مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته براساس محتوای قطعنامه ماه نوامبر شورای حکام که از او خواسته‌ شده بود «گزارشی جامع» از همکاری‌های ایران در حوزه تعهدات پادمانی ارائه دهد، گزارش محرمانه خود را برای ۳۵ عضو شورای حکام ارسال کرد. رافائل گروسی در این متن که به رسانه‌ها هم درز کرد، مدعی شده‌ ایران در سال‌های پیش از ۲۰۰۳ در چهار مکان ادعایی، فعالیت‌هایی هسته‌ای را با مواد اعلام‌نشده انجام داده‌است. چنین گزارشی، هر چند مربوط به بیش از دو دهه پیش باشد! بهانه‌ای برای قدرت‌های غربی است تا ایران را به عدم اجرای تعهداتش براساس ان‌پی‌تی متهم کنند. 

اتهام‌زنی گروسی و پاسخ تهران
بر این اساس، مدیرکل آژانس دیروز در آغاز نشست شورای حکام، ادعاهای گذشته درباره برنامه هسته‌ای ایران را تکرار کرد و خواستار همکاری کامل جمهوری اسلامی با آژانس شد. «مسائل پادمانی برنامه هسته‌ای ایران حل نشده است، ایران چندین بار است که پاسخی به پرسش‌های آژانس نداده است، آژانس نتیجه گرفته تهران فعالیت‌های هسته‌ای مرتبط با 
سه محل را اعلام نکرده بود، در نتیجه آژانس در موقعیتی قرار ندارد که مشخص کند آیا این مواد هسته‌ای هنوز خارج از چارچوب پادمان‌هاست یا خیر. غنی‌سازی 60درصد ممنوع نیست اما آژانس نمی‌تواند انباشت بیش از ۴۰۰کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا در ایران را نادیده بگیرد. آژانس مادامی که ایران در حل‌وفصل مسائل پادمانی باقیمانده کمک نکند در موقعیتی نخواهد بود که بتواند ماهیت منحصراً صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را تضمین کند، فوراً از ایران درخواست می‌کنیم به‌طور کامل و مؤثری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند!» جملات گفته شده بخشی از اتهام‌زنی‌های مدیرکل آژانس به ایران بود. او اما در پاسخ به پرسشی درباره تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران گفت: اظهارات مربوط به امکان اقدام نظامی، مسئله‌ای است که به خود اسرائیل مربوط بوده و در چارچوب مسئولیت‌های آن تعریف می‌شود! ما به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی، تمرکز خود را بر یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک معطوف کرده‌ایم. 
این نوع موضع‌گیری قابل پیش‌بینی گروسی البته واکنش‌های بسیاری به دنبال داشت. کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه در بیانیه‌ای نوشت: آژانس و برخی کشورهای خاص به دنبال ایجاد یک پرونده ساختگی با احیای ادعاهای اثبات‌نشده گذشته و البته مختومه‌شده، برای جمهوری اسلامی ایران هستند. این در حالی است که به اعتراف خود آژانس، هیچ نشانه‌ای از برنامه ساختارمند اعلام‌نشده فعلی در ایران وجود ندارد. بهروز کمالوندی، معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در سخنانی تصریح کرد: حتی صدور قطعنامه در شورای حکام به اسنپ‌بک منجر نمی‌شود، چون اسنپ‌بک برای زمانی است که ما انحرافی داشته باشیم. در همین راستا، محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در گفت‌وگو با شبکه العربی قطر تأکید کرد: سالی یک‌میلیون نفر از رادیوداروهای ما استفاده می‌کنند، لذا سلامت و جان مردم خود را به خطر نینداخته و تسلیم فشارهای سیاسی نمی‌شویم. 

سناریو تکراری غرب برای فشار بر ایران
واکنش قاطع مقامات تهران به رویکرد یک‌طرفه و منفی آژانس در قبال پرونده هسته‌ای تهران در شرایطی است که با آغاز نشست فصلی شورای حکام، روز گذشته اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس با حضور در سازمان انرژی اتمی ایران، از رآکتور تحقیقاتی تهران (شهید فخری‌زاده) و آزمایشگاه‌های تولید رادیودارو بازدید کردند. از سوی دیگر، همزمان برخی رسانه‌های داخلی دست به انتشار جدیدترین تصاویر از توسعه سریع فاز ۲ و ۳ نیروگاه هسته‌ای بوشهر زدند؛ اقداماتی که بیانگر تصمیم جدی جمهوری اسلامی در ادامه مسیر پیشرفت‌های هسته‌ای است.
دکتر فریدون عباسی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با قدس در تحلیل شرایط جاری و اینکه باید از نشست جاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتظر چه بروندادی بود، گفت: نشست‌های فصلی شورای حکام آژانس عملاً سال‌هاست از یک قالب مشخص و تکراری پیروی می‌کند. آنچه معمولاً در این نشست‌ها مطرح می‌شود، تکرار گزارش‌ها و مواضع از پیش تعیین‌شده است. سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس به‌طور مستمر پیش‌نویس قطعنامه‌های ضدایرانی را تهیه و ارائه می‌کنند و در نهایت، به دلیل چیدمان سیاسی شورای حکام که اکثراً به نفع غرب است، این قطعنامه‌ها تصویب می‌شود. پشت این ماجرا، حمایت‌های پنهان و آشکار آمریکا و رژیم صهیونیستی به‌وضوح دیده می‌شود که به دنبال بهانه‌جویی و فشار بر جمهوری اسلامی در مجامع بین‌المللی هستند.
این چهره اصول‌گرا درباره اینکه تصویب قطعنامه‌ ضدایرانی در شورای حکام که طبق پیش‌بینی‌ها محتمل به نظر می‌رسد، تا چه حد می‌تواند بهانه را به اروپا برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه بدهد، تشریح کرد: این دو موضوع به‌طور مستقیم به هم مرتبط نیستند، گرچه بر هم اثرگذار هستند. قطعنامه‌های شورای حکام معمولاً ربطی به متن برجام و سازوکارهای آن، از جمله مکانیزم ماشه ندارند. این مسئله ناشی از ضعف و نقص متن برجام است که اجازه داده غربی‌ها با بهانه‌های مختلف علیه ایران تحرکاتی داشته باشند. مکانیزم ماشه یک ابزار سیاسی غربی است که تلاش می‌کنند آن را به‌عنوان فشار بر ایران به‌کار بگیرند اما عملاً اثربخشی آن محدود است.
وی در پاسخ به این پرسش که تهران برای پاسخ به قطعنامه‌ منفی احتمالی چه واکنش و راهکارهایی دارد، افزود: اولویت ایران نباید واکنش‌های احساسی و هیجانی باشد. باید صرفاً مواضع رسمی و صریح خود را اعلام کند، گزارش‌ها و نامه‌نگاری‌های لازم را انجام دهد و فضای رسانه‌ای را نیز به روشنگری اختصاص دهد. اما مهم‌تر از همه، ایران باید به مشکلات داخلی خود توجه کند و از اختلافات جناحی و سیاسی بکاهد. فشارهای خارجی زمانی موفق می‌شوند که در داخل، جامعه تفرقه داشته باشد. وفاق ملی حول
 رهبر معظم انقلاب و منویات ایشان بهترین راهکار برای مقابله با فشارهای بیرونی است. این وحدت به معنای یک‌جانبه‌گرایی جناحی نیست بلکه هدف‌گذاری بر منافع کل کشور است.
فریدون عباسی درباره تأثیرات هرگونه رأی منفی در شورای حکام علیه ایران بر مذاکرات هسته‌ای نیز عنوان کرد: تجربه نشان داده آمریکا همیشه به دنبال منافع خود بوده و برجام هم بارها نقض شده است. این قطعنامه‌ها تأثیری مستقیم بر مذاکرات ندارد و تهران نباید نگران چنین تصمیماتی باشد. مهم‌تر از همه، ایران باید روی انسجام داخلی، رفع تبعیض و مشکلات مدیریتی جامعه تمرکز کند. تحریم‌ها و قطعنامه‌ها مشکلی ایجاد نمی‌کنند بلکه مدیریت صحیح داخلی است که می‌تواند تأثیرگذار باشد.

باید منتظر چه پیامدهایی بود؟
قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر سیاسی نیز درباره برونداد نشست اخیر گفت: گزارش اخیر گروسی نسبت به گزارش‌های قبلی‌اش، لحنی منفی‌تر و انتقادهای جدی‌تری علیه ایران دارد که به نظر، زمینه‌ساز تصویب قطعنامه‌ای سختگیرانه‌تر علیه کشورمان است. هنوز مشخص نیست آیا این قطعنامه خواستار بازگرداندن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود یا نه. در صورتی که چنین اتفاقی بیفتد، احتمالاً فرصتی دیگر به ایران و مدیرکل آژانس داده می‌شود تا پیش از اجلاس بعدی در ماه اکتبر، موضوع هسته‌ای ایران مورد بازنگری قرار گیرد. اما در صورت ارجاع پرونده به شورای امنیت، باید منتظر فعال شدن مکانیزم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های تحریمی گذشته بود که پیامدهای سنگینی برای ایران خواهد داشت.
این چهره اصلاح‌طلب ادامه داد: اگر پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع شود، قطعاً قطعنامه‌ای جدید با هدف ادامه برجام به رأی گذاشته می‌شود که به احتمال فراوان توسط آمریکا، انگلیس و فرانسه وتو خواهد شد. این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت تحریم‌های شدید و اقدامات فشارآمیز علیه ایران باشد که طبیعتاً پیامدهای منفی در روابط بین‌المللی تهران خواهد داشت. البته همزمان با این رویکرد غیرمنطقی در اروپا، در سوی مقابل، همه چیز بستگی به این دارد که تهران بخواهد پرونده هسته‌ای خود را به صورت مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک حل کند یا به سمت بحرانی شدن پیش برود. فعلاً به نظر می‌رسد راه حل دیپلماتیک اولویت تهران باشد، اما اگر فشارها و تحریم‌ها شدت یابد، امکان تغییر رویکرد هم وجود دارد.
قاسم محبعلی در مورد بازتاب هرگونه رأی منفی در شورای حکام علیه ایران بر مذاکرات هسته‌ای عنوان کرد: آمریکایی‌ها بارها اعلام کرده‌اند اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، سیاست فشار حداکثری را حفظ خواهند کرد. این نوعی موازنه قدرت است. اگر مذاکرات پیشرفت کند، روند فشار در شورای حکام کندتر خواهد شد. درواقع آمریکا از این ابزار برای گرفتن امتیاز بیشتر از جمهوری اسلامی استفاده خواهد کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که در صورت صدور رأی منفی در شورای حکام و ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل باید منتظر چه اتفاقاتی باشیم، ادامه داد: اگر قطعنامه‌های گذشته فعال شود، تمام اعضای سازمان ملل موظف به اجرای تحریم‌ها علیه ایران خواهند بود. البته میزان اجرایی شدن این تحریم‌ها تابعی از شرایط سیاسی جهان است. اما نکته مهم‌تر این است قطعنامه ۱۹۲۹ مجوز اقدامات فراتر از تحریم‌ها را نیز به شورای امنیت داده که می‌تواند بهانه‌ای برای اقدامات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی باشد. در نهایت اگر پرونده به شورای امنیت برود و وضعیت پیچیده شود، مذاکرات قطعاً متوقف و فضای امنیتی و سیاسی منطقه متشنج‌تر می‌شود.