​​​​​​​بنیاد گوهرشاد پیش از این، کنگره زنان تأثیرگذار را برگزار کرده بود و در راستای تقویت جریان گفتمانی فرهنگی رسانه‌ای خانواده‌محور و شناسایی جریان‌های فعال سینمایی در ایران و جهان که در حوزه زنان و خانواده فیلم‌سازی می‌کنند، این جشنواره را برگزار می‌کند. جشنواره «حوا» با شعار «ما پای خانواده ایستاده‌ایم» تلاش دارد با گسترش مسیرهای عرضه و پخش آثار زن‌محور و خانواده‌محور در ایران و جهان، بستری برای تشکیل یک اتحادیه مشترک از فیلمسازان باورمند به خانواده را با تأکید بر نقش مؤثر زنان در خانواده ایجاد کند. درباره جزئیات این جشنواره با «مهدیه‌سادات محور» دبیر جشنواره بین‌المللی «حوا» که سابقه فیلم‌سازی و مستندسازی دارد گفت‌وگو کردیم. 

ضرورت شناسایی تصویر زن و بازنمایی تصویر زن مسلمان در ایران و جهان از اهداف جشنواره «حوا» است، تصویر زن در سینمای ایران چگونه بوده است؟
ما براساس دغدغه‌ای که در حوزه زن و خانواده داریم، بایستی یک بازنمایی و بازنگری دوباره به حوزه زن و خانواده در سینما و رسانه داشته باشیم. در واقع الگوی مطلوب و الگوی سومی که مد نظر نظام جمهوری اسلامی است، نیاز به بازنمایی دارد. تصویر زن ایده‌آل، حامی خانواده و فداکار در کنار خانواده‌ای که امنیت روانی و عاطفی را برای زن به ارمغان می‌آورد باید ساخته شود و اگر ساخته شده و ایرادهایی دارد باید بازسازی شود. نگاه ما این است که در دهه‌های 60 و 70، الگوی خانواده‌محور را در آثار و تولیدات سینمایی و سریال‌ها داشتیم، این الگو بایستی بازتولید شود و براساس فضای موجود و زندگی جدید مردم، خودش را نشان دهد. دغدغه ما این است که از یک سو، تولیدات مطلوب را در جشنواره نمایش دهیم و از سوی دیگر، کمبودها را شناسایی و جبران کرده و ایده‌آل‌هایمان را در حوزه زن و خانواده به تصویر بکشیم تا در سال‌های آینده جشنواره از تولیداتی با این رویکرد رونمایی شود. حوزه زن و خانواده حوزه مهمی است چون یک بحث فطری است و در همه کشورهای جهان می‌توان رد پای خانواده اصیل و درست را پیدا کرد به همین دلیل گستردگی جشنواره را بین‌المللی دیدیم. نگاه ما این است که روایت درست از پیوند زن و خانواده در جهان روز به روز پررنگ‌تر و ملموس‌تر شود. سینما و رسانه‌های تصویری، ابزار بسیار خوبی برای نمایش این پیوند هستند. علاوه بر اینکه باید چنین محتوایی را به سینما تزریق کنیم، ابزار سینمایی هم برای نشان دادن این روایت اهمیت دارد و باید توجه ویژه‌ای به بستر و ظرفیت سینما داشت. 

با توجه به سخنان رهبر معظم انقلاب درباره الگوی سوم زن مسلمان که نه الگوی شرقی است نه غربی، تصویر زن در سینمای پس از انقلاب اسلامی به کدام الگو نزدیک‌تر بوده است؟
این تصویر در دوره‌های مختلف فراز و نشیب داشته است. سینما قائم به تولیدکنندگانش است و در سال‌های پس از پیروزی انقلاب یک مانیفست سراسری و کلی نداشتیم که نگاه‌ها شبیه به هم باشد. هر سال تولیداتی با نگاه‌های متفاوتی ساخته شده که موضوع زن و خانواده در برخی از آثار پررنگ و محوری بود و در برخی از آثار نه. این به فراخور اقتضائات جامعه و حال و هوای فیلمسازان، متفاوت بوده و به این الگوی مطلوب آن طور که باید و شاید پرداخته نشده است. لازم است تولیداتی با توجه به منویات رهبر معظم انقلاب در حوزه زن و خانواده و رویکرد درست در این حوزه با تبیین الگوی سوم زن ساخته شود، در این باره هر چقدر هم تولید کنیم کم است چون تعداد بالای تولیدات به نهادینه شدن این محتوا در جامعه کمک می‌کند. هیچ وقت نمی‌توانیم ادعا کنیم ظرف رسانه‌ای ما در محتوای زن و خانواده پر شده است، گنجایش این ظرف روز به روز بیشتر می‌شود تا مسائل مختلف زنان را به ایجابی‌ترین شکل ممکن در سینما تبیین کنیم. 

الگوی سوم زن مسلمان ایرانی چه شاخص‌هایی دارد؟
روایت ما از زن، کنشگری، فعالیت اجتماعی و اثرگذاری او است. این به معنای شاغل بودن یک زن نیست، ممکن است این کنشگری و اثرگذاری در بستر خانواده اتفاق بیفتد و گاهی در فضای اجتماعی ظهور یابد. مهم این است که فعالیت زنان به حل مسئله منجر شود و حضوری کنشگر و اثرگذار داشته باشند. 

به نظر شما جریان اقناعی در نخستین دوره برگزاری جشنواره حوا آن قدر مؤثر خواهد بود که سینمای مستقل و خصوصی به سمت بازنمایی الگوی سوم زن برود؟
ما در حوزه سینما بیشتر به فرم تکیه می‌کنیم تا روایت و کمتر به نگاه تخصصی روایت زن و خانواده در سینما توجه شده است. جریان اخیری که به واسطه جشنواره فیلم «حوا» راه افتاده است لنز دوربین را به سمت موضوع زن و خانواده می‌برد و قطعاً این موضوعات هم اگر فرم و روایت جذابی نداشته باشند اثرگذار نیستند. ما با محوریت توجه به زن و خانواده قصد داریم فیلمسازان و تولیدکنندگان را به این سمت متوجه کنیم که موضوع زن و خانواده مهم است، کارکرد دارد و روایت‌های زیبا و شیرینی می‌توان در این باره داشت بنابراین هم ما به عنوان حمایت‌کننده پای کار هستیم و هم فیلمسازان بایستی این موضوع را به درستی درک کنند و در این باره فیلم بسازند. اثرات تمرکز و توجه به طراحی قصه‌ها و روایت‌های جذاب در این حوزه را در سال‌های آینده خواهیم دید. مسیری که تا امروز سینما پیش رفته در کنار نگاه به حوزه زن و خانواده، اولویتش را روی فرم و ساختار گذاشته است اما جشنواره حوا تلاش می‌کند به اهمیت محتوایی این موضوع بپردازد و موضوع زن و خانواده سرلوحه طرح‌ها و ایده‌های حوزه فیلم‌سازی و مستندسازی قرار بگیرد. ما هم شاخص‌هایی در این حوزه طراحی می‌کنیم تا آن‌ها بتوانند براساس این شاخص‌ها، الگوی سوم را در سناریوهایشان نشان دهند.

آیا سینمای مستقل و خصوصی از این شاخص‌ها استقبال می‌کند؟
من فیلمسازم و بیش از یک دهه دارم کارگردانی و تهیه‌کنندگی می‌کنم. اگر محتوا درست باشد و حمایت هم شود فیلمسازان استقبال می‌کنند. در نخستین دوره جشنواره فیلم حوا با وجود بازه زمانی محدودی که برای دریافت آثار داشتیم با استقبال خیلی خوبی مواجه شدیم که نشان از علاقه فیلمسازان به روایت درست دارد. این موضوع مورد توجه فیلمسازان بوده و جشنواره حوا به دنبال تقویت این توجه است تا از تولیدات اینچنینی حمایت شود. 

با توجه به اینکه زن و خانواده دو موضوع اصلی جشنواره حوا است چقدر از مشارکت سینماگران زن برای حضور در این جشنواره استفاده شده است؟
قطعاً به سینماگران زن توجه شده است و در اختتامیه جشنواره از هنرمندان زن تجلیل می‌کنیم، ضمن اینکه بسیاری از فیلمسازان زن در این جشنواره اثر داشته‌اند ولی نگاه ما این است که همه در حوزه زن و خانواده باید فیلم بسازند و این طور نباشد که فقط زنان برای حوزه زنان تولید اثر کنند. همه فیلمسازان باید به روایتی درست از حوزه زنان برسند و اولویتشان باشد. تعداد قابل توجهی از زنان فیلمساز در بخش‌های مختلف جشنواره شرکت کرده‌اند. همان طور که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند زنان برای حل مسائل زنان باید به میدان بیایند، چنین اتفاقی در جشنواره حوا افتاده است و قطعاً زنان، مسئله زنان را بهتر از مردان شناسایی می‌کنند، حتی روایت‌هایشان در حوزه خانواده، روایت‌هایی جذاب‌تر با جزئیات بیشتر و خاص‌تر است ولی باب ورود تولیدات را نبستیم و نگاهمان این است که مسئله زن و خانواده از سوی سینماگران زن و مرد باید به درستی شناسایی و پرداخته شود.

خبرنگار: زهره کهندل