​​​​​​​برخی کارشناسان حوادث اخیر را برآیند شکل‌گیری حفره‌هایی بحران زا در روابط متقابل حاکمیت با ملت عنوان کرده‌اند و برخی بر این باورند با لحاظ نشدن شفافیت، پاسخ‌گویی به موقع، اطلاع رسانی و خلأ تعریف مفهوم منافع ملی در سال‌های گذشته از کیفیت رابطه نهاد حاکمیت و نهاد جمهوریت کاسته است. به عنوان مثال مدت‌ها پیش از دی ماه 1395 و حادثه پلاسکو می‌دانستیم ساختمان‌های بسیار ناایمنی در کلانشهرهای ایران وجود دارد، اما عدم اقدام قاطعانه موجب شد آوار این ساختمان روی اعتماد عمومی فرو بریزد و جامعه را متأثر کند. متأسفانه عدم صراحت لحن دولت پس از این حادثه، خود بسی جای توجه دارد که حاکی از نوعی خواب‌رفتگی و انفعال در نوع مواجهه دولت‌ها با بحران‌های آسیب‌رسان به اعتماد عمومی است.

از آوار متروپل تا آبان 98 و پاندومی کرونا 
ماجرای پرسش‌های بی جواب مردم از دی ماه 95 آغاز شد؛ عدم صراحت دولت در قبال حوادثی مثل متروپل و پلاسکو آواری است بر سر اعتماد داغداران آن، که یک ایران هستند. سپس تکرار این گفت‌وگو نکردن با مردم در 24 آبان ۱۳۹۸ پیش از انجام دوباره سهمیه‌بندی بنزین در ایران و افزایش ۲۰۰ درصدی قیمت بنزین موجب انباشت خشونت در بطن جامعه شد. سوءمدیریت‌های دوران شیوع کرونا نیز به عنوان یکی از میراث‌هایی بود که از دولت دوازدهم به سیزدهم موجب تشدید بحران‌های اثرگذار بر اعتماد عمومی شد.

ایران 1401، اعتماد پشت شیشه های کدر
احتمالاً فرصت نهادهای اجرایی پس از فوت مهسا امینی به جهت عمل نکردن قاطعانه مبنی بر پیگیری قضایی فوری به سرآمد و سپس اظهارنظرهای گوناگون مسئولان به‌خصوص بی‌توجهی دبیر ستاد امربه معروف و نهی از منکر به داغداری مردم، همان است که امانقلیچ شادمهر، نماینده مردم گنبد کاووس در مجلس در موردش می‌گوید: متأسفانه هر زمان حادثه ای در جامعه رخ می‌دهد برخی با اظهار نظرات مختلف، تحلیل‌های نادرست و متفاوت عامل ایجاد 
بی اعتمادی شده و کار جایی سخت می‌شود که با تصمیمات نادرست همراه باشد؛ بنابراین نباید اجازه دهیم هر مطالبه و خواسته به یک مشکل اقتصادی بینجامد که منجر به بحران می‌شود.

اعتماد قوام بخش روابط اجتماعی
در همین رابطه حسین اکبری عضو گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی در پاسخ به خبرنگار ما گفت: جامعه شناسی، اعتماد عمومی را سیمان روابط اجتماعی می‌داند؛ اکبری با اشاره به اینکه نتیجه مطالعات سرمایه اجتماعی و ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان نشان می‌دهد سطح اعتماد عمومی در ایران بسیار پایین است، تأکید کرد: عملاً ما بدون اعتماد با نوعی اختلال رابطه‌ای بین مردم و نهادهای حاکمیتی روبه‌رو هستیم. وقتی سطح اعتماد نهادی پایین باشد مردم در فرایند اجرای برنامه‌ها نقش‌مؤثری نخواهند داشت، با دید ظن به هدف این برنامه‌ها نگاه خواهند کرد و ممکن است در صدد تخریب این برنامه‌ها نیز باشند. مهم‌ترین اصلی که امروز جامعه و حکومت نیازمند آن هستند، بحث گفت‌وگو است که درصورت بی اعتمادی متقابل شکل نخواهد گرفت.

ضرورت مرمت اعتماد عمومی
استاد جامعه شناسی دانشگاه فردوسی با نظر به این مسئله که چه چیزی موجب بی اعتمادی در جامعه ایران شده است، گفت: اعتماد چیزی است که با گذر زمان جمع‌آوری می‌شود و همان‌طور نیز از میان می‌رود. بنابراین درصورتی که حکومت خواستار مرمت این عمارت آسیب دیده باشد، باید در این برهه زمانی در تمام فعلیت‌های ملموس خود آن را لحاظ کند؛ مردم باید بدانند قصد نهادهای حکومت همدلی و هم‌راستایی با منافع ملی است. 
در این راستا، به نظر می‌رسد نخستین مأموریت نمایندگان مردم در دستگاه‌های اجرایی، شفافیت در تمام زمینه‌هاست. سپس تلاش در ایجاد گشایش‌های ملموس اقتصادی و رسیدگی به محرومیت‌های ملی می‌تواند درب‌های گفت‌وگو و همدلی را  از سمت مردم و دستگاه حکمرانی به صورت متقابل بگشاید.

خبرنگار: محمد سجاد کاشانی