براساس گزارش‌های میدانی منتشر شده، در۷۲ ساعت گذشته مسدود شدن مسیر‌های منتهی به مرز ایران با عراق به دلیل حضور گسترده زائران از یک‌سو و بالا رفتن قیمت حمل‌و‌نقل، نبود امکان پذیرایی و رفاهی از زائران ایران در داخل کشور عراق، به بحرانی جدی تبدیل شده است. این وضعیت در شرایطی است که چهار ماه پیش رستم قاسمی وزیر راه از تشکیل ستاد اربعین خبر داد و شرکت حدود ۵ میلیون زائر در مراسم اربعین امسال را پیش‌بینی کرده بود. وی اعلام کرده بود تمام برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گرفته و این مراسم مهم و سالانه، بدون هیچ مشکلی برگزار خواهد شد. حتی در اواخر ماه گذشته 
سید مجید میراحمدی رئیس ستاد مرکزی اربعین حسینی در شبکه افق سیما تأکید کرده بود از چهار پنج ماه پیش، آمار و اطلاعات برای برگزاری اربعین امسال را تجزیه و تحلیل کرده و برآوردشان این است امسال حدود ۵ میلیون زائر در مراسم اربعین حضور خواهند داشت. او حتی گفته بود افزایش امکانات حمل‌ونقل ریلی، هوایی و زمینی و حتی بالا رفتن ظرفیت پارکینگ‌ها در مناطق مرزی به مقدار ۳۰ تا ۴۰ درصدانجام شده، اما اکنون شواهد از تحقق نیافتن وعده‌های میراحمدی در میدان عمل حکایت دارد. 

تلاش وزارت کشور برای حل مشکلات زائران
در این میان اما وزیر کشور برای ممانعت از افزایش توده مشکلات در مرز مشترک با عراق، با سفر به مهران از نزدیک در جریان مشکلات زائران قرار گرفت. وحیدی اعلام کرد طی روز و شب گذشته حجم بسیار زیادی از زائران عازم مرزهای عراق شده‌اند و از آنجا که طرف عراقی نیز ظرفیت این حجم از تردد زائر با این سرعت را ندارد، بنابراین صلاح هم نیست که چنین تجمعات گسترده‌ای در مرزها داشته باشیم. وحیدی با بیان اینکه نگران سلامت مردم هستیم، گفت: عزیزان از مبدأ به سمت مرزها حرکت نکنند، زیرا شرایط بسیار پرازدحام است. 

ضعف وزارت راه در ساماندهی اوضاع 
وزیر راه هم که به دلیل ضعف ناشی از یک حادثه در بیمارستان بستری بود سرانجام روز گذشته به محل کار خود برگشت و در حال مدیریت اوضاع است. برخی منابع به روزنامه قدس اطلاع داده‌اند باوجود بسته شدن مسیرهای زمینی به سمت مناطق مرزی اما پروازهای اربعین به سمت فرودگاه این شهرها ادامه دارد! اینجا این سؤال مطرح می‌شود که تداوم پروازهایی که مشخصاً حامل زائرانی است که می‌خواهند از مرز عبورکنند، در حالی که مرز بسته است و مناطق منتهی به مرز گرفتار ترافیک و کمبود خدمات است، چه ضرورتی دارد؟ البته مسئله دیگر مسئله قطار و حمل و نقل ریلی است. طی هفته‌های گذشته، وضعیت فروش بلیت برای حمل‌ونقل زائران از مشهد و دیگر شهرها با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده است که قرار بود این مشکلات با افزایش تجهیزات به ناوگان حمل و نقل ریلی کشور حل شود. 

جای خالی دستگاه دیپلماسی در این روزها 
همزمان با گفت‌وگوهای وزیر کشور برای حل مشکلات زائران اربعین، جای خالی وزارت امورخارجه قبل و بعد بروز این مشکلات محسوس است. دیپلماسی همسایگی دولت که متولی آن وزارت امورخارجه است، باید برمبنای تسهیل امور فیمابین از مدت‌ها قبل وارد میدان می‌شد. مسئله ارائه خدمات کنسولی به زائران ایرانی و تلاش‌های 45 نفر از کادر وزارت امورخارجه در خاک عراق برای پیگیری امور زائران ایرانی،  بخشی از وظایف این قوه است. حقیقتی که اینجا مطرح می‌شود ضرورت پاسخگویی به این مسئله است که جایگاه دیپلماسی فعال وزارت امورخارجه، در این رویداد تاریخ ساز و مهم جهانی چیست؟ 
محمد امین سواری، کارشناس مسائل عراق ضمن گفت‌وگو با خبرنگار قدس با بیان اینکه حرکت جهانی اربعین با زیرساخت‌های مردمی و همیاری دولت‌ها جلو می‌رود، گفت: دلتنگی مردم به دلیل نبود زیارت در ایام کرونا موجب بیشینه شدن تلاش برای زیارت اربعین امسال شده است. وی افزود: امسال با افزایش 
30 درصدی زائران روبه‌رو هستیم. کمتر از یک هفته تا اربعین باقی مانده و جمعیت ایرانیانی که  وارد عراق شده‌اند بالای 2 میلیون نفر است و تا 5 میلیون نفر قابل پیش‌بینی است. امین سواری تصریح کرد: تسهیل امر صدور روادید و دعوت مردم عراق از ملت ایران، تشریک مساعی بی سابقه‌ای را رقم زده است. گرمای طاقت فرسای عراق یکی از مشکلاتی است که زائران با آن روبه‌رو هستند. وی افزود: مسئله حمل‌ونقل جاده‌ای در عراق با مشکل روبه‌رو است و نهادهای نظامی مانند بسیج مردمی عراق نیز به دلیل مأموریت‌های ویژه‌‌ای که دارند امکان اعزام گروه‌های ترابری به مسیرتردد زائران را ندارند. حضور در خاک عراق به نیت زیارت اربعین کافی است و لازم نیست شاهد اقامت طولانی مردم در مناطق ازدحام باشیم. 

راهکارهای پیشنهادی برای حل مشکل
وی افزود: توزیع زائران بین مرزهای دیگر به جز مرزهای مهران و خسروی از مبدأ و عبور امکانات از مرز و استقرار آن‌ها در نوار مرزی قابل انجام است. این بستگی به اقدامات مسئولان دارد.سواری ادامه داد: تصویب قوانین اضطراری بین دولت عراق و نهادهای متولی امر ایران در داخل برای تسهیل بازگشت زائران به کشور و کاستن از حجم ترافیک برگشت هموطنان به کشور نیز می‌تواند مؤثر باشد.
وی اضافه کرد: راه‌اندازی موکب پذیرایی از مردم در مرز داخلی برای زائران معطل مانده در مرز، همین‌طور احداث درمانگاه صحرایی برای امدادرسانی به مراجعه‌کنندگان نیازمند درمان، تست و بستری نیز امری مهم است. 
وی تأکید کرد: دعوت از تمامی نهادهای خدماتی برای اجرای طرح‌های پدافندی متناسب با سلامت و بهداشت زائران، تعبیه اردوگاه‌های موقت و سایه سارهای مناسب جهت کاستن از تراکم جمعیت پشت مرزها چه در وضعیت رفت و چه در وضعیت برگشت نیز مفید خواهد بود. 
سواری گفت: همچنین فعال‌سازی سیستم ترابری نهادهای خدماتی برای انتقال زائران بخشی از اقدام‌های مهمی است که در یک حرکت مشترک بین وزارت کشور، وزارت راه و نهادهای خدماتی امکان انتقال زوار ایرانی از خاک عراق به داخل را میسر می‌سازد. این موارد از جمله پیشنهادهایی است که دولت می‌تواند برای حل مشکلات زائران روی آن‌ها حساب کند.

خبرنگار: حسین محمدی اصل