نگاهی به مجموعه فرش‌های نفیس موزه ملی ملک
گنجینه صدساله وقفی
فرش‌ها، آینه تمام‌نمای فرهنگ، اصالت و هنر ایرانی است و عقاید و باورها، افسانه‌ها، اسطوره‌ها، طبیعت، جغرافیا و زیست اجتماعی مردم هر خطه از این آب و خاک در طرح و نقش آن‌ها نهفته است. در این میان، موزه‌های کشور با گردآوری فرش‌های نفیس دوره‌های مختلف تاریخی از گوشه و کنار کشور، حافظ بخشی از تمدن و تاریخ ایران اسلامی هستند.
موزه ملی ملک نخستین موزه وقفی- خصوصی کشور از جمله این موزه‌هاست که دارای بیش از 100تخته فرش اعم از قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم و همچنین تابلوفرش است.
فرش‌های دوره قاجار
نفیس‌ترین فرش‌های گنجینه ملک متعلق به مجموعه فرش‌های وقفی حاج‌حسین آقا ملک است که در میان آن‌ها هشت تخته فرش دوره قاجار به چشم می‌خورد. این آثار شامل «قالیچه جانمازی کف ساده سنندج، قالیچه گلابتون کاشان، قالی افشان شاه‌عباسی مشهد، قالی صوف‌باف کاشان، قالی سالارخانی ترکمن، قالی لچک ترنج مشهد و قالی لچک ترنج کاشان است».
قالیچه جانمازی بافت سنه یا سنندج هم قدیمی‌ترین دستباف مجموعه فرش موزه ملی ملک به شمار می‌آید که روزگاری سجاده مرحوم حاج‌حسین آقا ملک بوده است. این قالیچه تمام ابریشم با طرح کف ساده لچک‌دار در 32رج فارسی بافت یا نامتقارن و زمینه کرم‌رنگ در سال 1227 شمسی بافته شده است.
همچنین قالیچه برجسته‌بافت گلابتون کاشان از جمله این فرش‌هاست که در تالار هنر و زندگی موزه چشم‌نوازی می‌کند. این قالیچه نقره‌بافت با طرح محرابی درختی، از جنس ابریشم، نقره و پنبه با 60 گره فارسی بافت (نامتقارن) در زمینه خردلی رنگ در سال 1277 شمسی بافته شده است. قالیچه لچک ترنج کاشان نیز از دیگر فرش‌های وقفی این تالار است.
از بزرگ‌ترین تا ریزبافت‌ترین
قالی لچک ترنج مشهد معروف به «قالی عمواوغلی» نیز به عنوان بزرگ‌ترین فرش موزه ملی ملک مورد توجه بازدیدکنندگان تالار هنر و زندگی این موزه قرار دارد.
این قالی در ابعاد ۵۸۸ * ۱۰۶۹ سانتیمتر به سفارش حاج‌حسین آقا ملک در کارگاه عمواوغلی در سال 1317 شمسی بافته و از آن برای مفروش کردن یکی از سالن‌های پذیرایی خانه ملک استفاده شده است. جالب است بدانید برادران عمواوغلی (عبدالمحمد و علی) از نامداران و پیشکسوتان قالی مشهد بودند که از شاخصه‌های کار آن‌ها، ریزبافت بودن با بیشترین تعداد گره در رج‌شمارهای بالاست. استفاده از رنگ‌های گیاهی و سنتی که قابل قیاس با هیچ فرشی در زمان خود نبود و نیز تناسب بی‌نظیر طرح‌ها و رنگ‌ها، این قالی‌ها را در زمره یک اثر هنری درخور تحسین قرار می‌دهد. همچنین وزن کم و لطافت بیش از اندازه، از نکات قابل اشاره در بافته‌های کارگاه برادران عمواوغلی است.
قالی تهران با طرح «شکارگاه یا گرفت‌وگیر» یکی دیگر از آثار نفیس این تالار است. این قالی با بهره‌گیری از اسطوره‌های هندی و الیاف نخ، پشم و چله ابریشم توسط دلرهایی، هنرمند قالیباف تهرانی در ابعاد ۱۹۶ * ۲۹۸ سانتیمتر در سال 1342 شمسی در پایتخت بافته و توسط حاج‌حسین آقا ملک بر این مجموعه وقف شده است. این قالی دارای حاشیه‌ای زیبا با تصویرگری نقش سر انواع گوناگونی از حیوانات است.
همچنین قالی لچک ترنج نائین از جمله فرش‌های نفیس موزه ملی ملک است که به عنوان ریزبافت‌ترین دستباف موزه در گنجینه نگهداری می‌شود. این قالی 6لایه که توسط حبیبیان از جنس نخ، پشم و گل ابریشم در سال 1337 شمسی بافته شده دارای ۶۲ گره
فارسی بافت با طرح لچک ترنج افشان حیوان‌دار در زمینه سرمه‌ای رنگ است.
فرش‌های نفیس اهدایی
آثار ارزشمندی هم توسط فرهنگ‌دوستانی که راه این واقف بزرگ معاصر را ادامه دادند، به موزه ملی ملک اهدا شده است. به طور نمونه حسینعلی سودآور نوه حاج حسین آقا (پسر دوم عزت‌ملک ملک) و ناظر استصوابی موقوفات ملک مجموعه‌ای با بیش از 100 اثر شامل گلیم، جاجیم، سفره خمیر و خورجین را به این موزه تقدیم کرده است. تنوع گلیم‌های این مجموعه از نظر نقش، رنگ و مکان بافت مورد توجه قرار دارد. منتخبی از این گلیم‌ها که با الیافی از جنس پشم و نخ پنبه به روش‌های سوزنی، لول بافت و سوزنی، لول دورو، یک‌رو سوزنی در خراسان، فارس و کردستان بافته شده بود، در قالب نمایشگاه «نقش‌بافته‌ها» در تیرماه 1398 در موزه ملی ملک در معرض دید عموم قرار گرفت.
از دیگر فرش‌های اهدایی این موزه می‌توان به قالی طرح گنبدی تبریز و قالیچه لچک ترنج هندسی قشقایی اهدایی بانو ایران دست‌غیب بهشتی و تابلوفرش با موضوع دراویش اهدایی بانو نسرین دست‌غیب بهشتی اشاره کرد که در گنجینه نگهداری می‌شود.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
