كتاب فرهنگ‌نامه مباهله عنوانی از مجموعه «فرهنگ‏نامه‌»های دارالحديث است كه به كلی از دانش‏نامه قرآن و حديث برگرفته شده و در آن، مباهله به عنوان يكی از شيوه‏‌های اسلام در رويارويی با دگرانديشان تبيين می‌‏شود، بنابراین اهميتی جهانی دارد. 
در اسلام به منظور مبارزه با عقايد موهوم و زدودن باورها و انديشه‏‌های نادرست و نيز در مواجهه با دگرانديشان، به طور كلی چهار روش توصيه شده است. خداوند سبحان خطاب به پيامبر می‏‌فرمايد: «اُدْعُ إِلَی سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَـدِلْهُم بِالَّتِی هِىَ أَحْسَنُ؛ با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت فراخوان و با آنان با روشی كه نيكوتر است مناظره كن».
در اين آيه، سه روش از روش‏های مبارزه با انديشه‏های نادرست بيان شده و ضمن آن، خداوند سبحان به پيامبر دستور می‌‏دهد برای تبليغ حقايق دينی از اين روش‏‌ها بهره گيرد.
اين روش‌ها عبارت‌‏اند از:
۱- منطق مبتنی بر حكمت
نخستين روش اسلام برای مبارزه با انديشه‏‌های نادرست، تكيه بر دليل و برهان و استدلال عقلی و علمی و به تعبير قرآن كريم، بهره‌‏گيری از منطق مبتنی بر «حكمت» است: «اُدْعُ إِلَی سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ؛ با حكمت، مردم را به راه پروردگارت فراخوان».
از منظر واژه‏‌شناسی، «حكمت» بيانگر نوعی استواری و اتقان است و به هر چيز استوار و نفوذناپذير، اعم از ماده و معنوی اطلاق می‌‏شود، نام‌گذاری «علم» به «حكمت» نيز بدان جهت است كه از نفوذ جهل جلوگيری می‌‏كند.
خليل بن احمد فراهيدی در تبيين معنای حكمت می‌‏گويد: الحكمة مرجعها إلی العدل والعلم والحلم. بازگشت حكمت به دادگری، دانش و بردباری است.
بر پايه اين تعريف، افزون بر «علم»، عنصر «عدل» و «حلم» نيز در بهره‌گيری از «حكمت» نقش دارند و اين بدان معناست كه رعايت عدالت در گفتار و بردباری در رفتار، بر استحكام منطق مبتنی بر علم خواهد افزود.
بنابراين، يكی از روش‏‌های مواجهه با دگرانديشان از منظر اسلام، بهره‏‌گيری از منطق مبتنی بر حقايق علمی، با رعايت ارزش‏‌های اخلاقی است.
۲- اندرز نيكو
دومين روش اسلام برای مبارزه با انديشه‌های غلط، بهره‏‌گيری از اندرزهای نيكو و دلنشين و به تعبير قرآن «موعظة حسنة» است.
«موعظه» سخنان آموزنده و عبرت‌انگيزی است كه عواطف شنونده را برای پذيرفتن حق تحريک می‌‏كند. بنابراين، «حكمت» از طريق عقل و «موعظه» از طرف عاطفه و احساس درونی، انسان را به شكستن بندهای باورهای نادرست دعوت می‏كنند. البته «موعظه» كاربرد ديگری هم دارد و آن در جايی است كه حق برای طرف مقابل روشن است ولی تمايلات نفسانی مانع اعتراف به آن و انتخاب راه صحيح زندگی است.
نكته قابل توجه اين است كه در آيه ياد شده «موعظه» با وصف «نيكو» توصيف شده و اين اشاره به آن است كه موعظه و اندرز، هنگامی در تحريک عواطف و احساسات درونی انسان برای پذيرش حق مؤثر است كه نيكو و زيبا باشد، بنابراين انواع زيبايی‌ها مانند زيبايی سخن، زيبايی رفتار، زيبايی انگيزه و حتی زيبايی ظاهری گوينده، در افزايش تأثير موعظه و اندرز مؤثر هستند و از همه مهم‏تر اينكه موعظه‌كننده به آنچه می‌‏گويد عمل كند، چرا كه موعظه كردن واعظ غير متعظ زشت و بی‌تأثير است.
باری، هر چه موعظه نيكوتر باشد، تأثير بيشتری در عمق جان مخاطب خواهد گذاشت و چه بسا اندرزهای نيكو در زدودن انديشه‏های نادرست، پيش از استدلال‌های علمی مؤثر افتند. به عكس، اندرز نازيبا و همراه اهانت و تحقير نه تنها تأثيری ندارد بلكه گاه اثر معكوس دارد و موجب می‌‏شود مخاطب آنچه را با دليل و برهان پذيرفته، انكار كند.
۳- مناظره
سومين روش اسلام در مواجهه با دگرانديشان، مناظره و بحث كردن آزاد است، بهره‏‌گيری از اين روش «جدال» و «مراء» نيز ناميده می‌‏شود.
«جدال»، «مراء» و «مناظره» در واقع زورآزمايی در مواجهه انديشه‌ها و گفت‌وگوهای علمی هستند. مسابقه در مواجهه انديشه‌‏ها، گاه در فضای ناسالم اخلاقی است و ثمری در كشف حقايق ندارد، اين‌گونه مسابقه در اسلام به‌شدت نكوهيده است. گاه مسابقه و مناظره در فضای سالم اخلاقی انجام می‌‏پذيرد كه از نظر اسلام نيكو و توصيه و تأكيد شده است.
در قرآن كريم، مسابقه در برخورد سالم انديشه‌ها به منظور روشن شدن حقايق و گسترش باورهای صحيح و علمی «جدال أحسن» و «مراء ظاهر» ناميده شده است. «جدال احسن» استفاده از سالم‏ترين و نيكوترين روش در گفت‌وگو برای روشن شدن حق و «مراء ظاهر» عبارت است از بهره‌گيری از ادله‏ای كه دلالت و حجيت آن‌ها برای اثبات حق، برای همگان روشن و آشكار باشد.
اسلام برای نخستين بار در عصری كه پيروزی و شكست جز در سايه زور و زر ميسر نبود، موضوع «جدال احسن» و مواجهه سالم انديشه‌ها را در جامعه مطرح كرد و شخص پيامبر(ص) و خاندان او در اين زمينه پيشگام بودند به‌گونه‌ای كه بخش قابل توجهی از منابع حديثی، به گزارش گفت‌وگوهای آنان با دگرانديشان اختصاص يافته است.
۴- مباهله 
گاه به دليل ستيزه‌جويی طرف مقابل، استدلال، اندرز و گفت‌وگوهای علمی به نتيجه نمی‌‏رسد. در چنين فضایی برای روشن شدن حق، اسلام شيوه چهارمی را به دست می‏دهد و آن همان «مباهله» است.
مباهله در واقع دعا و به داوری خواندن خداوند سبحان برای روشن شدن حق و اثبات بطلان ادعای طرف مقابل و منكر حق است.
گفتنی است، هدف اصلی از نگارش «فرهنگ‏نامه مباهله» تبيين اين روش و بيان اين حقيقت است كه شيوه اسلام در مواجهه با دگرانديشان و مبارزه با باورهای نادرست، كاملاً عادلانه و منطقی است.
بدين‏سان، قرآن كريم به پيامبر خدا(ص) دستور داده به جهانيان اعلام كند روش من و هر كس از من پيروی كند برای گسترش اسلام، آگاهی‌بخشی و بصيرت‏‌افزايی است :قُلْ هَـذِهِ‏ سَبِيلِی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلَی بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی؛ بگو اين راه من است كه من و پيروانم با بصيرت و بينش كامل [همه مردم را] به سوی خدا می‌‏خوانيم».
بنابراين، كمال بی‌انصافی است كه گفته شود اسلام با زور خود را بر مردم تحميل كرده است، به‌ویژه آنكه چنين اتهامی از سوی كسانی مطرح شود كه در دادگاه‏‌های تفتيش عقايد قرون وسطايی جناياتی مرتكب شده‏اند كه روی تاريخ را سياه كرده است.
آری، اسلام از قدرت نظامی استفاده می‏كند، ولی نه برای تحميل عقيده، بلكه به عكس، برای آزادی انديشه و شكستن سدهايی كه مانع انتخاب راه درست زندگی و گسترش باورهای صحيح و سودمند در جامعه‏اند.