مروری بر آثار فرهنگی منتشر شده با موضوع ۹ دی و فتنه ۸۸
هنر، فتنه و جذابیت روایت مقاومت
هنر، اثرگذارترین زبان است و هنرِ متعهد، گل سرسبد همه انواع هنرها. تجلی اندیشه مقاومت در هنر همواره یکی از جذاب‌ترین ژانرهای فرهنگی و هنری را رقم زده است. هنر وقتی پای کار روایت فتنه بیاید جذابیتش بیشتر هم می‌شود.
فیلم، کتاب، آثار نقاشی و دیگر قالب‌های هنری تا مدت‌ها باقی می‌مانند و در روزگارهای مختلف، روایت مقاومت یک ملت را سینه‌به‌سینه منتقل می‌کنند. این ژانر در کشور ما هم با محصولات متفاوتی تقویت شده است. در ادامه، بخشی از تولیدات فرهنگی و هنری ایجاد شده در راستای تبیین و تحلیل فتنه‌های دو سه دهه گذشته را مرور می‌کنیم.
الف الف پاریس
این مستند روایتی از حمزه غالبی، مسئول شاخه جوانان و دانشجویی ستاد میرحسین موسوی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ است. غالبی در این مستند از تجربه حضور در اغتشاشات خیابانی سال ۸۸ و نحوه خارج شدن از ایران می‌گوید. حسین شمقدری، کارگردان این مستند، وقایع سال ۸۸ را از دیدگاه حمزه غالبی بازخوانی و مرور می‌کند. غالبی یک هفته پس از انتخابات، دستگیر و در بند الف الف زندان اوین زندانی می‌شود، سپس در فرایندی عجیب، با فرار از اجرای حکم پس از دادگاه، سر از پاریس درمی‌آورد و اکنون در یکی از دانشگاه‌های پاریس در حال تحصیل است.
پایان‌نامه
«پایان‌نامه» داستان چند جوان دانشجو است که در اوج اتفاقات سال ۸۸ برای حل شدن مشکل پایان‌نامه یکی از آن‌ها به سراغ استادی می‌روند که مشخص می‌شود جاسوس است و هدایت اعتراضات را به عهده دارد. حضور آن‌ها در خانه استاد لو می‌رود و یک مزدور برای کشتن آن‌ها اجیر می‌شود. نمایش فیلم در جشنواره بیست و نهم در سال ۸۹ با حاشیه‌های فراوانی هم در زمان نمایش و هم در نشست خبری مواجه شد و باوجود تبلیغات وسیعی که برای اکران آن در سال ۹۰ شد تنها ۲۸۰میلیون تومان فروخت. کارگردانی این فیلم بر عهده حامد کلاهداری و تهیه‌کننده آن روح‌الله شمقدری بود.
قلاده‌های طلا
«قلاده‌های طلا» ساخته ابوالقاسم طالبی از همان ابتدا با حاشیه‌های بسیاری روبه‌رو شد. در زمان اکران عمومی، ۱۰روز از پرده سینما پایین آوردند و مطالبی درباره اینکه چرا فیلم ساخته شده، مطرح شد. نکته حائز اهمیت این است ابوالقاسم طالبی برای تحقیقات زمان زیادی را صرف کرده بود که یکی از این موارد مطالعه ۴هزار صفحه پرینت از سایت وزارت خارجه اسرائیل بود، همچنین تمام کتاب‌هایی را که درباره اتفاقات سال ۸۸ وجود داشت مطالعه کرده بود. فیلم‌نامه این اثر نسبت به سایر فیلم‌هایی که لقب سیاسی بودن را یدک می‌کشند، خیلی بهتر است. کارگردانی خوب ابوالقاسم طالبی و مسائل اطلاعاتی که شاید در گذشته از خط‌قرمزهای سینما بود مخاطب را تا انتهای فیلم همراه خود می‌کشاند.
اخراجی‌ها ۳
این فیلم مانند اخراجی‌های ۱ و ۲ نگاهی طنزآمیز به جنگ هشت سال دفاع مقدس داشته و گریزی به انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری داشته است. اکران همزمان این فیلم با «جدایی نادر از سیمین» موجب بروز حاشیه‌هایی شد. دنیای سیاست و جنگ ده‌نمکی اصلاً فرقی با هم ندارد، شخصیت‌ها همچنان به مزه‌پراکنی خود ادامه می‌دهند.
محرمانه تهران
مهدی فیوضی دومین فیلم خود را در سال ۱۳۹۰ ساخت. نخستین فیلم مستقل او در مقام کارگردانی به وقایع سال ۸۸ و فتنه پرداخته است. بخش‌هایی از این فیلم در کشور گرجستان و در سردترین زمستان این کشور فیلم‌برداری شد.
ریزش‌ها و رویش‌ها در بین خواص صدر اسلام
سال‌هاست بحث «ریزش‌ها و رویش‌ها» در بین خواص، در ادبیات انقلاب اسلامی وارد شده و با گذشت حوادث مختلف، نمود بیشتری یافته است. در واقع بسیاری از پدیده‌های اجتماعی‌سیاسی صدر اسلام پس از تشکیل حکومت دینی و مواجهه با مشکلات و عبور از گردنه‌ها، اهمیت خود را نشان داده؛ موضوع عملکرد خواص در مواجهه با حاکمیت اسلامی نیز از جمله این موارد است. به هرحال باید اذعان کرد صدر اسلام با زاویه دید حکومت اسلامی و گفتمان ناشی از آن، مطالعه و تحقیق نشده و سینه پُر سخن آن به کلام درنیامده است. «مهدی همازاده» در کتاب «ریزش‌ها و رویش‌ها در بین خواص صدر اسلام» ضمن بیان مقدمه‌ای مفصل در تبیین زمینه‌ها و بسترهای سیاسی شکل‌گیری شورش علیه خلیفه سوم و احزاب رقیب برای جانشینی وی، نقش ویژه صحابه و خواص جامعه اسلامی در فتنه جمل و صفین را بررسی کرده است.
نامیرا
نامیرا رمانی از صادق کرمیار است که عنوان آن به حقیقت جاودان و فراموش‌نشدنی واقعه کربلا و نامیرایی آن جان‌های بزرگی اشاره دارد که در راه خداوند و حقیقت شهید شدند. نویسنده با تحقیقات فراوان درباره اتفاقات پیش از واقعه عاشورا، بستری تاریخی برمبنای حقیقت بنا کرده و سپس روایتی تخیلی و قصه‌وار را در دل آن شکل می‌دهد. این کتاب توسط انتشارات نیستان به چاپ رسیده است. داستان در پیش از واقعه عاشورا اتفاق می‌افتد و شخصیت‌های زیادی دارد اما مهم‌ترین شخصیت‌های آن، دو جوان به نام‌های ربیع و سلیمه هستند که به یکدیگر دل باخته‌اند و گفت‌وگوهایی میان آنان در باب حقانیت امام سوم شیعیان و یزید بن معاویه شکل می‌گیرد. نویسنده در خلال داستان، این امر را بررسی می‌کند که دعوت کوفیان از امام حسین(ع)، در حمایت از حق و ایستادگی در برابر ظلم نبود، به همین دلیل ساختار سستی داشته و منجر به از هم‌پاشی پیمان آن‌ها و خیانت و پشت کردن به امام مظلوم شد.
من مدیر جلسه‌ام
مؤسسه فرهنگی هنری «رسول آفتاب» در بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، سلسله نشست‌هایی با عنوان خاطرات شفاهی فتنه ۸۸ برگزار کرد. در این نشست‌ها که با حضور تعدادی از فعالان فرهنگی انجام شد، خاطرات و تحلیل‌هایی در خصوص فتنه ۸۸ ارائه و نتیجه آن در قالب «سی‌دی» و کتاب «من مدیر جلسه‌ام» به کوشش «رحیم مخدومی» منتشر شد. رحیم مخدومی در «من مدیر جلسه‌ام» به نقل از «جعفر فرجی» به گفت‌وگوی چهار نامزد انتخابات با رهبر معظم انقلاب پرداخته است. نویسنده در این اثر درباره برخی مشکلات ایجاد شده در دوران فتنه اعم از «پیچیدگی‌های فتنه»، «حواشی مناظره» و «تهدید کاریکاتوری» به بیان خاطراتی از «وحید جلیلی»، «وحید یامین‌پور»، «مهدی کوچک‌زاده»، «میثم نیلی»، «حسن منصوری»، «میثم محمد حسنی»، «مازیار بیژنی»، «غلامحسین متو» و «سعید قاسمی» پرداخته است.
خرابکار اجاره‌ای: خاطرات فتنه (خاطرات کف خیابان)
موضوع این کتاب، خاطرات مردم از اغتشاشات سال‌های اخیر در تهران و دیگر شهرستان‌هاست، خاطرات پر فراز و نشیبی که پرده از برخی حقایق تلخ برمی‌دارد و بسیاری از نکات ارزشمند را بازگو می‌کند. همچنین این اثر روایت‌کننده بحث و جدل روزهای داغ تبلیغات انتخابات در گوشه و کنار کشور و ماجراهای پرفراز و نشیب از روزهـای عاشـورایی مقابـله مـردم بسیجی با فتنه‌گران است. کتاب حاضر، مجموعه‌ای از ۵۹خاطره از اقشار مختلف جامعه درباره جنبش سبز و وقایع انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ است. عناوین برخی مطالب مندرج در کتاب، عبارت‌اند از: بعد از عبور هاشمی، حلقه سوم، درگیری‌ها تن به تن شد، تصرف صدا و سیما، دختری که قمه می‌کشید، پلیس‌های هیولا، برج‌های ولنجک، جنایت هولناک، اغتشاش برای رسانه‌ها، اسلحه کشف حجاب و صحنه‌ای کوچک از عاشورا.
الیگارشی علیه جمهوری
این اثر یکی از موضوعات طرح تدوین تاریخ انقلاب اسلامی است که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی با هدف ثبت و روشنگری ابعاد مختلف فتنه ۸۸ تهیه و تدوین و طی آن، روایت‌های مرتبط با حوادث انتخاباتی سال ۱۳۸۸ به صورت روزشمار نقل شده است. این روزشمار، دربرگیرنده سخنرانی‌ها، مواضع و بیانیه‌های اشخاص حقیقی و حقوقی و احز��ب و تشکّل‌های سیاسی مرتبط با جریان فتنه است.
نگارنده در جمع‌آوری این مطالب، از اطلاعات رسانه‌های شاخص داخلی و خارجی و حتی مخالفان و معارضان نظام استفاده کرده است. در ابتدای هر بخش نیز مقالاتی تحلیلی با رویکردهای نظری با عناوین «الیگارشی یا جمهوری»، «ترمیدور ایرانی»، «ائتلاف انحرافی» و «بحران تهرانی» درج شده است.
تهیه و تنظیم: نوید سرادار
