این درگیری، فارغ از ابعاد سیاسی و نظامی، موجی از نگرانی و عدم‌قطعیت را در میان گردشگران بین‌المللی ایجاد کرد و ضرورت بازنگری در راهبردهای توسعه این صنعت حیاتی را بیش از پیش نمایان ساخته است.

امنیت و اعتماد؛ چالش‌ها و فرصت‌های بزرگ صنعت گردشگری
بی‌شک، امنیت و ثبات دو رکن اساسی جذب گردشگر هستند. هرگونه درگیری نظامی، حتی در ابعاد محدود، می‌تواند در اذهان عمومی تصویری از ناامنی و بی‌ثباتی بسازد، به‌ویژه در تصمیم‌گیری‌های گردشگران خارجی که بیشتر اخبار خود را از رسانه‌های بین‌المللی دریافت می‌کنند. این جنگ ۱۲ روزه، ولو بدون درگیری مستقیم در خاک ایران، به دلیل بازتاب گسترده در رسانه‌ها، موجب تشدید ابهامات درباره ثبات منطقه شده است.
اما واقعیت این است که صنعت گردشگری ایران، هرچند آماج فشارهای خارجی و بحران‌های پی‌درپی بوده، بارها توانسته انعطاف و مقاومت خود را نشان دهد؛ در سال‌های تحریم، در دوران کرونا و حتی در بزنگاه‌های امنیتی منطقه‌ای، این صنعت هرگز به پایان راه نرسید و با پایداری و نوآوری بخش خصوصی، اشکال جدید و گردشگران تازه‌ای را جذب کرد.

ناامنی؛ سم مهلک بازارهای خارجی، اما فرصت گردشگری داخلی
بلافاصله پس از آغاز تنش‌ها، تعداد زیادی از تورهای خارجی ایران از سوی آژانس‌های اروپایی و آمریکای شمالی لغو یا تعلیق شد؛ گزارش‌ها حاکی از کاهش ۴۰ تا ۵۰درصدی رزروهای جدید بود. شرکت‌های بیمه بین‌المللی نرخ پوشش سفر را بالا بردند و همین عامل نیز به صرفه‌جویی گردشگران در انتخاب مقصد انجامید. این روند هرچند نگران‌کننده است، اما تجربه بحران‌های قبلی و نمونه‌های موفق جهانی (ترکیه، مصر، کره جنوبی و حتی ویتنام) نشان می‌دهد بازسازی اعتماد گردشگران، گرچه زمانبر، اما کاملاً شدنی است به‌ویژه اگر برنامه جامع و هماهنگ داشته باشیم.
براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۷ میلیون گردشگر خارجی از ایران بازدید کرده‌اند که نسبت به سال پیش رشد ۲۰درصدی داشته است. بیشتر این گردشگران از کشورهای همسایه، چین و کشورهای مسلمان منطقه بوده‌اند؛ سهم گردشگری اروپایی و آمریکای شمالی، همان‌گونه که فعالان حوزه هم تأکید می‌کنند، به واسطه تحریم و تبلیغات منفی همواره محدود بوده است.
باوجود کاهش ورودی در مقطع فعلی، به علت انگیزه‌های مذهبی و پیوندهای فرهنگی، گردشگران منطقه‌ای و مسلمان به سفر به ایران ادامه داده‌اند. بسیاری از فعالان حوزه بوم‌گردی و اکوتوریسم نیز از افزایش تقاضا برای تورهای داخلی و بهبود شرایط رزرو اقامتگاه‌های محلی در تعطیلات اخیر خبر می‌دهند.
​​​​​​​
بازسازی اعتماد و بازتعریف مسیر آینده
کارشناسان حوزه گردشگری بر این باورند که برای تقویت گردشگری ایران در روزهای پس از جنگ با اسرائیل و حتی تبدیل این تهدید به فرصت، نیازمند رویکردی جامع و همه‌جانبه در این حوزه پرظرفیت هستیم و بنا بر همین ضرورت، راه‌اندازی یک کمپین گسترده روابط عمومی و بازاریابی دیجیتال در سطح بین‌المللی که بر امنیت ایران، تنوع فرهنگی و تاریخی و میهمان‌نوازی مردم تأکید کند را مطرح می‌کنند. بنا به گفته آنان این کمپین باید به زبان‌های مختلف و از طریق سکوهای معتبر جهانی منتشر و افزایش ۱۰درصدی بازدید از وب‌سایت‌های رسمی گردشگری ایران و رسانه‌های اجتماعی در ۶ ماه آینده برای این حوزه هدف‌گذاری شود. دعوت از اینفلوئنسرهای شناخته شده سفر و وبلاگ‌نویسان معتبر بین‌المللی برای بازدید از ایران و به اشتراک گذاشتن تجربیات واقعی و مثبت خود به دلیل بالا بودن تأثیر اینفلوئنسرها در تغییر ادراکات عمومی نیز در احیای گردشگری ایران پس از جنگ تأثیرگذار خواهد بود. 
حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری و برگزاری تورهای آشنایی برای آژانس‌های مسافرتی و خبرنگاران خارجی، با تمرکز بر امنیت و جاذبه‌های پنهان ایران، بررسی و کاهش بوروکراسی صدور روادید برای گردشگران از کشورهای هدف، امکان صدور روادید فرودگاهی یا الکترونیکی برای گروه‌های خاص (کاهش زمان صدور روادید به کمتر از ۴۸ ساعت)، بهبود کیفیت خدمات در فرودگاه‌ها و گمرکات ازجمله سرعت بخشیدن به فرایندهای ورود و خروج و ارائه اطلاعات مفید به گردشگران، توسعه زیرساخت‌ها و تنوع‌بخشی به خدمات، حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در توسعه هتل‌ها، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مراکز تفریحی، به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته با ظرفیت گردشگری بالا (هدف‌گذاری افزایش ۱۵درصدی ظرفیت اقامتی استاندارد در سه سال آینده)، ارتقای کیفیت آموزش راهنمایان تور، کارکنان هتل‌ها و رستوران‌ها در زمینه زبان‌های خارجی، فرهنگ میهمان‌نوازی و استانداردهای بین‌المللی خدمات، تنوع‌بخشی به محصولات گردشگری، تمرکز بر گردشگری سلامت، طبیعت‌گردی، فرهنگی-مذهبی، ورزشی و روستایی برای جذب طیف وسیع‌تری از گردشگران، معرفی مسیرهای جدید و کمتر شناخته شده، توسعه سکوهای برخط رزرو، اپلیکیشن‌های راهنمای سفر و استفاده از واقعیت مجازی برای معرفی جاذبه‌ها (هدف‌گذاری افزایش ۲۰درصدی رزرو برخط تورها و اقامتگاه‌ها در یک سال آینده)، مشارکت نهادهای دولتی و بخش خصوصی، ایجاد هماهنگی کامل میان وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی مرتبط (وزارت امور خارجه، وزارت میراث فرهنگی، سازمان هواپیمایی کشوری) برای اتخاذ یک رویکرد واحد در توسعه گردشگری و حمایت از بخش خصوصی با ارائه تسهیلات بانکی و مشوق‌های مالیاتی در صنعت گردشگری برای سرمایه‌گذاری و توسعه (هدف‌گذاری اختصاص دست‌کم ۵هزار میلیارد ریال تسهیلات به پروژه‌های گردشگری در سال آینده) نیز در افزایش قدرت جذب صنعت گردشگری کشور پس از روزهای جنگ تحمیلی با اسرائیل اثرگذار خواهد بود. 
واقعیت این است که جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، هشداری جدی برای صنعت گردشگری ایران بود که در سال گذشته میلادی با وجود همه موانع، بالای 8 میلیارد دلار ارزآوری داشته، اما فعالان این صنعت باور دارند از آنجایی که بسیاری از بحران‌ها می‌تواند زمینه‌ساز فرصت‌های جدید باشد، با اتخاذ یک رویکرد استراتژیک، جامع و متمرکز بر بازسازی اعتماد، تسهیل سفر، توسعه زیرساخت‌ها و بازاریابی هوشمندانه، می‌توانیم نه تنها از پیامدهای این جنگ عبور کنیم؛ بلکه مسیر را برای شکوفایی بی‌سابقه این صنعت در سال‌های آینده هموار کنیم؛ چراکه ایران با تاریخ غنی، تنوع بالای فرهنگی و طبیعت چشمنواز، ظرفیت بی‌نظیری برای تبدیل شدن به یکی از مقاصد اصلی گردشگری جهان را دارد و حالا زمان آن است که با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای قاطعانه این ظرفیت را به واقعیت تبدیل کنیم.
 همین تجربه در خیلی از کشورهای بحران‌زده دنیا هم تکرار شده است. حتی با وجود سایه تهدیدها، تجربه‌ کشورهایی چون ترکیه و ویتنام نشان داده پس از هر بحران امنیتی، با سرمایه‌گذاری روی زیرساخت، تصویرسازی مدبرانه و استفاده از ظرفیت دیپلماسی، می‌توان گردشگری را احیا و بازارهای تازه‌ای جذب کرد.
در مجموع، جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل هشداری جدی بود، اما پایان راه صنعت گردشگری ایران نیست. اگر از تجربه‌های موفق دیگران بیاموزیم، فرصت بحران را به جهش بدل کنیم و با برنامه یکپارچه و اراده ملی پیش برویم، بار دیگر می‌توانیم شاهد شکوفایی این صنعت باشیم. ایران با ظرفیت‌های غنی تاریخی، طبیعی و فرهنگی، می‌تواند با بازسازی اعتماد جهانی، دروازه ورود گردشگران منطقه و جهان شود.

خبرنگار: فرزانه غلامی