26 خرداد سال600 خورشیدی، سرانجام نیشابور سقوط کرد. لشکر جرّار مغول، متشکل از 300 هزار سرباز به شهری هجوم آورد که تنها 10 هزار نفر به پاسداری از آن مشغول بودند و افزون بر این، دیوار اصلی شهر، با اقدام ابلهانه سلطان محمدخوارزمشاه و برای جلوگیری از قیام دوباره مردم نیشابور، تخریب شده ‌بود. با این حال، نیشابوریان مردانه مقاومت کردند و نه فقط مغولان را سه روز پشت دروازه‌های شهر نگه داشتند، بلکه داماد چنگیز را هم که سالاری سپاه را برعهده داشت، به هلاکت رساندند. این مقاومت تاریخی چندان در متون ما شناخته شده‌ نیست، اما مغولان پس از تسلط بر نیشابور و به تلافی آن حماسه جاودانه، همه مردم را از دم تیغ گذراندند و حتی به سگ‌ها و گربه‌های شهر نیز رحم نکردند. دختر چنگیز که کینه نیشابوریان را در دل گرفته ‌بود، دستور داد شهر را ویران کنند و بر آن آب ببندند. آن ویرانی بزرگ، نیشابور باشکوه را از میان برد و این شهر، دیگر گذشته زرین خود را باز نیافت.