحبت می‌كرد.
حضرت رضا(ع) در آن روایت مفصلی که در عیون الاخبار نقل شده، می‌فرماید: «قَالَ إِذَا سَمِعَ اِحْتِجَاجِی عَلَى أَهْلِ اَلتَّوْرَاةِ بِتَوْرَاتِهِمْ وَ عَلَى أَهْلِ اَلْإِنْجِیلِ بِإِنْجِیلِهِمْ وَ عَلَى أَهْلِ اَلزَّبُورِ بِزَبُورِهِمْ وَ عَلَى اَلصَّابِئِینَ بِعِبْرَانِیتِهِمْ وَ عَلَى أَهْلِ اَلْهَرَابِذَةِ بِفَارِسِیتِهِمْ وَ عَلَى أَهْلِ اَلرُّومِ بِرُومِیتِهِمْ وَ عَلَى أَصْحَابِ اَلْمَقَالاَتِ بِلُغَاتِهِمْ» من با اهل تورات به توراتشان، با مسیحیت و نصرانی‌ها به انجیل، با اهل زبور به زبورشان و با صائبین با زبان عبری آن‌ها احتجاج می‌كنم، با اهل هرابذه - حكمای هند- با لسان خودشان صحبت می‌كنم و با اهل روم به رومی و علی اهل المقالات بلغاتهم. آن حضرت، به همه زبان‌ها احاطه كامل داشت و به همه ادیان و كتب آسمانی از خود صاحبان مدعی آن ادیان در عصر آن حضرت بیشتر مسلط بود.
گاهی اوقات به بعضی از این‌ها می‌فرمودند در تورات، در فلان مسئله در فلان صفحه، این مطلب نوشته شده است. مناظرات آن حضرت معروف است.

مناظره با عمران صابی
مناظره‌ معروفی كه امام رضا(ع) با عمران صابی دارد -كه از فلاسفه تراز اول زمان امام(ع) و از جمله صابئین بود- مناظره عجیبی است. در آن مناظره، تعابیری در مضامین فلسفی توسط امام هشتم(ع) ذكر شده كه بسیاری از حكمای ما و بسیاری از بزرگان فلاسفه از فهم عمق آن كلمات عاجزند. 
همین مناظره‌ای كه با عمران صابی دارد را ملاحظه کنید؛ مناظره مفصلی است و از ظاهر قضیه استفاده می‌شود این مناظره از صبح شروع شد كه نزدیک وقت ظهر حضرت(ع) فرمودند وقت نماز است و باید نماز بخوانم، رفتند نماز خواندند و پس از نماز دوباره مناظره ادامه پیدا كرد. چنین مناظره‌ای كه هر سطری كه امام(ع) فرموده، خواص از حكما و فلاسفه از فهمش عاجزند.
اگر برای هر سطر این مناظره، كتاب‌ها نوشته شود باز كم است. «أَمَّا الْوَاحِدُ فَلَمْ یزَلْ كَائِناً وَاحِداً لَا شَی‏ءَ مَعَهُ بِلَا حُدُودٍ وَ لَا أَعْرَاضٍ وَ لَا یزَالُ كَذَلِكَ ثُمَّ خَلَقَ خَلْقاً مُبْتَدِعاً مُخْتَلِفاً بِأَعْرَاضٍ وَ حُدُودٍ مُخْتَلِفَةٍ لَا فِی شَی‏ءٍ أَقَامَهُ وَ لَا فِی شَی‏ءٍ حَدَّهُ وَ لَا عَلَى شَی‏ءٍ حَذَاه‏».
ببینید امام(ع) درباره خداوند تبارک و تعالی چه بیانی دارد. توحید را به زیبایی برای عمران صابی معنا كرد، به‌طوری‌که این مطلبی كه امروز فلاسفه ما در حكمت متعالیه بیان می‌كنند كه این توحیدی كه ما معتقدیم توحید عددی نیست كه بگوییم خدا یكی است و دو تا نیست، توحید نوعی نیست، این یک توحید مخصوصی است كه در همین بیان حضرت(ع) آورده و اصلاً بویی از مادیت و امكان و ضعف و نقصان در آن حریم كبریایی خداوند راه ندارد. این وحدت و توحید به این معناست كه «بلا حدود ولا اعراض».
چنین مناظراتی در آن زمان بوده و شاید درمجموع 12مناظره بسیار مهم در زمان حضرت(ع) واقع شده است، آن هم با رأس صاحبان ادیان؛ با عمران صابی، با جاثلیق، با رأس الجالوت، با قسطاس رومی و امثال این‌ها. این قسمت از زندگانی حضرت برای ما طلبه‌ها و آن‌هایی كه در مسیر علم و تحقیق هستند بسیار ضروری است و هر طلبه‌ای باید یک دوره مناظرات حضرت امام رضا(ع) را ببیند.
در همین مناظره با عمران صابی، با اینكه عمران صابی در فلسفه بسیار قوی و شاید أعقل در میان پیروان صابئین هم بود، اما هر جمله‌ای كه حضرت(ع) می‌فرمود این‌قدر سنگین بود كه خود حضرت می‌فرمود «اتعقل هذا یا عمران؟» می‌فهمی چه می‌گویم؟ «أفهمت یا عمران؟»
مسئله مناظرات با بزرگان و پیشوایان ادیان زمان خود یک بخش در زندگانی امام رضا(ع) است. اینكه امام كاظم(ع) لقب «عالم آل محمد(ع)» را به ایشان داده، بر همین اساس بوده است.

سخن آخر
امیدوارم دانشمندان، اساتید حوزه و دانشگاه، طلاب و دانشجویان و مردم علم‌دوست و دانش‌دوست ما بتوانند قدردان معارف ناب اهل‌بیت(ع) به‌خصوص معارفی که از حضرت رضا(ع) به دست ما رسیده، باشند و از سرچشمه علم آن حضرت، جان خود و دیگران را سیراب و خود را به صفت علم که صفتی الهی است مزین کنند.