​​​​​​​پیش بینی می‌شود امسال در دهه آخر صفر با افزایش قابل توجه زائران و عاشقان امام هشتم(ع) در مشهدالرضا(ع) نسبت به سال‌های گذشته روبه رو باشیم؛ اما اسکان این زائران همواره با چالش‌هایی همراه بوده و محدودیت‌های موجود در حوزه اسکان زائران به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد هنوزهم زیرساخت‌های شهرمشهد برای اسکان و پذیرایی از این جمعیت زائر مهیا نیست و همواره از چند روز مانده به دهه پایانی صفر تا چند روز پس از آن ظرفیت هتل‌ها و مراکز اقامتی مشهد تکمیل است.
غافل‌گیری مسئولان و مدیریت شهری در ابتدای سال و سرگردانی مسافران در روزهای ابتدایی سال جاری بیانگر این موضوع بود که با وجود تلاش‌های بسیار؛ اما همچنان اسکان مسافران در مناسبت‌های خاص در مشهد با مشکل مواجه است.
در این میان زائران زیادی که به صورت انفرادی و با خانواده راهی مشهد می‌شوند، سرگردان خیابان‌های شهر شده و گرفتار دلال‌هایی می‌شوند که به تنها چیزی که فکر می‌کنند کمیسیون خودشان است و برای واحد‌های اقامتی و خانه‌مسافرهای مجاز و غیرمجاز زائر جذب می‌کنند؛ خانه‌مسافرهایی که به صورت قارچ در حال افزایش هستند.

معضل قدیمی خانه‌مسافر
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشهد در این خصوص با بیان اینکه اسکان زائر در مراکزی با عنوان خانه‌مسافر، معضلی است که از قدیم در مشهد و شهرهای زیارتی وجود داشته و دارد، عنوان کرد: دلیل بروز این مشکل، کمبود واحدهای اقامتی بود که در گذشته وجود داشت و فراخوان‌هایی که داده می‌شد برای جبران این کمبود سبب شد کم کم این مکان‌ها به عنوان مرکز پذیرش زائران چه توسط بخش خصوصی و چه خود مالک فعالیت داشته باشند.
حسین امیر کلالی افزود: عنوان خانه‌مسافر تا 8-7 سال پیش وجود نداشت که در آیین‌نامه اصلاحی خانه‌مسافر به عنوان قالبی مانند هتل آپارتمان و میهمانپذیر اضافه شد؛ یعنی مصوبه هیئت وزیران در سال 94 منجر به دستورالعمل شد و خانه‌مسافرها به عنوان یک قالب اقامتی شناخته شدند.
وی با بیان اینکه صدور مجوز برای واحدهای اقامتی که مالک در آن‌ها حضور دارد به نوعی برون سپاری شده و نیازی به تأییدیه شهرداری هم نیست، عنوان کرد: البته در نهایت مجوز نهایی با امضای مدیر کل استان و یا رئیس اداره میراث مشهد صادر می‌شود.

تشکیل کارگروه و طرح ساماندهی
وی با تأکید بر اینکه در خصوص شناسایی واحدهای اقامتی غیرمجاز هیچ مشکلی نداریم، افزود: کارگروهی برای این موضوع به ریاست فرماندار مشهد با همراهی اماکن، نیروی انتظامی، شهرداری و تیم‌های مختلف تشکیل شده و کار متفاوت و خوبی که دراین کارگروه انجام شده، پای کار آوردن دستگاه‌هایی مثل شهرداری است که به نوعی مسئول ایجاد این وضعیت بودند.
وی به آغاز به کار طرح ساماندهی در این کارگروه اشاره و اظهار کرد: حرف و پرسش ما از شهرداری این بود که این همه واحد اقامتی به ویژه در اطراف حرم چگونه بدون دریافت مجوز از میراث فرهنگی که متولی این موضوع است، فعالیت می‌کنند و شهرداری هیچ زمان مانع فعالیت آن‌ها نمی‌شود.
وی افزود: به همین دلیل با حضور فرماندار و لیست کردن فهرست واحدهای اقامتی غیرمجاز، دستگاه‌های مختلف پای کار آمدند و کارگروه تشکیل شد که در این کارگروه نماینده دادستان، تعزیرات، شهرداری، میراث فرهنگی و اماکن با محوریت فرمانداری حضور دارند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر خوشبختانه این واحدهای اقامتی غیرمجاز در مسیر ساماندهی قرار دارند، عنوان کرد: فرایند ساماندهی، زمانبر است و از طرفی در ایام خاص به دلیل تبعاتی که بود خیلی امکان نداشت با آن‌ها برخورد قهری داشته باشیم و چون بخشی از اشتغال ما در این حوزه است و از طرفی ظرفیت اقامت ما دراین ایام محدود است، نمی‌توانیم به یکباره همه این‌ها را از چرخه خارج و پلمب کنیم .
امیر کلالی با اشاره به اینکه در ادامه طرح ساماندهی، از ابتدای خرداد فراخوانی داده شد و اطلاع رسانی و نصب بنر در اطراف حرم صورت گرفت که هر فردی که مایل به دریافت مجوز برای پذیرش مسافر است با شرایط بسیار آسانی این مجوز داده می‌شود، تصریح کرد: در این فراخوان، سامانه برای نام‌نویسی و صدور مجوز سه ماهه بدون قید و شرط و دریافت نرخ‌نامه معرفی شد تا در این مدت کارهای دریافت مجوز انجام شود که البته استقبال چندانی از این موضوع نشد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع  دستی مشهد بیان کرد: در قالب فراخوان اعلام  شده، مالکانی که نام‌نویسی کرده اند، در جریان صدور مجوز قرار گرفتند و البته همچنان نام‌نویسی از متقاضیان ادامه دارد؛ اما باید توجه کرد که برخورد‌های نظارتی همچنان وجود دارد و با همه واحد‌های غیرمجاز در این  زمینه برخورد می‌شود.

قطع انشعابات بدون مجوزها
وی به برخورد قهری با واحدهای اقامتی غیرمجاز در مرحله بعدی طرح اشاره کرد و افزود: به پیشنهاد فرماندار مشهد، دستگاه‌های خدمات‌رسان مثل آب، برق و گاز البته در کنار پلمب از دادن خدمات به این واحدهای اقامتی منع شدند و انشعابات واحدهای غیرمجاز قطع می‌شود که اکنون سه روز در هفته با هماهنگی اماکن و دستگاه‌های قضایی این کار در حال انجام و در مسیر ساماندهی است تا با رویکرد جدید جلوی فعالیت واحدهای اقامتی غیرمجاز گرفته شود تا برای دریافت مجوز اقدام کنند.
وی در ادامه به شناسایی 3 هزار واحد اقامتی غیرمجاز در مشهد اشاره کرد و افزود: درمشهد 250 هتل 305 هتل آپارتمان و 385میهمان‌پذیر زیر نظر میراث فرهنگی فعالیت می‌کنند که در این بین تاکنون 522خانه‌مسافر دارای مجوز در حال فعالیت هستند و این آماربا اجرای طرح ساماندهی هر روز در حال افزایش است. امیر کلالی افزود: 130 هزار نفر شب‌اقامت رسمی و مجوزدار در مشهد داریم که با کل تأسیسات گردشگری کشور برابری می‌کند. به عبارتی بیش از 50 درصد تأسیسات گردشگری کشور در مشهد وجود دارد. با ساماندهی اماکن اقامتی دیگر می‌توان این ظرفیت را افزایش داد و مشکلات حوزه اسکان زائران در ایام خاص را کمتر کرد.

تکرار یک ضرورت
با نگاهی به تجربیات سالیان گذشته در حوزه اسکان زائران در مشهد می‌بینیم بخش قابل توجهی از مشکلات پیش آمده مربوط به فعالیت اماکن اقامتی غیرمجاز است. هرچند بارها صحبت از شناسایی و ساماندهی این مراکز شده؛ اما خروجی قابل دفاعی نداشته است. از سوی دیگر در دوره‌های زمانی خاص از قبیل تعطیلات نوروز، دهه پایانی صفر و میلاد امام رضا(ع) شاهد تکرار بایدها و نبایدها هستیم و باز از اولویت خارج می‌شود.
با تمام این اوصاف امیدواریم در روزهای آینده که شاهد حجم قابل توجهی از زائران در مشهد خواهیم بود، دست کم دستگاه‌های دست‌اندرکار با افزایش نظارت‌ها از تکرار تخلفات جلوگیری کرده و با حساسیت بیشتری نسبت به تعطیلی اماکن بدون شرایط لازم اقدام نمایند تا از بروز اتفاقات تلخ احتمالی پیشگیری شود.

خبرنگار: مهدی توحیدی