بر پایه بررسی‌های مؤسسه منابع جهانی (دبلیو‌آر‌آی) که سال گذشته منتشر شد، تا سال ۲۰۵۰ میلادی یک میلیارد نفر دیگر به جمعیت مناطق خشک و با تنش آبی بالا اضافه خواهد شد و علاوه بر کل شبه‌جزیره عربستان، ایران و هند، بیشتر کشورهای شمال آفریقا مانند الجزایر، مصر و لیبی نیز از جمله کشورهایی هستند که انتظار می‌رود تا سال 2050 دست‌کم 80 درصد از آب در دسترس خود را مصرف کنند.
همان ‌گونه که می‌دانید بحران آب رشد اقتصادی و امنیت غذایی کشور را تهدید می‌کند و می‌تواند مهاجرت‌های گسترده‌ به ‌ویژه از جنوب به ‌مناطق شمالی کشور و مخاطرات اجتماعی و سیاسی به‌واسطه این مهاجرت‌ها و تغییرات زیست ‌محیطی را به ‌دنبال داشته باشد.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد در 168 روز گذشته در مجموع 8 میلیارد و 700 میلیون مترمکعب آب وارد سدهای ایران شده که نسبت به ورودی 12 میلیارد و 970 میلیون مترمکعبی آب در مدت مشابه سال آبی گذشته، کاهشی 33 درصدی را نشان می‌دهد.
از طرفی در این مدت به‌ منظور تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعت و مباحث زیست ‌محیطی، 11 میلیارد و 160 میلیون مترمکعب آب از سدهای کشور رهاسازی شده که نسبت به خروجی 11 میلیارد و 380  میلیون مترمکعبی آب در مدت مشابه سال آبی گذشته، کاهشی 2درصدی نشان می‌دهد.

بیش از نیمی از ظرفیت سدها خالی!
در زمان حاضر با وجود 22 میلیارد و 90 میلیون مترمکعب آب ذخیره ‌شده در سدهای کشور، 43 درصد ظرفیت مخازن سدها پُر و 57 درصد این ظرفیت خالی است.
میزان ذخایر آبی سدها در روز هجدهم اسفند ماه 1402 افزون بر 23 میلیارد و 770 میلیون مترمکعب بود که مقایسه این رقم با حجم فعلی ذخایر آبی سدها، نشان‌دهنده افت 7درصدی است.
محمد جوان‌بخت، معاون وزیر نیرو اخیراً درخصوص آخرین وضعیت بارش‌ها اظهار کرد: طبق آمارهای ثبت ‌شده، میزان بارندگی تاکنون 82/9 میلیمتر بوده که ۴۵ درصد کاهش نسبت به میانگین بلندمدت را نشان می‌دهد. این کاهش در برخی استان‌ها به ۷۶ درصد نیز رسیده است.
 تنها استان گیلان شرایط نرمال دارد، در حالی ‌که ۱۹ استان با کاهش بارندگی بیش از ۵۰ درصد مواجه‌اند. این اعداد بسیار نگران‌کننده و نشان‌دهنده خشکسالی شدید در کشور است.طبق آنچه جوان‌بخت اعلام کرده سال آبی جاری یکی از سخت‌ترین سال‌ها خواهد بود. پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد این میزان بارش برای جبران عقب‌ماندگی‌های فعلی کافی نیست، در نتیجه ما با یک سال آبی سخت مواجه هستیم که عبور از این بحران مستلزم همکاری همه دستگاه‌های مربوط از جمله وزارت جهاد کشاورزی، استانداری‌ها و وزارت کشور است.
وی خشکسالی را یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر خواند نه یک انتخاب و گفت: کاهش منابع آبی و محدودیت‌ها در کشت‌های کشاورزی در سراسر کشور به ویژه در استان‌های خوزستان و اصفهان، نتیجه این بحران است و لازم است برای مدیریت این شرایط تصمیم‌های فوری و اساسی اتخاذ شود.
وضعیت آب در کشور تا حدی رو به ‌وخامت است که گفته می‌شود ایران یکی از خشک‌ترین سال‌های 57 سال اخیر را تجربه می‌کند و بسیاری از استان‌ها هم با کمبود بارش مواجه هستند.
از سوی دیگر سد‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه با کاهش ۳۰ درصدی، سد‌های تهران با کاهش ۳۰ درصدی و ۶۸ درصدی نسبت به پنج سال اخیر و سد زاینده‌رود با کاهش ۵۳ درصدی نسبت به سال گذشته رو‌به‌رو هستند و سطح آب‌های زیرزمینی نیز به ‌شدت کاهش یافته و بسیاری از دشت‌های کشور به ‌مناطق ممنوعه و بحرانی تبدیل شده‌اند. این‌ها را بزرگ‌زاده گفته و خواستار اجرای فوری برنامه‌های مدیریت مصرف آب، نظارت دقیق بر تخصیص منابع و اجرای کارگروه‌های سازگاری با کم‌آبی، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، صنعت و شهری، جلوگیری از تصمیم‌های نادرست و فشار‌های سیاسی برای برداشت بی‌رویه آب و افزایش آگاهی عمومی درباره بحران آب شده است.
سخنگوی صنعت آب معتقد است چنانچه فکری به‌ حال مدیریت آب نکنیم در آینده نزدیک طبیعت با ما تسویه‌ حساب خواهد کرد.
اخیراً دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور هم اعلام کرده از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر) تا ۱۸ اسفند ماه در مجموع ۱۳ سد حوضه آبریز دریاچه ارومیه به همراه ۱۵ سد دیگر با کاهش حجم آب از ۲۵ تا ۷۵ درصد روبه‌رو شده‌اند که این نشان از وخامت ذخیره آب در پشت سدها دارد.

بارندگی نرمال هم عقب‌ماندگی‌ها را جبران نخواهد کرد
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس ابراز کرد: همیشه این‌ گونه بوده که میزان بارندگی در سال‌های مختلف با کاهش و افزایش همراه بوده است. منتها در گذشته وضعیت به ‌این شکل بود که تعداد سال‌های کاهشی و تعداد سال‌های افزایشی یکدیگر را پوشش می‌دادند اما امروز وضعیت به ‌شکلی است که این پوشش وجود ندارد.
وی تغییرات اقلیمی دو دهه اخیر را بسیار مؤثر در این وضعیت بارندگی دانست و ابراز کرد: از 50 سال پیش تاکنون میزان بارندگی هر سال در حال کمتر شدن است و امروز به ‌جایی رسیدیم که برف زودتر از قبل ذوب می‌شود که همین مسئله موجب تخلیه زودتر مناطق کوهستانی از آب می‌شود.
وظیفه یادآور شد: زمانی در سال 71 میانگین بارش 340 میلیمتر بود؛ این میزان در سال آبی 1401-1400 به 165 میلیمتر رسید و این یعنی میزان بارندگی دو برابر کاهش یافته است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان اینکه درحال حاضر تعداد سال‌های خشک نسبت به ‌تعداد سال‌های تر بیشتر شده است، گفت: همان ‌گونه که پیش از این گفته شد در گذشته تعداد سال‌های خشک و تر برابر بود اما در حال حاضر آخرین سالی که با بارندگی نسبتاً خوب مواجه شدیم سال‌های 97 و 98 بود.
وی در ادامه سخنان خود به ‌افزایش جمعیت و تغییر الگوهای مصرف آب اشاره و ضمن دخیل دانستن این موارد در کاهش ذخایر آبی، خاطرنشان کرد: این موارد سبب شده حتی وقتی بارش‌ها در وضعیت نرمال هم باشند، آب‌های سطحی جوابگوی مصرف نباشد. 
در این شرایط سال‌هایی که بارندگی هم کمتر است، تنش آبی بیشتر خودش را نشان می‌دهد؛ در صورتی که در گذشته این ‌گونه نبود و تنش آبی این میزان خودش را نشان نمی‌داد.
وظیفه به وضعیت پوشش برف در کشور اشاره و اظهار کرد: از نظر مساحت، وضعیت پوشش برف در حد نرم است اما نکته این است که مساحت خیلی معیار مناسبی نیست، بلکه ضخامت برف است که اهمیت دارد. در حال حاضر چگالی برف پایین است و همین امر سبب می‌شود با آفتابی شدن هوا، برف به‌ سرعت ذوب شود و خطر این مسئله هم افت زودتر حجم آب رودخانه‌های فصلی و تبدیل رودخانه‌های دائمی به ‌فصلی است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در خصوص وضعیت بارندگی در بهار و تابستان سال آینده ابراز کرد: به‌ نظر می‌رسد بارش‌ها در فصل بهار به ‌نرمال نرسد. ما همین امروز هم با عقب‌ماندگی بارش در بسیاری از استان‌ها مواجه هستیم، بنابراین در صورت نرمال بودن بارش‌ها هم این میزان عقب‌ماندگی‌ جبران نخواهد شد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی اضافه کرد: در فصل تابستان هم انتظار داریم تابستانی گرم‌تر از معمول پیش ‌رو داشته باشیم و به ‌جز مناطقی محدود از جنوب مثل چابهار، جاسک، جیرفت و غیره، در مابقی منا��ق بارش کمی داریم.با تمام این اوصاف بی تردید متولیان این حوزه باید از هم اکنون و قبل از رسیدن به روزهای گرم تابستان سال آینده به شیوه های مختلف به دنبال کاهش مصارف و حفظ ذخایر آبی باشند.

خبرنگار: فرزانه زراعتی