طرحی که منجر به حفظ محیط زیست شد
زراعت چوب؛ سود بالا ریسک پایین
کشورایران ازجمله کشورهای با پوشش کم جنگل در جهان محسوب میشود که همواره با چالشهای محیط زیستی ناشی از تخریب جنگلها و مشکلات اقتصادی تأمین چوب روبهرو است.
از طرفی گسترش صنایع چوبی با توجه به عدم توسعه هماهنگ زراعت چوب و تهیه مواد خام، کمبود صنایع جانبی در خصوص اسانس، مواد خوراکی و دارویی از چالشهای فراوری و صنایع تبدیلی محسوب می شود.
طی سالهای گذشته، جنگلهای صنعتی شمال کشور، در اثر عوامل مختلفی ازجمله بهرهبرداری بیرویه، تبدیل اراضی و چرای بیرویه دام با تخریب زیادی مواجه شدهاند.
با توجه به تخریب گسترده جنگلهای هیرکانی، طرح استراحت جنگل در سال ۱۳۹۶ تصویب شد و از ابتدای ۱۳۹۷ به اجرا درآمد. تصویب این طرح و رویکرد توقف بهرهبرداری از جنگلهای تجاری شمال کشور، تأمین نیاز چوبی کشور را با چالشهای فراوانی روبهرو ساخت. از همان زمان، ضرورت تأمین نیاز کارخانههای صنایع چوب کشور و هزینههای زیاد واردات چوب با توجه به نوسانهای امروزی بازار ارز، ضرورت و اهمیت زراعت چوب در ایران را دوچندان کرد.
در این میان، توسعه زراعت چوب با استفاده از درختان صنعتی و تندرشد مانند اکالیپتوس از اساسیترین راهکارهای رویارویی با تخریب جنگلها، کاهش فشار بر عرصههای جنگلی و تأمین نیاز چوبی کشور محسوب میشد تا بتوان در زمانی کوتاه، نیاز بسیاری از کارخانهای صنایع چوب کشور را تأمین کرد.
در همین راستا، پروژه «تعیین اراضی مستعد زراعت چوب با استفاده از اکالیپتوس در استان خوزستان» توسط مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشوراز ابتدای ۱۳۹۸ آغاز شد.
براساس نتایج این پروژه، مشخص شد استان خوزستان توانایی بسیار خوبی برای توسعه زراعت چوب با اکالیپتوس دارد. براساس نتایج بهدست آمده، وسعت اراضی با ظرفیت بسیار مناسب برای زراعت چوب اکالیپتوس در استان خوزستان، حدود ۵۹۸هزارو734 هکتار برآورد شد که کاشت نهالهای اکالیپتوس در این اراضی در صورت تأمین نهال از سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، اجرایی شد.
لازم به ذکر است بررسی نیازهای اکولوژیکی اکالیپتوس، بررسیهای میدانی و تجزیه و تحلیلهای مکانی و اکولوژیکی شنزارهای استان خوزستان طی مراحل انجام پروژه نشان داد این مناطق میتوانند نقاط بسیار مناسبی برای زراعت چوب اکالیپتوس باشند که ملی بودن این اراضی، بافت خاک شنی، زهکشی مناسب و وسعت قابل توجه آنها، بر اهمیت شنزارها در توسعه زراعت چوب میافزاید. بنابراین این مناطق میتوانستند در اولویت برنامههای توسعه زراعت چوب اکالیپتوس در استان خوزستان قرار گیرند.
کاشت اکالیپتوس در این مناطق، نهتنها بخشی از نیاز چوبی کشور را در مدت زمانی کوتاه برآورده کرده است، بلکه راهکاری برای مقابله با ریزگردها در استان خوزستان بوده است.
در واقع اجرای این طرح تا حدود زیادی سبب ممانعت و جلوگیری از قاچاق چوب از جنگلهای طبیعی شده است از سویی اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت، سبب ایجاد اشتغال پایدار شده است.اما سال گذشته 290هزار هکتار زمین به عنوان زمینهای منابع ملی به این مهم اختصاص پیدا کرد.
زراعت چوب؛ طرح مردمی
در همین راستا معاون اقتصادی استاندار خوزستان در گفتوگو با مهر با اشاره به اجرای طرح زراعت چوب در خوزستان اظهار کرد: افزون بر ۲۹۰ هزار هکتار زمین درجه ۳ و ۴ یعنی زمینهایی که برای مصارف کشاورزی به عنوان کشت گندم یا محصولات دیگر استفاده نمیشوند، به عنوان زمینهای منابع ملی در نظر گرفته شده که هماهنگیهای لازم برای تأمین آب آنها نیز انجام شده است.
محمد راضی جلالی گفت: اداره کل منابع طبیعی استان نقشههایی را تأمین کرده و به سازمان آب و برق استان ارائه داده است، سازمان آب و برق نیز زمینهایی را که مد نظر بوده و قابلیت تأمین آب داشتهاند، مشخص کرده که حاصل آن ۲۹۰ هزار هکتار مشخص شده و در یک طرح چهارساله برای هر سال ۷۵ هکتار زمین در نظر گرفته شده است.
وی، مسئله دیگر در خصوص طرح زراعت چوب در خوزستان را اشتغالزایی اعلام و عنوان کرد: هدفگذاری ما برای فعال کردن دانشآموختگان رشتههای کشاورزی و رشتههای مرتبط با آن است.
معاون اقتصادی استاندار خوزستان اظهار کرد: برآوردی که صورت گرفته و حداقل درآمدی که از هر هکتار زمین میتوان داشت بین 5/1 تا ۴ میلیارد تومان است که پس از به محصول رسیدن، میتواند برای تعالی صنعت ایجاد کند؛ با توجه به اینکه این زمینها ملی هستند باید بر اساس رویه و فرایندهای قانونی به مخاطبان واگذار شوند که از دو محل برای واگذاری آن استفاده کردهایم تا بتوانیم طرح را به عنوان یک طرح مردمی اجرا کنیم.
کمبود آب مشکل ساز است
مسعود اسدی رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان با اشاره به مفید بودن زراعت چوب از مشکل جدی در کشت چوب در این مناطق به نام آب یاد کرد و گفت: در استان خوزستان ممکن است مشکل زمین نداشته باشیم اما قطعاً مشکل آب داریم؛ وقتی سرمایهگذاری انجام میشود تا محصولی کاشته شود که تا ۳۰ و ۴۰ سال آینده بازدهی داشته باشد، حتماً باید وزارت نیرو برای این کار آب تخصیص دهد. تخصیص آب بسیار اهمیت دارد و بعید میدانم سازمان آب و برق تخصیص جدیدی برای این طرح درنظر گرفته باشد.
وی افزود: اگر قرار است کار بزرگ و مفید زراعت چوب در استان انجام شود، موفقیت قطعی این طرح، نیاز به تخصیص جدید آب از سوی وزارت نیرو دارد، اما اگر تخصیص داده نشود و از منابع آبی که کشاورزان داشتند استفاده شود، ممکن است استقبال لازم را نداشته باشد. بنابراین از نمایندگان مجلس میخواهیم به منظور تخصیص آب برای این طرح، از وزارت نیرو پیگیری جدی داشته باشند.
پیشبینی آب
در همین راستا محمد راضیجلالی معاون امور اقتصادی استانداری خوزستان نیز دی ماه سال گذشته درباره نحوه تأمین آب این طرح، توضیح داد : هماهنگی برای تدمین آب این زمینها انجام و مقرر شده است در چهار سال این طرح در خوزستان اجرایی شود. حدود ۲۹۰ هزار هکتار زمین که برای مصارف کشاورزی یا محصولات دیگر استفاده نمیشوند و به عنوان زمینهای منابع ملی در نظر گرفته شدهاند برای اجرای این طرح در خوزستان پیشبینی شده است
زراعت چوب مساوی ایجاد اشتغال
جمال فیاضی، رئیس دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان یکی دیگر از موافقان اجرایی شدن این طرح است، وی در این باره به مهر میگوید: دانش آموختگان رشتههای کشاورزی و منابع طبیعی در طرح زراعت چوب به کار گرفته میشوند و این فرصت خوبی برای ایجاد اشتغال در استان است.
وی بیان میکند: طرح ملی زراعت چوب یک طرح بینظیر کشاورزی است که مورد حمایت رئیس جمهور است و اعتبارات ملی برای اجرای آن دیده شده است.
عملیاتی شدن این طرح ملی عواید اقتصادی و زیست محیطی بالایی دارد و درختانی مثل اکالیپتوس که به طور سریع رشد میکنند، حتی در زمینهای فقیر هم رشد کرده و نیاز آبی پایینی دارند.
خوراک خوب برای کارخانهها
جمال موسویان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان که از حامیان جدی این طرح است، در این خصوص میگوید: با اجرای طرح زراعت چوب، خوراک حداقل ۵۰ کارخانه تولید چوب، کاغذ، ام دی اف و همچنین اسانس در استان فراهم خواهد شد.
وی سهم خوزستان از طرح زراعت چوب را تولید و کاشت سالانه ۳۰ میلیون اصله درخت عنوان میکند و میافزاید: بر همین اساس در مدت چهار سال باید ۱۲۰ میلیون درخت اکالیپتوس در نقاط مختلف استان کشت شود.
منتقدان چه میگویند؟
ولی مطمئنا همیشه و برای هر طرحی یکسری منتقدان هم هستند که دلایل خودشان را دارند. منتقدان طرح زراعت درخت هم بر این باورند که دولت باید به جای توسعه کاشت درخت بهتر است درختان و جنگلهای فعلی را حفظ کند.
از سوی دیگر این منتقدان عقیده دارند ترغیب کشاورزان به کاشت این نوع درخت، ممکن است برخی باغها و زمینهای کشاورزی را از بین ببرد و فرهنگ کشاورزی در خوزستان دگرگون شود.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه