نهمین روز از ماه صفر سالروز شهادت عمار، آینه حق‌نماست؛ فردی که پیامبر(ص) او را الگوی تشخيص حق از باطل معرفی كرد. به همین بهانه با دکتر اصغر منتظرالقائم، پژوهشگر تاریخ اسلام همکلام شدیم و از آن یاور بابصیرت شنیدیم.

خانواده عمار، نخستین شهدای صدر اسلام
دکتر منتظرالقائم در ابتدا با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری صحابه پیامبر(ص) می‌گوید: تمام انسان‌ها الگو دارند و این الگوها موجب می‌شوند به آنان اقتدا کرده و زندگی خود را مشابه آنان قرار دهند. یکی از این الگوها و شخصیت‌های بزرگ تاریخ اسلام و تشیع، جناب عمار یاسر است. فرزند یاسر و سمیه، حدود 40سال پیش از بعثت رسول خدا(ص) به دنیا آمد و همراه پدر و مادرش در مکه زندگی می‌کرد که رسول خدا(ص) به رسالت مبعوث شد. او در دوره دعوت مخفیانه رسول خدا(ص) اسلام آورد و در کنار پیامبر(ص) قرار گرفت و در همه نبردهای آن حضرت شرکت داشت. پس از او پدر و مادرش اسلام آوردند.
او یادآور می‌شود: با آشکار شدن دعوت پیامبر اسلام(ص)، هنگامی که خاندان عمار اسلام خود را آشکار کردند قبیله بنی‌مخزوم، همپیمان آن‌ها، بسیار ناراحت و عصبانی شدند و هشام بن عمرو که در میان مسلمانان به ابوجهل مشهور بود و ریاست قبیله بنی‌مخزوم را بر عهده داشت، شروع به انواع مزاحمت‌ها و شکنجه‌ها مثل آهن گداخته از آتش، تازیانه و خواباندن روی ریگ‌های سوزان برای خاندان عمار کرد. پدر و مادر عمار با سن زیادی که داشتند، زیر سخت‌ترین شکنجه مشرکان مقاومت کردند تا جایی که مادرش زیر شکنجه‌ها شهید شد و پدرش، بیمار و بر اثر بیماری از دنیا رفت. آن‌ها نخستین شهدای اسلام هستند.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان می‌کند: عمار یاسر مقاومت و پایداری زیادی داشت و در هیچ شرایطی دست از اسلام برنداشت. حتی پیغمبر گرامی اسلام(ص) به او اجازه داده بود هنگامی که تحت فشار و اذیت مشرکان قرار گرفت، بت‌ها را قبول کند اما عمار مقاومت و تلاش مجدانه‌ای داشت و از این کار امتناع کرد. پیغمبر گرامی اسلام(ص) عمار را برای تهیه گزارشی از کشور حبشه و وضعیت مسلمانان فرستاد. او در دوران بعثت پس از بازگشت از حبشه همواره در خدمت پیغمبر گرامی اسلام(ص) بود تا دستور هجرت آمد و پیغمبر اسلام(ص) به مدینه منوره مهاجرت کرد. جناب عمار نیز همچون دیگر مسلمانان به شهر مدینه منوره مهاجرت کرد و در آنجا نیز همواره نقش حماسی داشت. او در دوران هجرت هم مدافع اسلام بود و در تمامی غزوه‌ها شرکت فعال داشت.

عمار مدافع ولایت و حامی امیرالمؤمنین(ع) بود
این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه می‌دهد: در غزوات رویدادهای مهمی اتفاق افتاد. یکی از آن‌ها گزارش محبوب‌ترين القاب نزد امام علی(ع) و يکی از زيباترين القاب آن حضرت است. زمانی که حضرت علی(ع) و جناب عمار در جریان غزوه العشیره بوده و هنگام استراحت در خاک‌های نرم خوابیده بودند، پیامبر(ص) آن‌ها را بیدار کرد و امام علی(ع) را به کنیه ابوتراب خواند. از آن پس علی(ع) میان مسلمانان به ابوتراب معروف شد. این کنیه را حضرت علی(ع) بسیار دوست ‌داشت زیرا پیامبر(ص) او را به چنین کنیه‌ای خطاب کرده بود و گزارشگر رویداد، جناب عمار بود.
او عنوان می‌کند: عمار یاسر در یکی دیگر از غزوه‌ها موجب حفظ جان پیغمبر(ص) شد. براساس آنچه در تاریخ اسلام آمده، 12تن پيش از غزوه‌ تبوک در گردنه به كمين نشستند تا رسول خدا(ص) را ترور كنند، ولى عمار بن ياسر(ره) پيش افتاد و افسار شتر آن حضرت را گرفت و كشيد و به این صورت مانع رسیدن آن‌ها به هدف شومشان شد. جناب عمار پس از رحلت رسول خدا(ص) در پیکار با مرتدان و پیامبران دروغین حضور داشت و در فتوحات اسلامی در دوران خلفا با اجازه امیرالمؤمنین(ع) شرکت می‌کرد. او نزدیک به دو سال و چند ماه استاندار کوفه بود.
این استاد تاریخ تشریح می‌کند: امیرالمؤمنین(ع) همواره یکی از یاران فداکار خود را جناب عمار معرفی می‌کرد. او با بصیرت، بینایی و عقلانیتی که داشت همواره مدافع ولایت امیرالمؤمنین(ع) بود. پس از رحلت پیغمبر(ص) همواره حامی امیرالمؤمنین(ع) بود و جلسه‌ای از صحابه تشکیل داد تا مانعی برای انحرافات به وجود آمده پس از پیغمبر(ص) شوند. عمار یاسر همیشه و در همه حال جزو حامیان سرسخت آن حضرت بود و با فداکاری، از جان‌گذشتگی و حماسه‌آفرینی‌های بسیار، یک لحظه هم  ایشان را رها نکرد تا زمان شهادتش در نهم صفر سال 37هجری و 93سالگی و در روزی که بسیاری از شیعیان علی بن ابیطالب(ع) در جنگ با معاویه به شهادت رسیدند.

أین عمار؟
این محقق به روایتی از پیامبر اسلام(ص) نیز اشاره کرده و می‌گوید: پیامبر(ص) می‌فرمود: «يَدُورُ عَمَّارٌ مَعَ الْحَقِّ أَيْنَمَا دَار» یعنی عمار گرداگرد حق می‌گردد، هر کجا که باشد. عمار ویژگی‌های خاصی میان صحابه پیغمبر(ص) داشت. ایستادگی و مقاومت‌ در برابر شکنجه‌ها نشان از ایمان کامل او داشت. عمار تجسم اخلاق الهی و مدافع حق و اهل‌بیت(ع) و مدافع علی(ع) بود. او در مسیر مسلمانی‌اش بصیرت داشت. فتنه‌ها را خوب می‌شناخت و روشنگری می‌کرد. به عنوان نمونه در جريان جنگ صفین، شخصی از سپاه امام(ع) در جنگيدن با سپاه معاویه دچار ترديد شد. امام(ع) او را نزد عمار فرستاد و عمار به ارشاد او پرداخت و گفت: صاحب آن پرچم سیاه، عمروعاص است که من بارها همراه با پیامبر(ص) در برابر همین پرچم با او جهاد کرده‌ام، موقعیت امروز ما در خدمت امام علی(ع) همان موقعیت پیامبر(ص) در روز بدر و احد و حُنین و مرکز پرچم آن‌ها همان مرکز پرچم‌های مشرکان و احزاب است. با اين روشنگری، آن مرد راه حق را پيدا كرد.

خبرنگار: مریم احمدی شیروان