​​​​​​​عصمت، موهبت و فضیلتی الهی و غیراکتسابی است که از طریق تلاش بشری حاصل نمی‌شود. اوصاف و عنوان‌هایی که به انسان‌ها نسبت داده می‌شود، برخی اکتسابی و ناشی از مجاهدت است، برخی موهبتی و عطایی، برخی ذاتی و فطری و برخی نیز عرضی و وابسته به شرایط. در میان صفات برجسته‌ای که برخی افراد به آن متصف می‌شوند، ویژگی‌هایی همچون عصمت، عدالت، وثاقت، امانت و... جایگاه ویژه دارند. افزون بر این، در بیان علمای اسلام، اصطلاح «تالی تلو عصمت» نیز برای توصیف بسیاری از یاران و اصحاب برگزیده به کار رفته است. مقام عصمت، لطفی الهی است که تنها به افرادی خاص از سوی پروردگار اعطا می‌شود و چگونگی انتخاب این افراد، موضوعی است که در علم کلام به تفصیل بررسی شده است. دارندگان مقام عصمت نه تنها مرتکب گناه نمی‌شوند، بلکه حتی خطا، سهو یا اندیشه گناه نیز در وجودشان راه ندارد. پیامبر اکرم(ص)، حضرت فاطمه زهرا(س) و امامان دوازده‌گانه شیعه(ع) به اجماعِ باور شیعی، از هرگونه گناه، خطا و نسیان مبرا و معصوم‌اند. اعتقاد به این عصمتِ مطلق، مستند به آیات قرآنی همچون آیه تطهیر (احزاب/۳۳) و آیه اولی‌الامر (نسا/۵۹) و نیز احادیث متواتری مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه است. شمار معصومان(ع) در نزد شیعه، 14 نفر است و این عدد تا ابد تغییری نخواهد کرد.  
در نظام ارزشی اسلام، سه مفهوم کلیدی برای سنجش شخصیت انسان‌ها وجود دارد: نخست «عدالت» که به معنای ملکه درونیِ پایبندی به واجبات و پرهیز از محرمات است. در این مرتبه، اجتناب از گناهان کبیره و نداشتن اصرار بر صغایر، برای تحقق عدالت کافی است. دوم «عظمت» که فراتر از عدالت است و دارنده آن، دارای روحی تابناک بوده و در زمره بندگان صالح خداوند جای می‌گیرد. سوم «عصمت» که اوج کمال است و دارنده آن از کمترین خطا، نسیان یا حتی اندیشه گناه مصون است. فرد عادل با آگاهی و اختیار، مرتکب گناه نمی‌شود (مانند دروغ، غیبت یا ظلم) اما ممکن است به دلیل نسیان یا اشتباه، عملی خلاف از او صادر شود؛ بی‌آنکه به عدالتش خدشه وارد آید. عادل، واجبات را عامدانه ترک نمی‌کند و محرمات را با قصد و اختیار انجام نمی‌دهد. در میانه عدالت و عصمت، مقام «عظمت» و «صلاح» قرار دارد که ویژه انسان‌های وارسته، زاهد، مخلص و باتقوایی است که به مقامی فراتر از عدالت عمومی دست یافته‌اند، هرچند به مرتبه عصمت نرسیده‌اند.
«تالی تلو معصوم» مفهومی عمیق‌تر و جامع‌تر در سلسله مراتب معنوی دارد. انسان‌هایی که به این مقام متصف می‌شوند، در جایگاهی فراتر از عدالت اما پایین‌تر از عصمت قرار گرفته و زیر سایه الطاف الهی معصومان(ع) سیر می‌کنند. به‌عنوان نمونه، رسول مکرم اسلام(ص) در شأن سلمان فارسی(رض) فرمودند: «سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ الْبَیتْ» که نشانگر انتساب وی به خاندان نبوت است. هرچند سلمان(رض) به مقام «مَنَّایی» و پیوند با اهل‌بیت(ع) نائل شد، اما این جایگاه به‌معنای برخورداری از عصمت نیست، بلکه نشانگر عظمتی است که از عدالت متعالی‌تر ولی دونِ مقام عصمت است. سلمان(رض) در مرتبه‌ای فراتر از عادلان جهان، اما پایین‌تر از معصومان(ع) جای دارد.
عصمت مقامی است ویژه که تنها به 14 نور پاک اختصاص دارد. افرادی چون حضرت ابوطالب(ع) پدر امیرالمؤمنین(ع)، حمزه سیدالشهدا(ع) عموی پیامبر(ص)، جعفر طیار(ع) برادر امیرالمؤمنین(ع)، حضرت عباس علمدار(ع)، حضرت خدیجه کبری(س)، فاطمه بنت اسد(س) و مادران والامقام ائمه(س) با وجود برخورداری از مقامات عالی الهی و جلالتِ بی‌همتا، معصوم نیستند اما در جایگاهی بس رفیع‌تر از «مَنَّایی» قرار داشته و همگی مصداق «تالی تلو معصوم» محسوب می‌شوند. این بزرگواران اگرچه به کرامت عصمت نرسیده‌اند اما در مدارجی بس فراتر از عدالت عامه سیر می‌کنند و مشعل‌داران راه هدایت امت‌اند. این تمایز مراتب، نشانگر حکمت بالغه الهی در تشریع مراتب کمال انسانی است که در پرتو ولایت معصومین(ع) تحقق می‌یابد.
«مَنَّا أَهْلَ الْبَیتْ» شدن که در منابع فریقین (شیعه و سنی) از پیامبر اکرم(ص) نقل شده، دریایی از رحمت الهی است که به روی همه طالبان حق گشوده است. در فضیلت سلمان فارسی(رض) علاوه بر حدیث مشهور «سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ الْبَیتْ» روایت دیگری از رسول خدا(ص) نقل شده که فرمودند: «سَلْمَانُ ابْنُ الْإِسْلَامْ» که اشاره به جایگاه بی‌بدیل وی به عنوان فرزند راستین اسلام دارد. این مسیر الهی در کلام امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نیز تجلی یافته است؛ آنگاه که درباره یاران فداکاری چون زُراره بن أَعْیَن و محمد بن مسلم ثقفی فرمودند: «مَنْ كَانَ مِنْكُمْ مُتَّقِياً صَادِقاً فَهُوَ مِنَّا أَهْلَ الْبَیتْ». راوی پرسید: «از شماست؟» حضرت پاسخ دادند: «آری، از ماست. آیا نشنیده‌ای قول خداوند عزوجل را که می‌فرماید: «مَنْ یتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ» (مجادله/۲۲) و سخن ابراهیم خلیل(ع) را که گفت: «فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» (ابراهیم/۳۶)». این مقام، منحصر به فرد یا گروه خاصی نیست، بلکه «صراط مستقیمی» است که همگان می‌توانند با تقوا و صداقت در آن گام نهند. انسان‌های «تالی تلو معصوم» همانند معصومان(ع)، چراغ‌های هدایت و الگوی حیات طیبه برای امت اسلامی هستند.  
حضرت ابوطالب(ع) عموی پیامبر(ص) و پدر امیرالمؤمنین(ع)، نمونه‌ای بی‌نظیر از ایثارگری در راه اسلام است که تمام وجودش را وقف حمایت از دین خدا کرد. هرکس این روحیه فدایی و ولایتمدارانه را داشته باشد، شایسته مقام «تالی تلو معصوم» خواهد بود. حمزه سیدالشهدا(ع) نیز با به‌کارگیری تمامی استعدادهایش در یاری رسول‌الله(ص)، به اوج قرب الهی نائل شد تا آنجا که امیرالمؤمنین(ع) در وصفش فرمودند: «رَحِمَ اللَّهُ عَمِّی حمزهَ، فُضِّلَ بِالسَّیفِ وَ الْقَنَاعَهْ».  
در تاریخ پرافتخار اسلام، الگوهای بی‌شماری چون عبدالعظیم حسنی(ع) از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) وجود دارند که زیارت مرقدشان به منزله زیارت امام حسین(ع) شمرده شده است. اینان با تمسک به «حبل المتین» ولایت، به مقامی رسیدند که سیره آنان، ترجمان آیه «وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِی الصَّالِحِینَ» (عنکبوت/۹) شد.  
ما نیز می‌توانیم با اقتدا به این اسوه‌ها «ابن الاسلام» باشیم و در مسیر «مَنَّا أَهْلَ الْبَیتْ» شدن گام برداریم. این راه، با مجاهدت در حفظ ارزش‌های اسلامی، ظلم‌ستیزی، یاری مظلومان، عدالت‌خواهی و خدمت به خلق خدا محقق می‌شود. همانند عبدالعظیم حسنی(ع) که «مُصَلِّحُ الْأَخْلَاقِ بِالْحِكْمَهِ وَ الرِّفْقْ» بود، یا حمزه سیدالشهدا(ع) که «فخر بنی‌هاشم» نام گرفت. اینان با ترویج صداقت، امانت، راست‌گویی و مبارزه با رذائل اخلاقی، «اسوه حسنه» برای همه نسل‌ها شدند. همچنان که امام صادق(ع) فرمودند: «كُونُوا دُعَاهً لِلنَّاسِ بِغَیرِ أَلْسِنَتِكُمْ»، باید با عمل و اخلاق نیکو، پرچمدار اصلاح جامعه باشیم و در سایه تولی به معصومین(ع) و تبری از دشمنان اهل بیت(ع)، به مقام خُلَّصُ الْمُؤْمِنِینَ نائل شویم. این همان صراط العبودیه است که در پرتو ولایت علوی به کمال می‌رسد.