محرومیت «استان‌های محروم» از تجهیزات پزشکی

در گفت‌وگو با رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران بررسی شد

محرومیت «استان‌های محروم» از تجهیزات پزشکی

تأمین تجهیزات پزشکی و توانمندسازی مناطق محروم به ‌ویژه در زمینه‌های درمانی یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها در بهبود وضعیت بهداشت و درمان جوامع است.


استان زنجان با هشت شهرستان و یک‌میلیون و 200 هزار نفر جمعیت فقط یک دستگاه سنگ‌شکن دارد و بیماران کلیوی آواره استان‌های دیگر شده‌اند، رئیس دانشگاه علوم پزشکی هم در این خصوص گفته است دانشگاه بودجه‌ خرید سنگ‌شکن را ندارد.
افزون بر این در برخی از استان‌ها و بسیاری از مناطق دورافتاده و کم‌برخوردار، بسیاری از تجهیزات پزشکی ابتدایی و ضروری مانند دستگاه‌های سنجش فشار خون، دستگاه‌های دیالیز، اکسیژن‌رسانی و آزمایشگاه‌های ساده در دسترس نیست. کمبود این تجهیزات می‌تواند به تأخیر در تشخیص بیماری‌ها، عدم درمان صحیح و در برخی موارد، گسترش بیماری‌های قابل ‌پیشگیری منجر شود. 
وقتی بیمارانی که نیاز به دستگاه‌های پیچیده‌تر مانند تجهیزات تصویربرداری (سی‌تی اسکن)، ام‌آر‌آی یا دستگاه‌های دیالیز دارند به مراکز درمانی محلی مراجعه می‌کنند، نبود این تجهیزات می‌تواند جان آنان را به خطر بیندازد.
یکی دیگر از مشکلات عمده در این مناطق، نبود دستگاه‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف پزشکی است. به ‌طور مثال تجهیزات برای درمان بیماری‌های قلبی، تنفسی، سرطان یا دیابت در برخی از مناطق، بسیار محدود است یا حتی وجود ندارد. حتی در مواردی که بیمار به دلیل شرایط بحرانی نیاز به درمان فوری داشته باشد، کمبود دستگاه‌های حیاتی می‌تواند زندگی او را به خطر بیندازد.
​​​​​​​
چالش‌های لجستیکی در تأمین تجهیزات
به‌ جز کمبود خود تجهیزات، مشکلات لجستیکی نیز به‌عنوان یک مانع بزرگ در تأمین تجهیزات پزشکی به مناطق محروم مطرح است. مناطق محروم به ‌ویژه آن‌هایی که در نقاط دورافتاده یا کوهستانی واقع ‌شده‌اند، با چالش‌های جدی در زمینه حمل ‌و نقل و توزیع تجهیزات مواجه هستند. مسیرهای دسترسی به این مناطق معمولاً مناسب نیستند و در بسیاری از مواقع، جاده‌های مناسب برای عبور تجهیزات وجود ندارد. این موضوع موجب می‌شود انتقال به‌موقع تجهیزات ضروری به این مناطق با مشکلات زیادی همراه باشد. همچنین نبود انبارهای مجهز و دستگاه‌های توزیع کارآمد در برخی مناطق، ارسال تجهیزات پزشکی را با تأخیرهای زیادی مواجه می‌کند.

مشکلات مالی و اقتصادی 
یکی از عوامل اصلی در تأمین تجهیزات پزشکی در مناطق محروم، کمبود منابع مالی است. بسیاری از دولت‌ها و سیستم‌های بهداشتی در این مناطق توان مالی لازم برای خرید و نگهداری تجهیزات پزشکی پیچیده و پیشرفته را ندارند. این مشکل به‌ویژه در کشورهای در حال ‌توسعه محسوس‌تر است. در این مناطق نیاز به تجهیزات پزشکی پیشرفته بسیار زیاد است، اما هزینه‌های بالای خرید، نگهداری و تعمیر این تجهیزات موجب می‌شود دسترسی به این دستگاه‌ها برای مراکز درمانی محدود باشد.این کمبود منابع مالی نه ‌تنها بر تأمین تجهیزات پزشکی اثر می‌گذارد، بلکه به ‌طور مستقیم بر کیفیت خدمات درمانی نیز تأثیر منفی دارد. به ‌عنوان‌ نمونه، اگر بیمارستان یا مرکز درمانی نتواند تجهیزات ضروری را خریداری کند، این موضوع ممکن است منجر به ارجاع بیماران به مراکز درمانی دورتر شود که خود هزینه‌های زیادی به دنبال دارد و ممکن است بیماران از دریافت به‌موقع درمان محروم شوند.

توزیع تجهیزات پزشکی بر اساس نظام سطح‌بندی 
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران می‌گوید: شاید یک موضوع بدیهی و روشن باشد که امکان ندارد همه خدمات را برای همه نقاط کشور فراهم کنیم. ایران کشور پهناوری است با روستاهای متعدد و شهرستان‌های مختلف، بنابراین منطقی است ارائه خدمات به این مناطق باید در قالب یک نظامی شکل بگیرد که این نظام، همان نظام شبکه بهداشتی درمانی کشور است که بر اساس جمعیت مناطق محاسبه می‌شود و خدمات هم برای جمعیت زیر پوشش تعریف ‌شده است. به ‌این ‌ترتیب که به ازای هر هزار نفر جمعیت یک‌ خانه بهداشت، به ازای هر سه تا پنج خانه بهداشت - که جمعیتی حدود 5 هزار نفر را زیر پوشش‌ دارند- یک مرکز جامع خدمات روستایی و به ازای هر چند مرکز جامع سلامت یک بیمارستان‌ عمومی در نظر گرفته ‌شده است تا در صورت نیاز بیماران به بیمارستان عمومی ارجاع داده شوند.
محمدرضا واعظ مهدوی ادامه می‌دهد: تجهیزات و خدمات بیمارستان‌های عمومی هم معمولاً بیمارستان‌هایی هستند که باید چهار تخصص داخلی، جراحی، بیهوشی و اطفال در آنجا مستقر باشند.  

تقاضاهای القایی
این عضو شورای آینده‌نگاری و نظریه‌پردازی سلامت فرهنگستان علوم پزشکی می‌افزاید: مرحله پس از بیمارستان‌های عمومی؛ بیمارستان‌های تخصصی و بیمارستان‌های فوق تخصصی و قطب‌های درمانی هستند. بنابراین اینکه ما انتظار داشته باشیم همه تجهیزات مثلاً دستگاه سنگ‌شکن برای هر شهرستان وجود داشته باشد یا مناطق مختلف کشور امکانات و تجهیزات پزشکی متعدد را داشته باشند انتظاری غیرواقعی است، در واقع ایجاد این امکانات به ‌اصطلاح تقاضاهای القایی محسوب می‌شوند و هیچ کشوری این‌ گونه نیست به ‌طوری ‌که حتی در کشورهای توسعه‌ یافته نظیر انگلیس نیز امکانات و تجهیزات پزشکی را به ازای جمعیت توزیع می‌کنند و این ‌گونه نیست که چون امکانات بیشتری دارند آن را در همه مناطق به‌ طور یکسان توزیع کنند.  
به گفته دکتر واعظ مهدوی در همه کشورها توزیع امکانات درمانی و تجهیزات پزشکی بر اساس دانش ارزیابی فناوری پزشکی انجام می‌شود در واقع این دانش تأیید می‌کند به ازای چه تعداد از جمعیت در هر منطقه چه تجهیزاتی مورد نیاز است. نماینده منتخب انجمن‌های علمی وزارت بهداشت در شورای عالی تحقیقات و فناوری می‌افزاید: ما علاوه بر این طرح نظام سطح‌بندی خدمات بهداشتی درمانی را در ایران داریم که در این سطح‌بندی جمعیت‌ مناطق مختلف کشور محاسبه و مشخص ‌شده است که هر دستگاه و هر خدمت تخصصی و فوق تخصصی به ازای چه مقدار جمعیت و در کجاها باید تأمین و ایجاد شود. بنابراین بسیار مهم است که وزارت بهداشت به این برنامه سطح‌بندی توجه کند و تجهیزات، نیازها و خدمات بهداشتی درمانی را در قالب برنامه مذکور در دستور کار قرار دهد.

ایجاد اختلال در نظام سلامت 
این عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران ادامه می‌دهد: برخی مواقع مشاهده می‌شود بعضی از نمایندگان مجلس و مسئولان محلی تقاضاهایی برخلاف نظام سطح‌بندی مطرح و با زد و بندهای سیاسی برای مراکز انتخابیه خود تجهیزات و امکاناتی را تأمین می‌کنند که برخلاف نظام سطح‌بندی است و منجر به ایجاد اختلال در نظام خدمات بهداشتی درمانی می‌شود.دکتر واعظ مهدوی در پاسخ به این پرسش که آیا تجهیزات پزشکی و درمانی در مناطق مختلف کشور بر اساس نظام سطح‌بندی و به ازای جمعیت تعریف ‌شده به ‌اندازه کافی در دسترس است، می‌گوید: متأسفانه در سال جدید شاهدیم زمزمه‌های افزایش نرخ ارز تجهیزات پزشکی مطرح‌ شده و آن مقدار تجهیزاتی که تا سال گذشته با نرخ 4هزار و 200 تومان تأمین می‌شد، اکنون صحبت از افزایش قیمت است و اگر 28 هزار تومان باشد حدود هشت برابر می‌شود و اگر 60 یا 70 هزار تومان شود 20 برابر می‌شود. در واقع به این معناست همین تجهیزاتی که اکنون بیمارستان‌های بزرگ و حتی شهرهای بزرگ توان تهیه و یا حتی تعمیر آن‌ها را ندارند در صورت افزایش قیمت‌ها به مشکلی اساسی برای واحدهای بهداشتی و درمانی -حتی در قالب سطح‌بندی – تبدیل خواهد شد. 

بلای ارز آزاد
معاون پیشین سیاست‌گذاری وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با ابراز تأسف از اینکه در روزهای اخیر صحبت‌هایی به نقل از مسئولان کشور و حتی آقای رئیس‌جمهور مطرح ‌شده که درباره ارز 28 هزار تومان گفته‌‌اند هر عددی که با این ارز تهیه شود زمینه رانت و سوءاستفاده را فراهم خواهد کرد، به این معناست که ظاهراً دولت تصمیم دارد کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم را به قیمت همین ارز آزاد – حدود 100 هزار تومان- عرضه کند و خدا نکند این صحبت‌ها بخواهد شامل تجهیزات پزشکی و دارو هم بشود؛ چراکه اگر این اتفاق بیفتد با جهش دوباره و بسیار شدید قیمت دارو و خدمات درمانی مواجه خواهیم شد که محرومیت طیف‌های گسترده‌ای از مردم از خدمات بهداشتی و درمانی را به همراه خواهد داشت. 

خبرنگار: اعظم طیرانی  

برچسب ها :
ارسال دیدگاه