وی بدون اینکه به جزئیات این تصمیم اشاره کند، گفته با اختصاص یارانه دارو به مصرف‌کننده نهایی، داروخانه‌ها و مراکز درمانی و بهداشتی دلگرم می‌شوند اگر دارویی را عرضه کردند، مطالبات آن‌ها می‌تواند به سرعت بازگردد تا مطالبات شرکت‌های توزیع دارو را بپردازند و توزیع‌کننده هم مطالبات تولیدکننده دارو را پرداخت کند تا زنجیره تولید و تأمین دارو با مشکل روبه‌رو نشود. 
اما آیا دیدگاه دیگر دست اندرکاران امور دارویی کشور و کارشناسان نیز همین گونه است؟

روی کاغذ طرح خیلی خوبی است
هادی احمدی، عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران به ما می‌گوید: سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای تغییر مسیر پرداخت یارانه دارو، بدون مشورت همه ارکان دخیل در طرح، چنین تصمیمی را گرفته و بدون اعلام جزئیات آن قرار است با شروع فصل پاییز آن را اجرا کند. 
احمدی با اشاره به وعده رئیس سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای پرداخت یارانه دارو به مصرف‌کننده نهایی از ابتدای مهر 1402 می‌افزاید: طرحی که این سازمان مطرح کرده، در حد یک خبر اعلام شده است و به نظر می‌رسد روی کاغذ طرح خیلی خوبی باشد زیرا با اجرای طرح دارویار قرار بود بودجه یارانه دارو نشان‌دار شود تا بیمه‌ها این بودجه را جای دیگری هزینه نکنند؛ اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد و یارانه دارو برای دیگر اولویت‌های بیمه‌ها هزینه می‌شود، به همین دلیل سهم داروخانه‌ها از یارانه دارو با تأخیر پرداخت می‌شود. بنابراین در صورتی که یارانه دارو مستقیم به حساب داروخانه‌ها واریز شود، تصمیم خوبی است و ما از آن استقبال می‌کنیم. اما واقعیت این است فرصت زیادی تا پایان شهریور نمانده و ما نمی‌دانیم چگونه می‌خواهند این طرح را عملیاتی کنند؛ در حالی که هیچ مشورتی با ما نداشته‌اند و انجمن داروسازان ایران از سازمان برنامه و بودجه می‌خواهد در خصوص جزئیات اجرای این طرح، شفاف‌سازی کند تا یارانه دارو به‌موقع تزریق شود.

بددستی سازمان‌های بیمه‌گر 
مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان ایران در خصوص مشکلات اجرای طرح دارویار می‌گوید: متأسفانه سازمان برنامه و بودجه منابع ارزی لازم را به‌موقع در اختیار سازمان‌های بیمه‌گر قرار نداد و در صورتی که قرار بود پایان هر ماه یارانه دارو در اختیار سازمان‌های بیمه‌گر قرار گیرد، این مهم تحقق نیافت و به دلیل پرداخت نشدن به‌موقع سهم داروخانه‌ها، نقدینگی داروخانه‌ها به‌شدت کاهش یافت و چرخه دارو دچار مشکل شد. زیرا پیش از اجرای طرح دارویار، سهم بیمه‌ها از هزینه دارو 30درصد بود، به این معنا که 30درصد پول داروخانه‌ها جزو بدهی بیمه‌ها بود اما با اجرای این طرح، سهم بیمه‌ها به 90درصد افزایش یافت و درواقع نقدینگی داروخانه‌ها به‌شدت کاهش پیدا کرد و در خرید دارو از شرکت‌های پخش دچار مشکل شدند. اکنون سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها متوجه این مشکل شده و به دلیل بددستی سازمان‌های بیمه‌گر تصمیم به تغییر مسیر پرداخت یارانه دارو گرفته است. با این حال، این پرسش مطرح است با توجه به آنکه این سازمان چند ماه گذشته یارانه دارو را به‌موقع به سازمان‌های بیمه‌گر پرداخت نکرده، اکنون با چه سازوکاری می‌خواهد یارانه دارو را به داروخانه‌ها بپردازد. ضمن آنکه بر اساس این طرح قرار است سازمان برنامه و بودجه به عنوان گیرنده خدمت و داروخانه‌ها به عنوان ارائه‌دهنده خدمت یک توافق مالی داشته باشند، اما با آنکه کمتر از چند روز تا پایان شهریور باقی نمانده، هنوز بین این سازمان و داروخانه‌ها قراردادی بسته نشده و جزئیات اجرای این طرح مشخص نیست و داروخانه‌ها نمی‌دانند برای اینکه سازمان برنامه و بودجه به عنوان خریدار خدمت تأخیری در پرداخت نداشته باشد و یا داروخانه‌ها به عنوان ارائه‌کننده خدمت قصور نکنند چه تمهیدات پیشگیرانه‌ای اندیشیده شده است. 
احمدی پیشنهاد می‌کند، شایسته است قراردادی در سطح بالا میان سازمان برنامه و بودجه با انجمن داروسازان ایران به عنوان متولی حقوقی داروخانه‌های کشور بسته شود تا برای داروخانه‌ها مشخص باشد این یارانه با چه سازوکاری، در چه بازه زمانی و با چه تضمینی به داروخانه‌ها پرداخت خواهد شد و بابت تأخیر در پرداخت چه تمهیداتی اندیشیده شده تا تکلیف داروخانه‌ها به عنوان ارائه‌کننده خدمت مشخص باشد.  

بهتر است پرداخت یارانه دارو به انتهای زنجیر مصرف منتقل شود 
مهدی پیرصالحی، نایب رئیس سندیکای تولیدکنندگان داروی ایران نیز در این خصوص به ما می‌گوید: مشخص نیست سازمان هدفمندی یارانه‌ها چگونه می‌خواهد این طرح را عملیاتی کند. با این حال هر چه پرداخت یارانه به انتهای زنجیره مصرف منتقل شود، بهتر است، یعنی اگر یارانه دارو به بیمار پرداخت شود بهترین حالت ممکن است، اما اگر به داروخانه‌ها و مراکز درمانی پرداخت شود نیز بهتر از این است که وارد چرخه بیمه‌ها یا اول زنجیره پرداخت شود. بر این اساس به نظر می‌رسد کلیت طرح، خوب باشد اما با توجه به اینکه در مورد نحوه اجرا و جزئیات آن اطلاعی در دست نیست نمی‌توان به طور دقیق درباره آن اظهار نظر کرد. 
این دانش‌آموخته دکترای داروسازی ادامه می‌دهد: در گذشته یارانه دارو به ابتدای زنجیره اختصاص داشت و مشمول واردات مواد اولیه تولید دارو می‌شد؛ این مسئله موجب بروز معضلاتی مانند رانت برای تولید شده بود که هدف از اجرای طرح دارویار پیشگیری از این معضلات بود. از این رو قرار شد این یارانه به قسمت‌های انتهایی یعنی بیمه‌ها اختصاص یابد اما با توجه به اینکه سازمان‌های بیمه‌گر پیش از اجرای طرح دارویار به مراکز درمانی و داروخانه‌ها بدهکار بودند و پرداخت یارانه به آن‌ها از سوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها به‌درستی انجام نشد، این امر بر مشکلات آن‌ها افزود و اکنون تصمیم بر تغییر مسیر پرداخت یارانه دارو به داروخانه‌ها گرفته شده تا علاوه بر افزایش نقدینگی در صنعت دارو، یارانه به دست مصرف‌کننده اصلی که بیمار است، رسیده و امکان سوءاستفاده به حداقل ممکن برسد؛ این می‌تواند از مزیت‌های این طرح باشد. 
نایب رئیس سندیکای تولیدکنندگان دارو می‌افزاید: با اجرای تغییر مسیر یارانه دارو از سازمان‌های بیمه‌گر به داروخانه‌ها، پرداخت یارانه همچنان بر اساس سهم بیمه محاسبه خواهد شد و این بیمه‌ها هستند که نسخه را تأیید می‌کنند.

اتفاق تازه‌ای در بازار دارو نمی‌افتد 
پیرصالحی در پاسخ به این پرسش که آیا با اجرای این طرح، احتمال بروز تخلفات افزایش نخواهد یافت، اظهار می‌کند: بروز تخلف در همه جا ممکن است، اما اگر به‌درستی کنترل و نظارت شود، احتمال تخلف کاهش می‌یابد، چون قرار نیست با اجرای این طرح اتفاق تازه‌ای در بازار دارو بیفتد. در حال حاضر نیز پول به‌واسطه سازمان‌های بیمه‌گر به داروخانه‌ها پرداخت می‌شود، اما در صورت اجرای سیاست جدید سازمان هدفمندی یارانه‌ها واسطه فعلی که سازمان‌های بیمه‌گر هستند حذف می‌شود و یارانه دارو مستقیم به داروخانه‌ها پرداخت خواهد شد تا با افزایش نقدینگی داروخانه‌ها امکان تأمین دارو از شرکت‌های پخش دارو افزایش یابد. اگر این طرح به‌خوبی اجرا و یارانه دارو به‌موقع به داروخانه‌ها پرداخت شود، موجب چرخش سریع نقدینگی در صنعت داروی کشور خواهد شد. 
وی در خصوص سهم دارویار از مشکلات فعلی بازار داروی کشور معتقد است: طرح دارویار، طرح بسیار خوبی بود اما به دلیل اینکه به‌درستی اجرا نشد و نهادهای دولتی به تعهدات خود عمل نکردند، مشکلات فعلی بازار داروی کشور به وجود آمد. 

تضاد آشکار با سیاست‌های کلی سلامت است
اما محمدرضا واعظ مهدوی، رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران در این خصوص به ما می‌گوید: براساس اصل 110 قانون اساسی، این اقدام سازمان برنامه و بودجه در تضاد آشکار با سیاست‌های کلی سلامت است که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده است. بنابراین حتی اگر چنین تصمیمی گرفته می‌شود باید از سوی شورای نگهبان و دفتر انطباق قوانین، بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های دولت با قانون اساسی رد شود. 
معاون اسبق وزارت بهداشت و رئیس پیشین سازمان بیمه سلامت در پاسخ به این پرسش که چرا این تصمیم مغایر سیاست‌های کلی سلامت است، اظهار می‌کند: در سیاست‌های کلی سلامت آمده تولیت مسائل مربوط به حوزه بهداشت و درمان، وزارت بهداشت است و جدا از انتقادهایی که به وزارت بهداشت وارد می‌شود و ممکن است برخی از سیاست‌های این وزارتخانه قابل قبول باشد یا نباشد، سازمان هدفمندی یارانه‌ها مجاز نیست هیچ اقدامی را بدون تأیید وزارت بهداشت انجام دهد و بعید به نظر می‌رسد وزارت بهداشت با این سیاست نسنجیده موافق باشد. 
واعظ مهدوی ادامه می‌دهد: با تغییر مسیر پرداخت یارانه دارو از سازمان‌های بیمه‌گر به داروخانه‌ها قیمت دارو کاهش خواهد یافت و احتمالاً روشی برای پیشگیری از افزایش قیمت دارو است، ضمن آنکه در پوشش بیمه تفاوتی ایجاد نخواهد شد. اما مسئله اینجاست سازوکار پرداخت یارانه به داروخانه‌ها به چه صورت خواهد بود. با توجه به اینکه در حال حاضر به تعداد زیادی داروخانه مجوز داده شده و از سوی دیگر، ذخایر دارویی داروخانه‌ها با توجه به تعداد انبارهای آن‌ها متفاوت است، چگونه و براساس چه قاعده و قانونی می‌توان به داروخانه‌ها یارانه تخصیص داد، ضمن آنکه در نظام سلامت سایر کشورها نیز تجربه مشابهی وجود ندارد یا دست‌کم ما سراغ نداریم یارانه دارو به داروخانه به عنوان فروشنده خدمت پرداخت شود و از هم اکنون اجرای این سیاست در هاله‌ای از ابهام است. 
گفتنی است، تلاش‌های خبرنگار ما برای گفت‌وگو با مسئولان سازمان هدفمندی یارانه‌ها در خصوص این طرح بی‌نتیجه ماند و طیبه حسینی، سخنگوی این سازمان با امتناع از پاسخ‌گویی، اعلام جزئیات طرح را به روزهای آینده موکول کرد. 

خبرنگار: اعظم طیرانی