روایتهایی از سفر زیارتی به مشهد در یک قرن پیش
زیارت امام رضا(ع) در عهد قاجار
قدیمها که امکانات کم بود و سفر دشوار و راه طولانی، ایرانیها چگونه به پابوس امام رضا(ع) میرفتند؟ با امکانات کم و با دشواری زیاد و در راهی طولانی میرفتند و از تهران، پیاده یکماه طول میکشید و سواره ۱۰ روز.
به گزارش فارس، وضعیت در دوره قاجار اینگونه بود که «ادوارد پولاک» نوشته است: «پس از کربلا، مشهد زیارتگاهی است که مورد توجه همه شیعیان قرار میگیرد» و «ارنست اورسل» نوشته: «امام رضا(ع) یکی از مقدسان ملی ایرانیان است که مقبرهاش همهساله از سوی هزاران نفر زیارت میشود» و «کلود آنه» فرانسوی در کتاب «اوراق ایرانی» نوشته: «این امام از بازماندگان واقعی و بر حق پیامبر است که خائنانه در مشهد مسموم و شهید شده و در مسجد این شهر به خواب ابدی فرو رفته است. هر ایرانی واقعی باید مشهدی باشد».
در گذشته که سفر مشهد طولانی بود و خطرها داشت شروع سفر اینگونه بود: «هر مسافری که قصد سفر به مشهد را میکرد جارچی و اهالی محل برای بدرقهاش همقدم میشدند و برایش آش پشت پا میپختند. زمانی هم که از مشهد برمیگشت برایش قربانی میکردند، ولیمه میدادند و عبارت مشهدی را هم پیشوند اسمش میکردند».
سفر هم معمولاً با کاروانهای زیارتی و تجارتی انجام میشد و اینگونه بود: «اغلب سفرها بهصورت گروهی و با سرعت کم بههمراه کاروانهای تجارتی یا کاروانهای مسافرتی که توسط چاروادارها هدایت میشد، انجام میگرفت. سفر در روز انجام میشد و هر روز معمولاً یک منزل یا 6 فرسخ معادل ۳۶کیلومتر راه طی میشد و شب را در مکانی استراحت میکردند و روزهای بعد سفر را به همین ترتیب ادامه میدادند تا به مقصد برسند... در این سفرها از کجاوه یا محمل و حیواناتی نظیر شتر، اسب یا الاغ بهعنوان وسیله حملونقل استفاده میکردند...
سفر دستهجمعی مزایای زیادی برای مسافران داشته است، از جمله اینکه در مقابل دزدها و راهزنها بهتر میتوانستند از خود دفاع کنند، در مشکلات میتوانستند به هم کمک کنند، در بیماریها مراقب هم بودند، در تهیه خوراک به هم کمک میکردند و هزینههای سفر را بین خود تقسیم میکردند. در طول سفر نیز دوست و مونس هم بودند... عدهای اسب و الاغ و قاطر خودشان را داشتند، برخی از مسافران آنها را اجاره میکردند یا قافلهدار در اختیار آنها میگذاشت و عده دیگر با کجاوه و تخت روان همراه قافله میشدند. این قافلهها را قافلهداری به نام حملهدار، هدایت و سرپرستی میکرد. برخی از مسافران بدون زاد و توشه سفر میکردند و تنها لنگی به همراه داشتند که یا زیرشان میانداختند یا بهعنوان بالاپوش از آن استفاده میکردند. سایر اعضای کاروان به این همسفران کمک میکردند...
در موقع حرکت که معمولاً ساعت 3 یا 4 صبح بوده قاطرها و شترها را بار میکردند. از صدای زنگوله حیوانات، مسافران هم بیدار میشدند و خود را برای رفتن آماده میکردند».
روش دیگر سفر این بود که زائران خودشان میرفتند و سفرشان عمومی نبود و خصوصی بود: «یک خانواده یا چند نفر، پس از اینکه اسب و اثاث مختصری تهیه میکردند با یک چاروادار قرارداد میبستند تا آنها را هدایت کند. در واقع کاروانهایی خصوصی تشکیل میدادند و سفرشان آزادانهتر و بیقید و شرط بود. یکی از مزیتهای این نوع سفر، آزادی عمل از نظر زمان حرکت، سرعت حرکت، انتخاب مسیر و مقدار راهی بود که گروه باید در یک روز طی میکرد».
زیارت به روایت ناصرالدین شاه قاجار
از سفر خراسان در ایام قدیم سفرنامههایی نیز مانده که اهل ذوق نوشتهاند و از همه جالبتر سفرنامه ناصرالدین قاجار است و تشبیه زیبایی که از حرم دارد. این هم بخشی از سفرنامه ناصرالدین شاه از زیارت حرم رضوی که خودش شرححالی است از ایران دوران قاجار و وضعیت حرم رضوی: «سوار کالسکه شده راندیم رو به شهر. یک فرسنگ و نیم راه بود الی شهر، نیم فرسنگ هم الی حرم مبارک. دو فرسنگ راه میشد... راندیم به باغات رسیدیم. به کاروانسرای باباقدرت رسیدیم. جمعیت پیشوازی از هرجور خیلی بود. مردم مشهد هزار جور بودند، از هر طایفه. خلاصه نزدیک شهر سوار اسب شده، با سپهسالار صحبتکنان میراندیم. از دروازه پایین خیابان وارد شدیم... خیلی راه راست راندیم تا رسیدیم دم بست، آنجا پیاده شده، علمهای حضرت را آوردند. بوسیدم. زیر نقارهخانه حضرت که بسیار مرتفع و بنای عالی است، جقّه را برداشته، کلاه متعارفی سر گذاشته داخل صحن شدیم؛ یعنی داخل بهشت شدیم. از آنجا اتاق به اتاق، صحن به صحن، تا وارد ضریح مبارکه شدیم. همه نوکرها بودند. حالتی دست داد که به وصف نمیآید. انشاءالله نصیب همه مسلمین...».
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
روایتهایی از لشکر 77 خراسان تا بازسازی هویزه
-
حماسه حضور محبان اهلبیت(ع) درحرم مطهر رضوی
-
قدس رواق
-
خانه آباد شدم خانهات آباد حسین(ع)
-
تشیع مدیون قیام علمی حضرت رضا(ع) است
-
محبت اهل بیت(ع) باید در دل و در عمل باشد
-
فضیلت زیارت امام رضا(ع) در آینه روایات
-
حماسه همیشه زنده زنان نوغان
-
زیارت امام رضا(ع) در عهد قاجار
-
امام رضا(ع) رمز وحدت ایرانیان