بدزیستی با نظارت کمرنگ بهزیستی

آزار و اذیت؛ از مهد کودک تا سرای سالمندان، از مراکز نگهداری معلولان تا کمپ معتادان

بدزیستی با نظارت کمرنگ بهزیستی

کلیپ 20 دقیقه‌ای ضرب و شتم معلولان در مرکز نیلوفران آبی بوشهر، روایتی است تکراری از اذیت‌وآزار یک جمع خاص، گرد آمده در مراکزی که برای حمایت و پناه دادن به آن‌ها شکل گرفته‌اند.


ویدئوهایی که گاه تأیید و گاهی تکذیب می‌شوند و یا مسئولان، آن‌ها را مربوط به گذشته می‌خوانند.  چنان‌که مهرانگیز، رئیس کل دادگستری بوشهر در همین خصوص می‌گوید: «فیلم منتشر شده درخصوص ضرب و جرح کودکان معلول در بوشهر مربوط به سال گذشته است و فرد خاطی، همان زمان از مرکز اخراج شده است».
نکته قابل تأمل در اتفاق اخیر، اطلاعیه‌ای است که سازمان بهزیستی کشور به منظور تنویر افکار عمومی منتشر کرده و بدون اشاره به زمان این اتفاق تصریح می‌کند: «سازمان بهزیستی کشور ضمن بررسی دقیق موضوع، اقدامات عاجلی را با قید فوریت در دستور کار خود قرار داد که ازجمله این اقدامات، تشکیل کمیته نظارت بر مراکز ماده۲۶ به منظور تعطیلی مرکز نیلوفران آبی در بوشهر بود.
بر این اساس، سازمان بهزیستی با لغو مجوز مرکز و جانمایی افراد دارای معلولیت در دیگر مراکز استان، صیانت از افراد تحت‌پوشش را به صورت ویژه در دستور کار خود قرار داد.
سازمان بهزیستی به منظور حمایت از مددجویان تحت‌پوشش و اعاده حقوق افراد مستقر در این مرکز، پیگیری حقوقی خود را نیز از طریق مراجع قضایی دنبال می‌کند.
سیاست سازمان بهزیستی برخورد شفاف و قاطع با چنین پرونده‌هایی است و در امور مربوط به جامعه هدف سازمان و در راستای صیانت از حقوق همه افراد تحت پوشش و به‌خصوص افراد دارای معلولیت با هیچ کس مماشات نمی‌کند و این موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری و اقدامات قانونی متناسب به عمل خواهد آمد».
از این اطلاعیه برمی‌آید گویا این سازمان تا لحظه انتشار این کلیپ از آنچه در این مرکز رخ داده و حتی برخورد قضایی با آن اطلاع نداشته است. کافی است به افعال و عبارات به کار رفته در این اطلاعیه دقت کنید: «پیگیری حقوقی خود را نیز از طریق مراجع قضایی دنبال می‌کند، ....به عمل خواهد آمد».
به اتفاقاتی که در مراکز اینچنینی می‌افتد می‌توانید این موارد را نیز اضافه کنید:
بدرفتاری با معلولان در مرکز توان‌بخشی اهواز و اذیت یکی از مددجویان بستری در یکی از مراکز توان‌بخشی غیردولتی (۵مرداد ۱۴۰۱) که گفته شد موضوع مربوط به چند ماه گذشته بوده که قسمت‌هایی از این تصاویر منتشر شده است.
آزار و اذیت معلولان مرکز توان‌بخشی جهرم؛ ادعای سوزاندن معلولان با فندک در مرکز توان‌بخشی و نگهداری معلولان ذهنی این شهرستان (7 تیر 1402)، آزار و اذیت یک ناتوان ذهنی در مرکز نگهداری بالا لموک قائمشهر (۴ اردیبهشت ۱۴۰۱).
چنان‌که اشاره شد، اتفاقاتی همچون آنچه در این مرکز رخ داده، در گذشته نیز سابقه داشته است، از مهدهای کودک تا سرای سالمندان؛ از مراکز نگهداری معلولان تا کمپ‌های ترک اعتیاد.
نکته قابل تأمل در این خصوص نظارت کمرنگ نهادهای متولی به‌ویژه سازمان بهزیستی و گروهی است که وظیفه نگهداری از افراد به آن‌ها واگذار شده است.

آزار در مهد کودک
مهدکودک «ستایش» یکی از مهدهای سه ستاره استان اردبیل است که ویدئویی از کودک‌آزاری در آن 15 تیر 1393منتشر شد.
تصاویر این کودک‌آزاری را یک مربی این مهدکودک که چهار ماه پیش در این مهد مشغول به کار شده، می‌گیرد.
زن ٣٧ ساله‌ای به نام رقيه که چند ماهی به‌عنوان نیروی خدماتی در آن مهد مشغول به کار شده بود، پسربچه‌ای ١٨ماهه را هنگام غذا دادن به‌شدت مورد اذيت و آزار قرار می‌دهد و اقدام به کتک زدن او می‌کند. کودک‌آزاری تلخی که اگر شبکه‌های اجتماعی نبود، شاید هرگز کسی متوجه آن نمی‌شد. آن‌طور که فیلم ویدیوئی دوربین‌های مداربسته نشان می‌داد خدمه مهدکودک به یک کودک به‌ زور غذا می‌دهد و پس از امتناع کودک از خوردن، با کشیدن موهایش او را به‌سمتی پرت می‌کند. انتشار فیلم این اتفاق تلخ، آن هم در یکی از مهدکودک‌های شناخته‌شده اردبیل سبب شد این ماجرا به‌سرعت ابعاد گسترده‌ای پیدا کند. از معاونت سیاسی-‌امنیتی استانداری گرفته تا نمایندگان مجلس همه به این حادثه واکنش نشان دادند. سازمان بهزیستی مهدکودک را پلمب کرد و پرونده را برای بررسی بیشتر به تهران ارجاع داد. ضمن آنکه پس از بررسی‌های قضایی برای مدیر مهدکودک و خدمه زن قرار بازداشت صادر شد.

تهران؛ آرشان، قربانی 3 ساله
سوم آذر 1395 یعنی دو سال و چند ماه پس از ماجرای مهدکودک ستایش، یک پرونده کودک‌آزاری دیگر این بار در یکی از مهدهای کودک‌ تهران اتفاق می‌افتد و خشونت یک مربی مهدکودک در منطقه8 تهران موجب شکستگی استخوان ترقوه «آرشان» پسربچه ٣ساله می‌شود، اتفاق تلخی که این‌بار هم نه از سوی مدیر و مسئولان مهد، بلکه با اصرار مادر بچه برملا شد؛ چیزی شبیه حادثه مهدکودک ستایش اردبیل.
مربی تازه‌کار این مهد کودک پس از درمانده شدن از متقاعد کردن آرشان، او را با خشونت بلند و به گوشه‌ای پرتاب می‌کند. مربی متخلف از مهد کودک اخراج می‌شود، اما گفته می‌شود مهدکودک همچنان به کار خود ادامه‌ می‌دهد. آن‌طور که احمد خاکی، معاون وقت امور اجتماعی بهزیستی استان تهران گفته بود: این مهد کودک به‌طور «غیر قانونی» از مربی کارآموز استفاده کرده است.

سالمندان؛ ضرب و شتم سالمندان در بروجرد 
24مهر 1400 ویدئویی در فضای مجازی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد چند نفر اقدام به ضرب و شتم سالمندان در یکی از مراکز نگهداری سالمندان در لرستان می‌کنند. به گفته مدیرکل بهزیستی لرستان، سه نفر از خاطیان این ماجرا سال پیش از آن، اخراج و یک نفر دیگر متحمل حبس و شلاق شده بودند.
به گفته وی، این درگیری ظاهراً به دلیل برخی اختلافات فردی میان چند نفر اتفاق افتاده که پس از تلاش و پیگیری، این غائله ختم شد.
وی همچنین گفته بود پس از این ماجرا، برخی تلاش داشتند این مرکز را تعطیل کنند، اما به این دلیل که مدیر مرکز به‌موقع وارد عمل شده و رفتار قابل قبولی داشته، کار به تعطیلی نکشید.

ضرب و شتم سالمند سنندجی
25 خرداد 1401، کلیپ ضرب و شتم یک سالمند در سرای سالمندان منتشر می‌شود؛ سالمندی که حدود ۱۵سال در این مرکز ساکن و به دلیل شرایط جسمی و روحی تا حدود زیادی پرخاشگر بوده است.
می‌گفتند این سالمند به دلیل داشتن شرایط بسترگرایی و نیاز به پوشک، نیازمند مراقبت ویژه بوده و براساس مشاهدات و تحقیقات به عمل آمده، به مراقبش هتاکی کرده است.
مراقب گفته، زمانی که برای انجام کار نظافت این سالمند اقدام کرده، او یقه لباسش را گرفته و شروع به بد و بیراه گفتن به مراقب کرده است.
این مراقب ادعا می‌کند زمانی که می‌خواسته دست سالمند را از یقه‌اش جدا کند از تخت افتاده و هنگام استحمام نیز برای دومین بار به زمین خورده است.
سالمند مصدوم بلافاصله به بیمارستان منتقل می‌شود که خوشبختانه شکستگی نداشته اما اینکه کبودی روی بدنش مربوط به سرخوردن در حمام بوده یا موضوع دیگر، به دلیل نبود دوربین در حمام برای ما به صورت شفاف مشخص نیست.
مراقب را یک ماه از کار تعلیق می‌کنند اما می‌گویند چون امکان بازبینی این اتفاق وجود ندارد، تا رسیدن به نتیجه کامل، مسئله را پیگیری و رسیدگی می‌کنند.

مراکز ترک اعتیاد
مراکز ترک اعتیاد نیز ازجمله مواردی است که می‌توان نمونه‌هایی از برخوردهای اینچنینی را در آن شاهد بود.  11بهمن 99 کلیپی از یک کمپ ترک اعتیاد در فضای مجازی منتشر می‌شود که در آن، معتادان در استخر آب یخ با شلنگ کتک زده می‌شدند.
در پی انتشار این ویدئو، این مرکز پلمب و متهمان بازداشت می‌شوند و البته اداره کل بهزیستی فارس از این اعمال نادرست اعلام انزجار می‌کند.

تنبیه بدنی معتادان در رامسر و گلستان
۲۵ آذر ۱۳۹۷ فیلمی از تنبیه بدنی معتادان در یک کمپ ترک اعتیاد در رامسر منتشر می‌شود که نشان می‌دهد فردی با چوب به‌شدت مددجویان را کتک می‌زند و به آن‌ها اجازه فرار هم نمی‌دهد.
می‌گفتند این فیلم مربوط به سال 1396 در یک کمپ بدون مجوز در یکی از شهرهای شمالی کشور است. با پیگیری اداره کل بهزیستی استان مازندران مرکز ترک اعتیاد، پلمب و عوامل متخلف به دستگاه قضایی معرفی می‌شوند. 
سوم آبان 1400 نیز کلیپی در فضای مجازی منتشر شد که گفته می‌شد متعلق به یک کمپ ترک اعتیاد در استان گلستان است. در این ویدئو برخی افراد در این فیلم، یکی از مددجویان این مرکز را به‌شدت مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند.
معاون پیشگیری بهزیستی استان گلستان با تأیید این موضوع از اقدام فوری برای برخورد با عوامل این اتفاق خبر می‌دهد و می‌گوید علت این ضرب و شتم، اقدام به فرار یکی از مددجویان این مرکز بوده است.

چرا این اتفاقات رخ می‌دهد؟
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران با نگاهی به این اتفاقات به ما می‌گوید: این قبیل مسائل، معلولی از علت‌هایی است؛ چرا که سازمان بهزیستی بارها با چنین مراکزی برخورد و حتی آن‌ها را پلمب کرده اما چیزی تغییر نکرده و اتفاقی مشابه در یکی دیگر از مراکز افتاده است.
این مددکار اجتماعی با اشاره به اینکه اغلب مراکز زیرپوشش سازمان بهزیستی در بخش خصوصی حداقل استانداردها را نادیده می‌گیرند، می‌گوید: در مرکز نگهداری از معلولان برای 30معلول یک مادریار با حداقل تحصیلات و حقوق به‌کارگرفته می‌شود. در حالی که یک مادریار نمی‌تواند به 30کودک معلول رسیدگی کند؛ در واقع هدف این مراکز، نگهداری از معلولان نیست بلکه کسب درآمد برای خودشان است، درحالی که رهبر معظم انقلاب در اداره همه امور کشور به شایسته‌سالاری و پاسخ‌گویی تأکید دارند. 
مشکل ما در این مراکز، واگذاری مسئولیت به افراد غیرمتخصص و غیرپاسخگویی است که با هدف کسب درآمد، مسئولیت اداره این مراکز را برعهده گرفته‌اند و خود را در برابر نگهداری افراد زیرپوشش -حالا چه معلول باشد و چه سالمند- مسئول نمی‌دانند. بنابراین تا زمانی که مسئولیت سازمان بهزیستی به افراد متخصص و باسابقه‌ای که سال‌ها در سازمان حضور داشته و از مشکلات آن باخبر هستند، واگذار نشود این سناریو در حوزه‌های مختلف اجتماعی، از مراکز نگهداری معلولان گرفته تا سرای سالمندان تکرار خواهد شد و سازمان به جای پیشگیری از بروز آسیب‌ها ناخواسته عامل بروز آن می‌شود.

سیستم نظارتی سازمان بهزیستی تغییر رویه دهد
کامران عاروان، مدیرعامل جامعه معلولان ایران نیز در گفت‌وگو با ما اظهار می‌کند: این نخستین اتفاقی نیست که در مراکز نگهداری از معلولان افتاده و اگر سیستم نظارتی سازمان بهزیستی تغییر رویه ندهد و بهداشت روان کارکنان این مراکز را بررسی نکند، متأسفانه باز هم شاهد تکرار آن خواهیم بود.
این مراکز باید به افراد متخصص و آموزش‌دیده‌ای واگذار شود که دیدگاه انتفاعی، اولویت نخست آن‌ها نباشد و با به‌کارگیری مددکاران و کارکنان آموزش‌دیده آنجا را اداره کنند. 
علاوه بر آن، ضرورت دارد سازمان بهزیستی نیز این افراد را ضمن کار مورد پایش روانی قرار دهد تا از سلامت روان آن‌ها اطمینان داشته باشد، چرا که کار با معلولان، نیازمند آموزش مستمر و کسب مهارت‌هایی مثل کنترل خشم است و اگر کارکنان مهارت‌های لازم برای نگهداری از معلولان را نداشته باشند، شاهد رفتارهای خشونت‌آمیز و غیرانسانی اینچنینی در این مراکز خواهیم بود.
عامران بابیان اینکه معلولان ذهنی قدرت تحلیل و کنترل رفتار خود را ندارند و این موضوعی طبیعی است، می‌گوید: جامعه معلولان انتظار دارد افرادی که در این مراکز مشغول به کار هستند، افراد سالمی باشند که بر رفتار خود کنترل دارند؛ سازمان بهزیستی باید با تغییر شیوه نظارت بر این مراکز به این مهم توجه لازم را داشته باشد تا از تکرار این اتفاقات پیشگیری شود.

خبرنگار: اعظم طیرانی

برچسب ها :
ارسال دیدگاه