توطئه‌های معاویه چنان  امام حسن(ع) را در غربت فرو برده بود كه معاویه به خود جرئت می‌داد برای آن حضرت پیام بفرستد كه «فَاحْذَرْ أَنْ تَكُونَ‏ مَنِیَّتُكَ‏ عَلَى یَدَیْ رِعَاعِ النَّاس‏؛ بترس از اینکه افرادی پست و بی‌هویت تو را به قتل برسانند».
در چنین شرایطی امام حسن(ع) بر سر دو راهی قرار گرفت: جنگی را آغاز کند كه در آن خودش و اصحابش بی‌ثمر به شهادت می‌رسند و فاتحه دستگاه تشیع خوانده می‌شود [یا اینکه] با خون دل، دندان روی جگر بگذارد و ملامت دوست و دشمن را بشنود تا زمینه‌ای را فراهم کند و مردم به حدی از رشد فكری و فرهنگی برسند كه بنی‌امیه را بشناسند و بفهمند این‌ها مسلمان واقعی و ملتزم به احکام اسلام نیستند. امام حسن(ع) از ابتدا معاویه را می‌شناخت و می‌دانست سرانجام كار او چه خواهد شد؛ اما باید به مردم بفهماند سر و کار شما با چنین کسی است؛ كسی كه به تصور شما یکی از اصحاب پیغمبر و خال مؤمنان است. تدبیر امام حسن(ع) این بود که مردم بنی‌امیه را بشناسند و همین امر موجب شد زمینه برای قیام سیدالشهدا(ع) فراهم شود. اگر مردم، بنی‌امیه را نشناخته بودند، شهادت سیدالشهدا(ع) هم تروری می‌شد مثل بسیاری از موارد مشابه كه بی‌نتیجه ماند. صلح امام حسن زمینه‌ای شد برای اینکه مردم بنی‌امیه را بشناسند و پس از قیام  امام حسین(ع) و شهادت آن حضرت به‌تدریج بیدار شوند و به مخالفت با بنی‌امیه بپردازند. در این میان اصل تشیع محفوظ ماند و فرصتی پیدا شد که ائمه بتوانند فرهنگ اسلام و عقاید تشیع را در میان مردم رواج دهند. پس بقای اسلام مرهون تدبیر امام حسن(ع) است و به گفته مرحوم شیخ راضی آل یاسین داستان کربلا پیش از اینکه حسینی باشد، حسنی است. امام حسن بود که زمینه کربلا را فراهم کرد. داستان كربلا در صورتی اثربخش بود و جای خودش را باز می‌کرد که مردم این شناخت را پیدا کرده و از خواب غفلت بیدار شده باشند. در غیر این صورت می‌گفتند یزید که جانشین پیغمبر است؛ مثل خلیفه اول و دوم و سوم. مگر نه اینكه معاویه با تبلیغات خود بالاترین واجبات را تبعیت از کسی معرفی كرده بود كه مردم با او بیعت کرده‌اند؟ اما زمانی كه خود پیمانش با امام حسن(ع) را نقض کرد، مردم فهمیدند همه این حرف‌ها بازی برای فریب آن‌ها بوده است. ما نباید غفلت کنیم از اینكه در كنار امام حسین(ع)، امام مظلوم دیگری هم داریم که حق او ناشناخته مانده است و باید در هر فرصت تلاش كنیم دربرابر آن حضرت ادای وظیفه کنیم.