نکته‌ای درباره نام بزرگ خلیج فارس

نکته‌ای درباره نام بزرگ خلیج فارس

مهدی خالدی  


23 دی سال گذشته بود که خبری در رسانه‌ها پیچید؛ وزارت کشور دولت دونالد ترامپ نام «خلیج مکزیک» را به صورت رسمی به «خلیج آمریکا» تغییر داد. رئیس‌جمهور ایالات متحده ساعاتی پس از روی کار آمدن در ۲۰ ژانویه، دستور این تغییر نام را به عنوان بخشی از مجموعه اقدام‌های اجرایی داد و به وعده انتخاباتی خود عمل کرد.
این موضوع و اقدام یک‌طرفه البته در سطح بین‌المللی با واکنش‌های منفی مواجه شد. تندترین پاسخ به این تغییر را مکزیک داشت؛ کشوری که علناً هدف اقدام خصمانه واشنگتن قرار گرفته بود. کلودیا شینبام، رئیس جمهوری این کشور در واکنشی تأکید کرد: «مکزیک تحت هیچ شرایطی تغییر نام هیچ منطقه جغرافیایی را که بخشی از قلمرو ملی این کشور محسوب می‌شود و تحت حاکمیت آن قرار دارد، نمی‌پذیرد. پیشنهاد می‌شود نام ایالات متحده به «آمریکای مکزیکی» تغییر داده شود!». 
شاید در نگاه نخست موضوع عنوان شده چندان به ما مربوط نباشد و شمای مخاطب بگویید خوب به ما چه، آمریکا و مکزیک آن‌ور دنیا دعوایشان گرفته، به ما چه ربطی دارد؟ اما ربط دارد. ذکر این مقدمه از این جهت بود که بگوییم 10 اردیبهشت ماه در تقویم کشورمان به نام خلیج فارس مزین شده است، اما همزمان با این مناسبت تاریخی، جسارت دوباره گوگل علیه حاکمیت تاریخی کشورمان درباره این پهنه آبی مورد توجه قرار گرفته است. سرویس نقشه شرکت گوگل در اقدامی بحث‌برانگیز با اعمال فشارهای سیاسی، در چند روز اخیر دوباره عنوان جعلی «خلیج عربی» را به نقشه خود بازگردانده اما در داخل پرانتز و کنار نام «خلیج فارس!» .
ماجرای حذف شدن نام خلیج همیشه فارس و قرار گرفتن عنوان ساختگی مذکور در کنار آن نخستین بار نیست که اتفاق می‌افتد. گوگل در مقطعی از دو نام خلیج فارس و نام جعلی دیگر آن در نقشه خود استفاده می‌کرد اما در ماه می 2012 این شرکت هر دو نام را با ادعای بی‌طرفی برداشت. همچنین در سال 2004 میلادی، نشریه نشنال جئوگرافیک نام خلیج فارس را در نقشه‌های خود به نام مجعول آن تغییر داد ولی با اعتراض‌های گسترده ایرانیان و سپس واکنش وزارت خارجه وقت، سرانجام نشنال جئوگرافیک رسماً پوزش خواست و نام خلیج فارس را بار دیگر برگرداند. 
حال به ماجرای اقدام ترامپ بازمی‌گردیم. رئیس جمهور ایالات متحده شاید احساس کرده با قدرت و نفوذ جهانی خود می‌تواند خلیج مکزیک را به آمریکا تغییر دهد و شعار «اول آمریکا» را این گونه محقق کند. با این حال چه کسی است که نداند این ندانم‌کاری و اقدام یک‌جانبه و قلدرمآبانه دونالد چه تبعاتی که نمی‌تواند در محیط بین‌الملل به دنبال داشته باشد. واقعیت آن است که هم اکنون مناطق بسیاری از جهان هست که بر سر نام جغرافیایی آن میان دولت‌های مختلف چالش وجود دارد و اگر قرار باشد هر کس بی‌توجه به تجربه تاریخی و تنها با اتکا به قدرت و پول‌پاشی خود حرفش را بر کرسی بنشاند، سنگ روی سنگ بند نخواهد شد. 
اما به نظر دوباره پول شیخ‌نشین‌های عربی بر سازوکارهای جهانی چربیده که این مسئله قطعاً از سوی مردم و همچنین سیاسیون ما با پاسخ درخور مواجه و جلو این گونه جسارت‌ها گرفته خواهد شد. با این حال اگر اعراب همسایه کمی وجدان داشته باشند به جای لجبازی سری به کتاب‌های تاریخی همین 50 سال پیش خود می‌زنند تا نام واقعی این پهنه آبی را به درستی بفهمند. نقشه‌هایی که بیش از ۱۳۰ سال پیش به دستور وزیر امور خارجه وقت بریتانیا تهیه و همین چند روز پیش منتشر شده هم نشان می‌دهد بریتانیا مالکیت سه جزیره راهبردی در ورودی آبراه حیاتی تنگه هرمز را از آن ایران می‌دانسته و طبیعتاً پهنه آبی اطرافشان هم «خلیج فارس» است، نه چیز دیگری. جالب‌تر اینکه ساحل جنوبی و منطقه‌ای که امروز «امارات متحده عربی» خوانده می‌شود، در این نقشه‌ها «ساحل دزدان دریایی» نام داشته است! اما «گوگل» این حرف‌ها سرش نمی‌شود. از «نقشه»اش بگیر تا «ترجمه»اش. گوگل‌مپ و گوگل‌ترنسلیت در این ماجرا بسیار موذیانه و منفعت‌طلبانه عمل کرده‌اند ولی اسمش را گذاشته‌اند «بی‌طرفی» و «احترام به احساسات ملی کاربران» برای جلوگیری از درگیر شدن در مناقشات ژئوپلیتیکی.
خلاصه اینکه شاید شیخ‌نشین‌های ثروتمند عربی بتوانند با پول خود گوگل و امثالهم را بخرند اما تاریخ حک شده بر اسناد و کتیبه‌های تاریخی را نمی‌توانند عوض کنند. ماجرای «خلیج آمریکایی» خوانده شدن «خلیج مکزیک» توسط ترامپ هم اگر برای آن‌ور آبی‌ها یک چالش بزرگ و جدید و عجیب است، برای ما ایرانی‌ها یادآور خاطره بانمکی است از پشه‌ای که روی تن شیری غران نشست و گفت: «اگه سنگینم پا شم!». اینجا تا ابد «خلیج فارس» بوده و هست، حتی اگر با نام جعلی دیگری صدایش کنند.

​​​​​​​

برچسب ها :
ارسال دیدگاه