این در حالی است که مسئولان محیط زیست کشورمان با استناد به آمارهای موجود، از وضعیت قابل قبول اطفای حریق‌ها در کشورمان در مقایسه با بسیاری از کشورها خبر می‌دهند.

کاهش آتش سوزی‌ها
سرهنگ رضا اکبری، فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به ما می‌گوید: در سال 1400 نسبت به سال 1399 شاهد کاهش 46درصدی آتش‌سوزی‌ها به لحاظ تعداد وقوع و همچنین مساحت حریق‌ها بودیم. اما از ابتدای فروردین امسال تا امروز 369 فقره آتش‌سوزی در جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی رخ داده و هزارو185 هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور هم دچار حریق شده است که نسبت به سال گذشته از نظر تعداد وقوع آتش‌سوزی‌ها 73 درصد و از نظر مساحت 95درصد کاهش را نشان می‌دهد. 
وی با بیان اینکه در اکوسیستم‌های جنگلی، آتش‌سوزی به چهار شکل زیرسطحی، سطحی، تنه‌ای و تاجی اتفاق می‌افتد، می‌افزاید: در آتش‌سوزی‌های زیرسطحی و سطحی آسیب چندانی به درختان وارد نمی‌شود که 84درصد حریق‌های امسال زیرسطحی و سطحی و 14درصد به شکل تنه‌ای بوده‌اند. یعنی فقط 2درصد از آتش‌سوزی‌ها تاجی بوده‌اند. ضمن اینکه 83درصد آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های زاگرس اتفاق افتاده‌اند که درختان این مناطق نسبت به جنگل‌های هیرکانی بسیار پراکنده هستند. یعنی تعداد کمی از درختان از ناحیه تنه و تاج آسیب دیده یا از بین رفته‌اند که البته طبیعت خود را بازسازی می‌کند. البته ما هم برای بازسازی و احیای مراتع و جنگل‌ها اقدام به بذرکاری و نهال‌کاری در مناطق آسیب‌دیده می‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه در سه دهه اخیر هیچ وقت شاهد کاهش 73درصدی وقوع آتش‌سوزی‌ها و همچنین کاهش 95درصدی مساحت حریق‌ها در عرصه‌های طبیعی کشور نبوده‌ایم، می‌افزاید: دلایل مختلفی برای این اتفاق مطرح است. نخست اینکه در سال‌های گذشته موضوع پیشگیری و مدیریت اطفای حریق که پنج مرحله پیش‌بینی و پیش‌آگاهی، پیشگیری، کشف، اطفا و بازسازی دارد، چندان انجام نمی‌شد. مثلاً مرحله نخست آن که پیش‌بینی و پیش‌آگاهی حریق است کمی مغفول مانده بود؛ در حالی که این مرحله چون موضوع و نقشه ریسک و ظرفیت حریق را دربرمی‌گیرد، بسیار مهم است و شاید دلیل عمده کاهش امسال آمار و مساحت آتش‌سوزی‌ها اقدامات انجام شده در این حوزه بوده است. 

راهبرد هوشمندسازی
اکبری سپس به موضوع پیشگیری از آتش‌سوزی می‌پردازد و می‌گوید: در این حوزه حدود هزار اقدام باید صورت گیرد. برای مثال فرهنگ‌سازی و آموزش جوامع محلی، گشت‌زنی 2هزار و560 واحد خودرویی و موتوری و همچنین راه‌اندازی و استفاده از مرکز مانیتورینگ، پایش و هشدار مخاطرات منابع طبیعی از عوامل کاهش آتش‌سوزی‌ها در چند ماه اخیر است؛ با وجود این، تمرکز خود را به سمت مناطق با ریسک بالای آتش‌سوزی برده‌ایم. 
وی در خصوص راهبردهای سازمان متبوعش برای مدیریت اطفای حریق در عرصه‌های طبیعی هم می‌گوید: برای این منظور چند راهبرد داریم که نخستین آن، مردمی کردن و استفاده از جوامع محلی در حفاظت از منابع طبیعی است؛ در این زمینه اکنون 200هزار همیار طبیعت داریم که ظرفیت بسیار خوبی محسوب می‌شود در صورتی که چند سال پیش واقعاً چنین چیزی نداشتیم. راهبرد دیگر، هوشمندسازی است. در این خصوص استفاده از بی‌سیم دیجیتال، مراکز مانیتورینگ، دوربین‌های حفاظتی و پایش حفاظتی ضرورت دارد. برای این منظور مرکز مانیتورینگ، پایش و هشدار مخاطرات منابع طبیعی را راه‌اندازی کردیم. ضمن اینکه در 6 استان 36 دوربین پیشرفته برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی نصب شده که ان‌شاءالله در سایر استان‌ها هم این دوربین‌ها را نصب می‌کنیم. استفاده از پهپادها را هم در دستور کارمان قرار داده‌ایم. در واقع می‌خواهیم در حفاظت از منابع طبیعی از انسان‌محوری به سمت فناوری‌محوری پیش برویم.

نیاز به بودجه 700 میلیاردی برای افزایش تجهیزات
وی از فرهنگ‌سازی و آموزش جوامع محلی به عنوان راهبرد دیگر در اطفای حریق یاد می‌کند و می‌گوید: معمولاً کشاورزان پس از برداشت محصولشان اقدام به آتش زدن کاه و کلش آن می‌کنند که همین موضوع موجب آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی و جنگلی می‌شود. آگاهی‌بخشی به کشاورزان مبنی بر خطرناک بودن چنین اقدامی، نقش قابل توجهی در پیشگیری از آتش‌سوزی‌ها دارد که در چند ماه گذشته در این زمینه تلاش‌های زیادی انجام داده‌ایم.
اکبری اگرچه وضعیت سازمان متبوعش را در برخورداری از تجهیزات مدیریت و اطفای حریق بهتر از گذشته می‌داند اما می‌گوید: در زمینه بودجه باید خیلی به این سازمان کمک شود تا بتوانیم تجهیزات موردنیاز یگان حفاظت را افزایش بدهیم. برای این منظور به 700میلیارد تومان بودجه نیاز داریم.
وی می‌گوید: سال گذشته 47 فقره از آتش‌سوزی‌ها عمدی تشخیص داده شد و 47 نفر هم به اتهام آتش‌سوزی عمدی عرصه‌های طبیعی بازداشت شدند که برای 6 نفر از آن‌ها حکم هم صادر شده است.
براساس ماده 47 قانون بهره‌برداری و حفاظت از جنگل‌ها دست‌کم بین 3 تا 10 سال حبس در انتظار چنین اشخاصی است؛ گرچه امسال هنوز آتش‌سوزی عمدی نداشته‌ایم.

خبرنگار: محمود مصدق