از زمان حضرت آدم
به گزارش آستان نیوز، دکتر رضا نقدی پژوهشگر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در این نشست گفت: مراسم سوگواری از زمان حضرت آدم و با کشته شدن هابیل توسط قابیل آغاز شد و در ایران نیز از زمان مرگ سیاوش و سوگواری بر او ادامه یافت.
وی ابراز کرد: در اسلام و تاریخ تشیع نخستین سوگواری در جنگ احد و شهادت حمزه سیدالشهدا انجام شد و پس از آن مراسم عزاداری و سوگواری برای شهادت حضرت زهرا(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و... تا شهادت امام رضا(ع) بود که شیعیان مراسم عزاداری برپا می‌کردند.
این پژوهشگر تصریح کرد: در خصوص سوگواری ایام محرم و صفر تا دوره صفویه اسناد چندانی در دست نداریم، اما از برخی منابع مشخص می‌شود مراسم سوگواری امام حسین(ع) از دیرباز در روز عاشورا در حرم حضرت رضا(ع) مرسوم بوده و از جمله در قرن چهارم هجری، آل بویه مراسم عزاداری در ایام محرم را رواج دادند و این مراسم را در روز عاشورا به حرم مطهر رضوی کشاندند.
همچنین در دوره مغول غازان خان برای مزار امام حسین(ع) دارالسیاده‌هایی تعبیه کرد، موقوفه‌هایی برای مزار امام حسین(ع) قرار داد و به حرم مطهر رضوی نیز توجه شد.

سربداران
نقدی در ادامه خاطرنشان کرد: در دوره سربداران یکی از بزرگ‌ترین حاکمان یعنی شیخ حسن جوری پایگاه مهمی در حرم مطهر رضوی برپا و در ایام محرم مراسم عزاداری و سوگواری برگزار کرد. در دوره تیموری نیز توجه ویژه‌ای به حرم رضوی شد و در این زمان شخصی با نام واعظ کاشفی کتاب روضه الشهدا را درباره شهادت امام حسین(ع) و مصائب واقعه کربلا نگاشت.
وی تصریح کرد: بر اساس اسنادی که از دوره صفوی باقی مانده، در روز عاشورا، اربعین و 21 رمضان مراسمی در حرم امام رضا(ع) برگزار می‌شده است و تکیه‌هایی در اطراف حرم مثل تکیه سید بابا، بالاسر مبارک و... بوده که مکان‌هایی برای مراسم عزاداری و سوگواری ماه محرم بوده‌اند.
این پژوهشگر به سند دیگری از نخل‌بندی که یکی از آیین‌ها در حرم است و قدیمی‌ترین آن مربوط به سال 1067 می‌شود، اشاره کرد و گفت: اسنادی نیز مبنی بر سیاه پوشی حرم رضوی در ایام ماه محرم موجود است.

دوره قاجار
وی با بیان اینکه در دوره قاجار و پهلوی نیز مراسم خطبه شب شهادت امام حسین(ع) و امام رضا(ع) برگزار می‌شده است، ادامه داد: در دوره انقلاب اسلامی با توجه به موقوفاتی که از گذشته باقی‌مانده، مراسم عزاداری و سوگواری به صورت گسترده در حرم برگزار و این مراسم در تمام شبکه‌های صدا و سیما به صورت گسترده پخش می‌شود.
نقدی مراسم خطبه شب شهادت امام حسین(ع) و امام رضا(ع) را از جمله مراسم با شکوه حرم رضوی ذکر کرد و گفت: آیین تعویض پرچم در شب اول ماه محرم نیز از دیگر مراسمی است که به مناسبت ایام ماه محرم در حرم برگزار می‌شود.