شرکت انرژی قطر و شرکت آمریکایی کونوکو فیلیپس با استفاده از پروژه‌های میدان‌های شمال شرق و جنوب قطر از سال ۲۰۲۶ و برای ۱۵ سال آینده با صادرات 2میلیون تن گاز طبیعی مایع نیاز آلمان و دیگر مناطق اروپا را تأمین خواهد کرد. لازم به ذکر است که چند روز پیش هم شرکت انرژی قطر از امضای توافق‌نامه ۲۷ساله صادرات گاز با شرکت سینوبک چین به عنوان طولانی ترین قرارداد تاریخ گاز جهان خبر داده است. میدان گازی پارس جنوبی، یک میدان عظیم مشترک بین قطر و ایران و بزرگ‌ترین میدان گازی جهان با 50/97 تریلیون مترمکعب گاز است. قطر ۱۰ سالی زودتر از ایران توسعه این میدان را آغاز کرد و تاکنون 2/5 برابر ایران، تولید گاز و میعانات گازی از این میدان مشترک داشته است. قرارداد‌های تازه قطر در حالی منعقد شده که این کشور طی چند سال گذشته چندین قرارداد عظیم با شرکت‌های خارجی نیز امضا کرده و در نظر دارد تا سال ۲۰۲۵ تولید گاز از این میدان را ۳۰ درصد افزایش دهد. برای پاسخ به این پرسش که بازی استخراج گاز از منابع مشترک ایران و کشورهای منطقه در چه وضعیتی است و آینده رقابت انرژی غرب آسیا به کدامین سو می‌رود نگاهی خواهیم داشت به آخرین آمار و ارقام و نظرات کارشناسی که در این زمینه منتشر شده است.

ایران تماشاگر بازی قدرت‌ها در میدان‌های گازی 
تنها در اواخر مرداد ماه گذشته، قطر با چهار شرکت بزرگ در حوزه اکتشاف نفت و گاز در جهان قرارداد بست که شامل شرکت‌های انی (ایتالیا)، توتال (فرانسه) و کونوکو فیلیپس (آمریکا) و اکسون‌موبیل (آمریکا) است. حال به نظر می‌رسد با توجه به قرارداد‌های تازه قطر، دوحه جایگزین روسیه برای جبران بحران گاز اروپا شده است. در حالی که پیش از این تصور می‌شد برنامه قطر برای افزایش تولید تا سال ۲۰۲۷ است اما احتمالاً تا زمستان سال ۲۰۲۳ میلادی این کشور قصد دارد جبران بخشی از کسری گاز اروپا را به جای روسیه بر عهده بگیرد. 

فشار میدان گازی پارس در نوسان برداشت‌های قطری
به واسطه برداشت‌های سنگین قطر افت تولید میدان پارس جنوبی از سال ۱۳۹۹ آغاز شده و بهمن سال ۱۴۰۰ خبرگزاری مهر از قول یک مقام رسمی گزارش داده بود روند افت فشار مخزن پارس جنوبی از هم ‌اکنون آغاز شده و اطلاعات آن نیز موجود است، اما میزان این افت فشار رقم بالایی نیست. بر اساس گفته‌های مسئولان از جمله اظهارات ۳۰ مهر سال ۱۴۰۰ محمد مشکین‌فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، از حدود چهار سال آینده هر سال به اندازه یک فاز پارس‌ جنوبی افت تولید خواهد داشت و این اتفاق در نیمه دوم ۱۴۰۲ رسماً آغاز خواهد شد. دولت ایران طی سال‌های گذشته در توسعه میادین نفت و گاز با چالش مواجه شده به خصوص از سال ۲۰۲۰ تقریباً توسعه میادین گازی ایران از دستور و دسترس خارج شده است.

پرسش‌هایی که معطل جواب‌اند!
در این شرایط کسانی که انتقاد می‌کردند نباید سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم باید پاسخ دهند که چرا این قدر از قطر عقب‌هستیم؟ تحریم تبدیل به بهانه‌ای شده ‌است برای اینکه اشتباهاتمان را بپوشانیم. ما به سختی توانستیم قراردادهای پارس جنوبی را راه‌اندازی کنیم زیرا از داخل هم مشکل خودتحریمی داشتیم، بنابراین امروز گاز برای صادرات کم داریم. ما برای ورود به بازار اروپا فقط می‌توانیم خط لوله داشته باشیم چون ال‌ان‌جی نداریم. برای ورود به بازار اروپا ملاحظاتی داریم که قطری‌ها ندارند و آن تبعات روابط عمیق با روسیه است. روس‌ها علاقه ندارند ما در بازار نفت و گاز رقیبشان باشیم. اینکه به طور خاص ما بخواهیم بازار روسیه را بگیریم ممکن است با روابط سیاسی با مسکو منفی تلقی شود. اینکه ایران با همکاری قطر نسبت به تولید اقدام کرده و پارس‌ جنوبی و گنبد شمالی را افزایش داده و فشارافزایی داشته باشیم، امری شدنی است. ما باید گاز را زیاد تولید کنیم و به کشورهای همسایه به خصوص کشورهای جنوب خلیج‌فارس مثل امارات، عمان و کویت صادر کنیم، این همکاری‌ها ضرایب امنیتی و اقتصادی ما را بالا می‌برد و درآمدهای کلان خواهیم داشت.
در این میان باید به تولید بیشتر گاز و صادرات به کشورهای جنوب خلیج فارس مثل امارات، عمان و کویت بیشتر فکر کرد.

خبرنگار: حسین محمدی اصل