چند نکته درباره خودکم‌بینی

نکته ها / آیت‌الله مظاهری

چند نکته درباره خودکم‌بینی


از جمله صفات رذیله، خودكم‏‌بینی است. در اثر این ملکه ناپسند، آدمی از استعدادهای خود غافل شده، خویشتن را در ترقی و پیشرفت، ناتوان می‌پندارد. باید توجه داشت خود کم‌‌بینی، صفت تواضع نیست که مطلوب باشد، بلکه مرحله تفریطی تكبر و عُجب است و یک رذیلت به حساب می‌آید؛ چراکه افراد متكبر و خودشیفته، عظمت و شوكتی غیرواقعی برای خود و اعمال خود قائل‌اند و از سوی دیگر، اشخاص خود كم‏بین، خویش را در جایگاهی بسیار نازل‌تر از جایگاه حقیقی فرض می‏كنند. این رذیله اخلاقی نیز مراتبی دارد؛ اولین مرتبه آن، غفلت از توانایی‌های شخصی است. پذیرش ذلت و فرمان‌برداری بی‌چون و چرا از افراد گوناگون نیز در شمار مراتب این رذیلت است. آخرین و شدیدترینِ مراتب که برای این صفت ناپسند ذکر شده، در آیه ذیل ترسیم شده: «ولقد ذرانا لجهنم کثیرا من الجن و الانس لهم قلوب لا یفقهون بهاولهم اعین لا یبصرون بها و لهم اذان لا یسمعون بها اولئک کالانعام بل هم اضل اولئک هم الغافلون». (اعراف/179)
بر این اساس، انسان خود کم‌بین، فهم و بصیرت خویش را از دست می‌دهد و به حیوان و حتی کمتر از آن مبدل می‌شود. او هرگز درصدد خروج از عالَم حیوانی و در پی رسیدن به مراتب كمال انسانی نیست؛ از این‌رو استعدادهای خود را به فعلیت نمی‌رساند و عاقبتی جز جهنم نخواهد داشت. مستكبرانِ تاریخ با سوءاستفاده از رسوخ همین ملكه ناشایست در برخی ملت‌ها، بر آنان مسلط شده‌اند. از بین بردن نسل‌ها توسط مستکبران: «يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ»(بقره/205) و نیز ‌ذبح پسران و باقی‏گذاشتن دختران و زنان: «يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيي‏ نِساءَهُم‏»(قصص/4) به خشکانیدن ریشه غیرت در مردان و حیا در زنان اشاره دارد. مستکبران با این دسیسه، افراد و ملت‌ها را به رذیله خود كم‏بینی دچار کرده، توان رشد و كمال را در آنان سوزانده و در نتیجه، آن‌ها را به استضعاف کشانده و محتاج خود می‌کنند.
از جمله پیامدهای خود کم‌بینی این است که انسان از قدر و منزلت خود و جایگاه ملکوتی و معنوی خویشتن غفلت می‌ورزد، فراموش می‌کند مسجود فرشتگان است، نمی‌بیند خداوند متعال، عالم وجود را تسخیر و رام او کرده است؛ از یاد می‌برد حق تعالی او را خلیفه و جانشین خود در زمین قرار داده است؛ در نتیجه، خود را به دنیای پست می‏‌فروشد، بندگی شیطان، هوای نفس و دیگر بت‌ها را می‌‏پذیرد و ناگزیر مقامات بلند معنوی و عرفانی و در پی آن بهشت و لقای حق را ترک گفته و به‌سوی جهنم می‌‌شتابد.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه