جمعیتی که برای بهره‌مندی از تجربه‌ها و توانمندی‌های آن‌ها در بسیاری از کشورها برنامه‌های بلندمدتی تدارک دیده شده است.
متأسفانه بخش قابل‌توجهی از این عده که به آن جمعیت خاکستری گفته می‌شود در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته‌اند و لازم است برای استفاده از این منابع ارزشمند تدبیری جدی اندیشیده شود.

سرمایه فرهنگی عظیم 
اصغر مهاجری، پژوهشگر اجتماعی و استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز با اشاره به اینکه جمعیت خاکستری شامل سه گروه 60 تا 75 سالگی یعنی گروه سنی پیش از سالمندی، 76 تا 82 سالگی سالمندی پویا و 83 سال به بالا یعنی جمعیت سالمند پر‌هزینه می‌شود، به ما می‌گوید: بین کرانه سنی 60 تا 82 سالگی، به لحاظ منش و شخصیت، جمعیت قدرتمندی داریم که سرمایه فرهنگی عظیمی با تجارب زیسته بسیار ارزشمند و به دور از تب و تاب محسوب می‌شوند و مرکز و منبع ذی‌قیمتی برای مشورت، حل مسئله و تصمیم‌های ظریف و حساس محسوب می‌شوند که به لحاظ جسمانی نیز شرایط قابل قبولی دارند و می‌توان در تعریف‌های درست حوزه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی از تجربه و مهارت‌های این دامنه سنی برای گذر از مسئله‌ها و بحران‌های کشور استفاده بهینه کرد و برکت آن را در زندگی نسل‌های بعدی دید.

ضرورت بازتعریف بازه‌های سنی جمعیت 
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ما در حوزه جمعیت به‌ویژه جمعیت سالمند به‌شدت دچار تغییر و در پی آن نیازمند تعریف و بازتعریف‌هایی در خصوص بازه‌های سنی جمعیت هستیم، می‌افزاید: اکنون سن امید به زندگی نسبت به دهه‌های گذشته تغییر کرده و ضرورت دارد با مطالعات به‌روز و دقیق در حوزه جامعه‌شناسی جمعیتی و رشته‌های مرتبط، برای تعریف بازه‌های سنی اقدام کنیم و تعریفی مبتنی بر واقعیت ارائه دهیم. یعنی اگر در دهه‌های پیش بازه سنی بالای 60 سال را جزو جمعیت سالمندان، ریش‌سفیدان و یا هر عنوان دیگری خاکستری می‌دانستیم، اکنون به دلیل تغییراتی که در حوزه سلامت و امید به زندگی رخ داده است، این تعریف منطبق با واقعیت نیست و لازم است بازه سنی سالمندی مدام بازتعریف شود. ضمن آنکه جمعیت سالمند امروز در مقایسه با جمعیت سالمند سده و حتی دهه‌های گذشته متفاوت‌اند به این معنا که جمعیت سالمند امروز به دلیل تحصیلات بالا و تجربه‌های ارزشمند بیشتری که در حوزه‌های مختلف زندگی در مقایسه با سالمندان دهه‌های گذشته کسب کرده‌اند، متمایز کرده است. 
مهاجری با اشاره به وضعیت هرم جمعیتی کشور در مقایسه با گذشته، ادامه می‌دهد: این مسئله نکته دیگری است که اهمیت بازتعریف جمعیت خاکستری کشور را دوچندان می‌کند، چراکه اکنون جمعیت خاکستری کشور رو به افزایش است و ضرورت دارد جامعه به شناخت دقیق‌تری از نیازمندی‌های آن‌ها برسد تا بتواند برای حفظ این سرمایه ارزشمند و بهره‌مندی از تجربه‌های آن‌ها برنامه‌ریزی کند.

فرسایش سرمایه اجتماعی 
این پژوهشگر اجتماعی در ادامه فرسایش سرمایه اجتماعی طی دو دهه اخیر را یکی از نگرانی‌های اساسی کشور عنوان می‌کند و می‌گوید: دامنه سنی جمعیت سالخوره یکی از بازه‌های سنی جمعیتی است که می‌تواند به بازسازی سرمایه اجتماعی کمک کند. از این رو جمعیت خاکستری کشور یکی از سرمایه‌های ارزشمند اجتماعی است که البته دلایل دیگری هم برای بازتعریف جمعیت خاکستری کشور وجود دارد که نشان می‌دهد باید برگشت، چشم‌ها را شست و با نگاهی دیگر جمعیت خاکستری کشور را دید و در واقع نادیده گرفتن تجربه‌های ارزشمند سالمندان غفلتی نابخشودنی است که هزینه‌های بسیار زیادی را به کشور تحمیل می‌کند. از این رو ضرورت دارد جمعیت خاکستری کشور را مبتنی بر یافته‌های پژوهشی و علمی دقیق و به دور از شعارزدگی با محوریت اصلاح سبک زندگی باز‌تعریف کنیم.
وی ادامه می‌دهد: سبک زندگی یکی از مهم‌ترین مسائل جمعیتی و به طور ویژه در حوزه پیشگیری محسوب می‌شود و اگر برای این سبک از دوران کودکی برنامه‌ریزی مناسبی نداشته باشیم در جمعیت خاکستری دچار مشکلات جدی خواهیم شد. اما اگر بخواهیم این جمعیت در بازه سنی 70 و بیش از 80 سال و به تبعیت از الگوهای جهانی پیرامون  90 سالگی کم‌هزینه‌تر و پرفایده‌تر باشد، باید سبک زندگی را از دوره‌های کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و به طور ویژه برای دوران سالمندی مورد بازبینی قرار دهیم و نباید بدون توجه به اهمیت پیشگیری نسبت به درمان، منتظر شویم جمعیت به سن سالمندی برسد، آنگاه برای آن امتیازهای بیمه‌ای، درمانی و اقتصادی بیشتری در نظر بگیریم. متأسفانه یافته‌های ما نشان می‌دهد؛ نوجوانان امروز در مقایسه با همسالان نسل گذشته خود نزدیک به 20درصد بیشتر در معرض ابتلا به دیابت قرار دارند و نه تنها در زمینه پیشگیری برنامه‌ریزی نداشته‌ایم، بلکه در بسیاری از موارد در خواب عمیق غفلت بوده‌ایم. در حالی که برای داشتن جمعیت سالمند پویا و کم‌هزینه ضرورت دارد از هم‌اکنون و برای گروه‌های سنی مختلف برنامه‌ریزی داشته باشیم. 

توجه دولت در حد شعار باقی مانده است
به گفته وی، برخلاف رویه کشورهای دولت رفاه که برای سن خاکستری دو حقوق (حقوق بازنشستگی به‌علاوه حقوق بزرگسالی) در نظر گرفته می‌شود و خدمات بیشتر را با کمترین هزینه در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند، در ایران بیشترین بی‌توجهی از سوی جامعه، خانواده‌ها و به طور ویژه دولت در حوزه‌های مختلف حمایتی، درمانی، گردشگری و حتی اقتصادی شامل جمعیت خاکستری کشور می‌شود که نشان می‌دهد نه تنها هیچ برنامه‌ریزی دقیقی برای افراد بین کرانه سنی 60 تا 92 سالگی به بالا وجود ندارد، بلکه نگاه فرهنگی جامعه نیز بخشی از مسائل اقتصادی و معیشتی نسل‌های بعدی را به بهانه حمایت بزرگ‌ترها از جوانان و نوجوانان و تکیه‌گاه بودن سالمندان در جامعه و خانواده، بر دوش آن‌ها گذاشته است و با وجود آنکه رهبرمعظم انقلاب بارها در سخنان خود به تکریم سالمندان تأکید کرده‌اند، متأسفانه توجه دولت به جمعیت خاکستری کشور در حد شعار باقی مانده است. 

خبرنگار: اعظم طیرانی