در این میان، دانشمندان ایرانی در حوزه فناوری‌های نوپدید همچون نانو فناوری و زیست فناوری که به اعتقاد کارشناسان از نقشی تعیین‌کننده در توسعه پایدار و آینده کشورها برخوردار است جایگاهی تحسین‌برانگیز در منطقه و جهان دارند. 

فناوری زیستی یک انتخاب نیست، یک ضرورت است
مهدی مقدسیان، مدیر پژوهش و فناوری ستاد توسعه زیست فناوری با اشاره به اینکه فناوری زیستی یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت است، به قدس می‌گوید: در واقع دنیای امروز اگر می‌خواهد با گرسنگی مقابله کند و بتواند پاسخگوی تأمین غذای جمعیت جهان که طبق پیش‌بینی‌ها تا سال 2050 به 9میلیارد نفر می‌رسد، باشد، چاره‌ای جز استفاده از روش زیست فناوری ندارد چون امکان تأمین غذای این حجم از جمعیت با روش سنتی قطعاً محکوم به شکست است. بنابراین اگر ما هم با فناوری زیستی، اقدام به کشاورزی، دامداری، باغداری و... نکنیم دیگر نمی‌توانیم در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم یا حتی نیازهای اساسی مردم کشور خود را تأمین کنیم.
وی سپس به نقش فناوری زیستی در حوزه سلامت می‌پردازد و می‌گوید: دنیا با ویروس‌ها و بیماری‌های مرگباری مثل ویروس کرونا، آنفلوانزای فصلی و انواع سرطان‌ها سروکار دارد که همه این بیماری‌ها نشان می‌دهند انسان امروز در حوزه سلامت به‌شدت نیاز به امنیت دارد و برای این منظور هم دیگر استفاده از داروها و واکسن‌های شیمیایی ممکن نیست و بهترین و تنها راهکار ممکن این است که از طبیعت و میکروارگانیسم‌های زنده استفاده کنیم در غیر این صورت باز محکوم به شکست هستیم.
مقدسیان با اشاره به اینکه مسیر توسعه کشور در حوزه زیست فناوری زمانی آغاز شد که تسهیلات بانکی به بخش خصوصی دادیم، می‌افزاید: البته این بخش نیز از این فرصت به‌خوبی استفاده کرد و زیرساخت‌های محدودش را توسعه داد و این‌گونه350شرکت دانش بنیان و صنعتی در کشور پا گرفتند و توانستند محصولات مختلفی در تعداد بالا تولید و روانه بازار کنند. 
وی با اشاره به اینکه توسعه فناوری زیستی در کشور با مدل داروهای زیستی در کشور شکل گرفت، تصریح می‌کند: سالانه 28نوع داروی زیستی تولید می‌کنیم که این محصولات مانع خروج حدود 2میلیارد دلار ارز از کشور می‌شود.
وی دستیابی به فناوری چند قلوزایی دام را یکی از دستاوردهای مهم کشور می‌خواند و می‌گوید: سالانه حدود 200هزار تن گوشت وارد کشور می‌شود بنابراین تنها راه رفع مشکل و تأمین گوشت موردنیاز کشور استفاده از فناوری و مدل چند قلوزایی دام است که هم اکنون در اصفهان و چند شهرستان دیگر انجام می‌شود. 
وی از تولید واکسن سرطان دهانه رحم (اچ‌پی‌وی) و همچنین واکسن نوترکیب آنفلوانزای فصلی به عنوان دو دستاورد بزرگ کشور در چند سال اخیر یاد می‌کند و می‌افزاید: واکسن آنفلوانزای فصلی انواع مختلفی دارد که واکسن نوترکیب آن بسیار پیشرفته است و به جز ایران، تنها کشوری که آن را تولید کرده آمریکاست. ضمن اینکه انواع واکسن‌های حیوانی، تب برفکی، واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را تولید کردیم و این‌گونه علاوه بر جلوگیری از خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور برای واردات چنین داروهایی، جلو شیوع زیاد این بیماری‌ها در بین طیور و حیوانات و دام‌ها را گرفتیم که تا یک دهه پیش موجب مرگ‌ومیر زیاد پرندگان و دام‌ها در کشور می‌شدند.
وی با اشاره به اینکه ایران جزو 11کشور دنیاست که به فناوری مرغ لاین آرین دست یافته، می‌گوید: اهمیت این فناوری بسیار زیاد است به‌طوری که تا همین چند سال پیش همواره منتظر بودیم انگلستان این فناوری را به ما بدهد. 
مقدسیان ادامه می‌دهد: هرچند موفق به دستیابی به بعضی از فناوری‌های نوین شدیم اما باید اذعان کنیم آثار برخی از آن‌ها به سفره زندگی مردم ما نرسیده است. برای مثال به فناوری سوخت زیستی–سوخت سبزیا تجدیدپذیر- رسیدیم. در واقع فناوران ما از 6-5 سال پیش توانستند اتانول زیستی یا بیواتانول را تولید کنند که باید جایگزین «ام‌تی‌بی‌ای» - بهبوددهنده‌های عدد اکتان- در بنزین شود. چون ام‌تی‌بی‌ای به‌شدت آلوده‌کننده هوا و کشنده است و به همین خاطر سال‌هاست مصرف آن در آمریکا، اتحادیه اروپا، برزیل و... ممنوع شده و این کشورها در بنزینشان از این محصول استفاده نمی‌کنند. بنابراین ما هم باید در بنزین تولیدی خود از اتانول زیستی به جای ام‌تی‌بی‌ای استفاده کنیم. البته استفاده از اتانول زیستی در بنزین به نسبت ماده یاد شده هزینه بیشتری می‌برد اما در مقایسه با تأثیراتی که ام‌تی‌بی‌ای بر آلودگی هوا و بیماری و مرگ‌ومیر افراد دارد، هیچ است. از این رو باید فرهنگ سرمایه‌گذاری در فناوری‌های اساسی در کشور شکل بگیرد و سرمایه‌گذاران و دستگاه‌های مختلف بدانند دستیابی به یک فناوری زمانی اثر خودش را نشان می‌دهد که محصول به بازار برسد و اگر به بازار نرسد مثل اتانول زیستی اثرش را نخواهیم دید و همچنان باید هوای آلوده استنشاق کنیم. البته باید به این نکته توجه داشته باشیم که به ازای هر هزار تومان سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری زیستی می‌توان 50هزار تومان برداشت کرد یعنی ضریب بازده سرمایه‌گذاری در این حوزه تا این حد بالاست.

جایگاه ایران در علم زیست فناوری 
وی با اشاره به اینکه ایران در شاخه علم زیست فناوری جایگاه سیزدهم دنیا را دارد، می‌افزاید: در آسیا هم جزو پنج کشور برتر در تولید محصولات زیست فناوری هستیم و در منطقه هم با اختلاف رتبه نخست را داریم. البته با توجه به هزینه‌های سنگینی که عربستان سعودی و ترکیه در حوزه زیست فناوری می‌کنند اگر می‌خواهیم همچنان جایگاه فعلی خود را حفظ کنیم نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در این عرصه داریم و باید تلاش بیشتری کنیم فناوری‌هایی که بدست می‌آوریم خودشان را در حوزه صنعت نشان دهند. 
وی در خصوص میزان سرمایه‌گذاری در حوزه یاد شده هم می‌گوید: میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه زیست فناوری را نمی‌توان به صورت دقیق ارائه داد اما سرمایه‌گذاری دولت در این حوزه 500 میلیارد بوده است. 
مقدسیان درباره تعداد کشفیات ثبت شده متخصصان کشور در حوزه زیست فناوری هم می‌گوید: به‌دلیل بسیار گسترده بودن این حوزه نمی‌توان آمار مشخصی در این زمینه ارائه داد اما شاید تعداد اختراعات خارجی ما که در داخل و خارج کشور ثبت شده به حدود 200 مورد برسد، اما نکته‌ موجود این است که تاکنون توانسته‌ایم در حوزه امنیت غذایی و حوزه کشاورزی 30 فناوری را ثبت کنیم که می‌توانند کاملاً برای کشور پول‌زا و ثروت‌زا باشند و کاهش ارزبری را به‌دنبال داشته باشند. 
مدیر پژوهش و فناوری ستاد توسعه زیست فناوری در همین زمینه می‌افزاید: پیش‌بینی می‌شود ایران تا یک دهه دیگر حدود 10درصد تولید ناخالص داخلی (جی‌دی‌پی)خود را فقط از طریق فناوری زیستی بدست آورد که این عدد بسیار بزرگی است و امیدواریم با این نرخ صعودی که کشور در حوزه فناوری زیستی دارد بتوانیم تا پنج سال آینده حدود 22میلیارد دلار- 2 تا 5/2 درصد- از سهم بازار زیست فناوری جهانی را بدست آوریم که اگر این اتفاق بیفتد صادرات محصولات فناوری زیستی به صادرات نفت کشور برتری پیدا می‌کند.

خبرنگار: محمود مصدق