رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در گفت‌وگو با ما از نقش جهادگران و داوطلبان این حوزه در انتقال مفاهیم و پیام‌های نظام سلامت به عموم جامعه گفته است. گفت‌وگوی ما را با وحید سلیمی بخوانید.

آقای سلیمی، عنوان داوطلب سلامت چقدر رسمی است؛ یعنی برای مثال آیا الزاماً فردی که با این عنوان شناخته می‌شود باید تابع ارگانی مثل هلال‌احمر و سیاست‌های اداری این سازمان باشد؟
رویکرد سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر جذب داوطلب برای ارائه خدمات داوطلبانه است، از این رو، متناسب با فعالیت‌هایی که در اساس‌نامه آن تعریف شده یعنی موضوع امداد و نجات و همچنین توان‌بخشی و کمک به درمان نیازمندان خدمت ارائه می‌دهد. در محور نخست با بهره‌گیری از داوطلبان سازمان در حوزه‌های بهداشتی و درمانی پروژه‌هایی را تعریف می‌کند و به موضوع ارتقای سلامت می‌پردازد. به عنوان نمونه در روزهای کرونا شمار قابل توجهی از پزشکان و کادر درمان داوطلب جمعیت هلال‌احمر در حوزه‌های مختلف از جمله سامانه 4030 به مردم خدمت ارائه دادند. 
در برنامه‌های معمول سالیانه نیز پروژه‌های محرومیت‌زدایی با پیوست سلامت دنبال می‌شود. به عنوان نمونه طرحی با عنوان «نذر آب» با جلب مشارکت‌های مردمی، خیران و بنگاه‌های اقتصادی به منظور ارتقای سلامتِ آب محلات کم‌برخوردار و روستایی اجرا می‌شود. در کنار این طرح، کاروان‌های سلامت جمعیت هلال‌احمر برای ویزیت رایگان اهالی به این مناطق می‌روند، ضمن آنکه داروی مورد نیاز بیماران، رایگان در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. 
در روزهای شیوع کرونا نیز داوطلبانی که پزشک نبودند در قالب طرح «ناظران و آمران سلامت» داوطلبانه در فعالیت‌های غربال‌گری، گرفتن تست از بیماران و آموزش دستورالعمل‌های بهداشتی با سازمان همکاری داشتند و در محلات کمتر برخوردار نیز مددکاران داوطلب، با شناسایی افراد مشکوک به کرونا آن‌ها را از طریق هلال‌احمر به مراکز درمانی انتقال می‌دادند و هزینه درمانشان نیز از سوی این سازمان پرداخت می‌شد. 

برای اینکه مشارکت مردم در طرح‌های سلامت، «دولتی» تلقی نشود چه باید کرد؟
جمعیت هلال‌احمر یک مؤسسه خیریه و نهاد غیردولتی و کاملاً مردم‌نهاد است اما گاهی مردم تصور می‌کنند این مجموعه، دولتی است. ضمن آنکه بیش از 80درصد خدماتی که در بحران‌ها، امدادرسانی‌های جاده‌ای و یا حوادث مختلف مشاهده می‌شود توسط داوطلبان جمعیت هلال‌احمر ارائه می‌شود. بنابراین با اطلاع‌رسانی در این خصوص مردم می‌پذیرند خدمات ارائه شده این جمعیت نیز غیردولتی و متعلق به خود آن‌هاست و می‌توانند به عنوان داوطلب در کنار جمعیت هلال‌احمر باشند. 

حضور داوطلبان سلامت چقدر به توسعه رویکرد عدالت اجتماعی در جامعه کمک کرده است؟
ما در جمعیت هلال‌احمر، هم سازمان جوانان و هم سازمان داوطلبان داریم. در گروه سازمان جوانان هلال‌احمر کودکان از دوره پیش‌دبستانی با عضویت در کانون غنچه‌های هلال سازمان می‌توانند از آموزش‌ها و خدمات این کانون بهره‌مند شوند و در فعالیت‌های بشردوستانه شرکت کنند. پس از این دوره، آن‌ها در قالب کانون‌های دانش‌آموزی و سپس کانون‌های دانشجویی آموزش‌های مرتبط را دریافت می‌کنند و به فعالیت‌های بشردوستانه خود ادامه می‌دهند و پس از آن در رده‌های سنی بالای 35سال جذب و سازماندهی می‌شوند. وقتی کار به خود مردم واگذار شود و آن‌ها احساس مفید بودن کنند، سرمایه اجتماعی افزایش می‌یابد و عدالت اجتماعی برقرار می‌شود. 

تا امروز چقدر از پیشرفت‌های حوزه سلامت معطوف به حضور داوطلبان بوده است؟
ابتدای امسال، آقای فرانچسکو روکا، رئیس فدراسیون جهانی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر در مجمع عمومی جمعیت‌های ملی در ژنو اذعان کرد جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران جزو پنج کشور برتر از میان 192کشور عضو این فدراسیون است. این افتخار به‌واسطه حضور و فعالیت داوطلبان شکل گرفته است. امیدوارم امسال نیز که شعار سازمان ملل برای روز جهانی داوطلب هلال‌احمر «همبستگی با کار داوطلبانه» انتخاب شده، بتوانیم با برنامه‌های مناسبی که تعریف می‌کنیم بخشی از مشکلات درمانی مردم را برطرف و حال آن‌ها را خوب کنیم. 

تجربه حضور داوطلبان سلامت در ایران چه تفاوتی با کارکرد حضور داوطلبان دیگر کشورها دارد؟
بخشی از رتبه جمعیت هلال‌احمر به عنوان یکی از پنج کشور برتر عضو فدراسیون جهانی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر، به دلیل ارائه خدمات سلامت و تعریف «کار داوطلبانه» بوده است. 
ما همچنین در بخش مددکاران به بیماران صعب‌العلاج نیازمند، کمک‌هزینه‌های درمانی بلاعوض پرداخت می‌کنیم. البته با توجه به حضور حدود 5میلیون اتباع خارجی در ایران، مشابه همان خدمات به اتباع نیز ارائه می‌شود و این یکی از تفاوت‌های مهم داوطلبان سلامت در ایران با دیگر کشورهاست؛ چنان‌که در سال گذشته بیش از 98هزار خدمت و از ابتدای امسال تاکنون نیز بیش از 36هزار خدمت به بیماران نیازمند ارائه شده است. 

اگر خاطره‌ای از حضور داوطلبان به‌ویژه در حوزه سلامت دارید، می‌شنویم.
همزمان با اجرای طرح نذر آب در استان سیستان و بلوچستان، تیم کاروان سلامت نیز اعزام می‌شد. در یکی از سال‌ها که استان مرکزی به عنوان استان معین چابهار انتخاب شده بود، بنا به دلایلی، پرواز تیم پزشکان که قرار بود به عنوان کاروان سلامت از استان مرکزی به این شهرستان اعزام شود لغو شد؛ آن هم در شرایطی که مردم چابهار چشم‌انتظار ورود این تیم بودند. با توجه به شرایط پیش آمده، به مردم و تیم پزشکی اعلام کردیم اعزام کاروان سلامت منتفی شده است. با این‌حال، پزشکان با خودروهای شخصی خودشان از اراک به چابهار رفتند و ثابت کردند جمعیت هلال‌احمر نه تنها تخصص خود را داوطلبانه پای کار می‌آورد بلکه در شرایط اینچنینی نیز آتش به اختیار اقدام می‌کند تا مردم چشم‌انتظار نمانند. 

​​​​​​​خبرنگار: اعظم طیرانی