هرچند دانش‌بنیان شدن مزیت‌هایی دارد؛ اما برخی از کارشناسان معتقدند هر زمان طرحی از طرف دولت برای کمک و حمایت از شرکت‌های خصوصی در راستای تولید ملی شنیده می‌شود، سر و کله سوء استفاده کنندگان هم پیدا می‌شود در حالی که ممکن است حقوق شرکت‌هایی را که مشمول این طرح هستند ضایع کنند.

سوءاستفاده کنندگان در اول صف 
مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان در شهرک صنعتی توس مشهد در این باره با اشاره به اینکه سوءاستفاده از تسهیلات و امکانات دولتی توسط برخی افراد و شرکت‌ها همیشه بوده و خواهد بود، عنوان کرد: اینکه سیستم‌های نظارتی تا چه حد بتوانند کارشناسانه موضوع‌ها را بررسی کنند، به فراخور زمان و شرایط متفاوت است.
غلامرضا نیکبخت در گفت‌وگو با قدس اظهار کرد: چیزی که مشخص است، همیشه هر زمان هر یارانه و حمایتی از سوی دولت‌ها چه برای تولیدکنندگان و چه برای شرکت‌های دانش‌بنیان و یا هر موضوعی وجود داشته، زودتر از خود فرد و یا شرکتی که محق دریافت این حمایت‌هاست، افراد و شرکت‌های غیرمشمول که از رانت برخوردارند از راه‌های مختلف، فرایند کاغذبازی‌ها را تکمیل می‌کنند و ظاهری قانونی به خود می‌گیرند.  
وی با اشاره به اینکه به طور معمول سوءاستفاده‌کنندگان برای دانش‌بنیان شدن و گرفتن مجوزها پول‌های فراوانی خرج می‌کنند و به انواع روش‌های مختلف متوسل می‌شوند تا آن امتیازات را بگیرند، افزود: هنوز جوهر گرفتن مجوزها خشک نشده، در صف گرفتن امتیازات و تسهیلات و معافیت‌های گوناگون هستند.
وی با اشاره به اینکه سیستم‌های نظارتی باید در این زمینه آسیب شناسی کنند، تأکید کرد: حدود پنج سال است که دانش‌بنیان هستیم؛ اما متأسفانه هنوز شرایط ورود ما به پارک علم و فناوری خراسان رضوی مهیا نشده است و به همین دلیل نتوانستیم از یک سری معافیت‌های گمرکی استفاده کنیم.

به اسم دانش‌بنیان، به کام بعضی‌ها
وی با اشاره به اینکه هم اینک شرکت‌هایی در شهرک صنعتی وجود دارند که در پارک هم عضو هستند؛ اما هیچ چهره دانش‌بنیانی در آن‌ها وجود ندارد، ادامه داد: برخی از این شرکت‌ها زیر پوشش دانش‌بنیان عملاً در حال فروش دستگاه‌های وارداتی هستند که با امتیاز دانش‌بنیانی و عضو پارک بودن وارد کرده‌اند و از امتیازات و امکانات داده شده برای شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده می‌کنند.
وی تصریح کرد: شرکت‌هایی مانند ما هستند که سال‌هاست دانش‌بنیان هستیم و محصولات دانش‌بنیان تولید می‌کنیم؛ اما در انتهای صف گرفتن امتیازها قرار داریم و درخواست‌های ما بارها رد شده است.
وی افزود: این صحبت‌ها اتهام‌زنی نیست و اسناد و مدارک آن موجود است؛ اما به نظر می‌رسد مسیرهایی برای دور زدن قانون توسط شرکت‌های سودجو وجود دارد که ما بلد نیستیم و به همین دلیل نمی‌توانیم از امتیازات دانش‌بنیان بودنمان استفاده کنیم.
دبیر انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان خراسان رضوی با اشاره به اینکه در ابتدای امر چیزی به نام شرکت دانش‌بنیان نداریم، عنوان کرد: برای اینکه یک شرکت بتواند دانش‌بنیان شود نیاز است ابتدا محصول شرکت به ممیزی فرستاده شود و پس از دریافت تأییدیه‌ها شرکت، دانش‌بنیان خواهد شد و دانش‌بنیان غیر واقعی شکل نمی‌گیرد.

فقط دانش‌بنیان‌های نوع یک معاف از مالیات هستند
میثم روحبخش با تأکید بر اینکه سطح‌بندی شرکت‌ها بسته به های‌تک بودن آن‌هاست که به سه نوع تقسیم می‌شوند و تنها نوع یک مستعد دانش‌بنیان بودن هستند، افزود: اگر محصولی بخواهد دانش‌بنیان شود باید دو شرط مهم داشته باشد. نخست اینکه سطح تکنولوژی و پیچیدگی‌های بالایی داشته باشد ودوم اینکه قابل کپی‌برداری نباشد یا به سختی کپی‌برداری شود.
وی با اشاره به اینکه شرکت‌ها وقتی تأییدیه می‌گیرند دو تا سه سال مورد حمایت هستند و از انواع و اقسام معافیت‌ها و تسهیلات در قالب طرح 110 حمایت شرکت‌های دانش‌بنیان بهره‌مند می‌شوند، افزود: بحث معافیت‌های مالیاتی که بسیاری از شرکت‌ها به دنبال آن هستند تنها به شرکت‌های دانش‌بنیان نوع‌یک تعلق می‌گیرد و نوع دو و سه از این معافیت برخوردار نیستند. ضمن اینکه این معافیت تنها روی محصول دانش‌بنیانی که تولید می‌شود داده خواهد شد نه تمام محصولاتی که در شرکت تولید می‌شود.
وی در مورد اعتبارات پرداختی به شرکت‌های دانش‌بنیان با بیان اینکه متولی بحث‌های مالی و اعتبارات، صندوق نوآوری و شکوفایی کشور است که به عنوان مرجع اصلی حمایت‌های مالی در قالب تسهیلات مختلف است، افزود: کارگزار این صندوق در خراسان رضوی، صندوق پژوهش و فناوری استان است که متولی پرداخت تسهیلات زیر2میلیارد تومان است که برای مبلغ‌های بالاتر از خود صندوق نوآوری در تهران پیگیری‌ها انجام خواهد شد.

گلایه‌مندی نسبی دانش‌بنیان‌ها
وی با تأکید بر اینکه در مقام اجرا بسیاری از شرکت‌ها رضایت نسبی از دریافت این تسهیلات ندارند، عنوان کرد: تسهیلاتی که باید به شرکت‌ها برسد، نمی‌رسد و این موضوع بر اساس مطالعات میدانی که با همکاری شرکت‌های عضو انجمن داشتیم، مشخص شده است و نیاز به این است که این تسهیلگری‌ها به معنای واقعی به شرکت‌ها پرداخت شود به ویژه شرکت‌ها و صنایع کوچک بیشتر درگیرهستند و باید تسهیلگری بیشتری انجام شود.
وی درباره شرکت‌هایی که دانش‌بنیان هستند؛ ولی عضو پارک نیستند و نمی‌توانند از تسهیلات پارک  استفاده کنند، افزود: ممیزی‌ها و داوری‌های دانش‌بنیانی با ممیزی‌های پارک علم و فناوری متفاوت است و این‌گونه نیست که هر شرکت دانش‌بنیان بتواند و بخواهد عضو پارک علم و فناوری شود و یا برعکس هر شرکت مستقر در پارک بتواند و بخواهد دانش‌بنیان شود.
وی ادامه داد: دو مرجع مختلف در تهران با داوری و ارزیابی‌های متفاوت که به هم ربطی ندارند و شرکت‌هایی که پذیرش پارک را می‌گیرند تحت عنوان فناور پارک شناسایی می‌شوند .
وی افزود: در حال حاضر 387 شرکت دانش‌بنیان در خراسان رضوی داریم که در 9دسته‌بندی و حوزه فناوری، تأییدیه دانش‌بنیان را از معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری دریافت کرده‌اند.

خبرنگار: مهدی توحیدی