
نگاهی به دو نسخه خطی نفیس از میان آثار مرتبط با اماممهدی(عج) در کتابخانه آستان قدس رضوی
گنجینهای در اثبات وجود حضرت موعود(عج)
اهمیت و جایگاه ویژه امام زمان(عج) و غیبت و ظهور ایشان در مکتب شیعه، بسیاری از فضلا، علما و محدثان را بر آن داشته درباره این موضوع آثار متعددی را تألیف کنند. کتب معتبری که در قرون مختلف نگارش شده و جزو منابع مهم و قابل استناد برای شناخت حضرت صاحبالزمان(عج) و مفاهیم مربوط به ایشان محسوب میشوند.
کتابخانه آستان قدس رضوی نیز که با داشتن بیش از 58هزار نسخه خطی، یکی از بزرگترین و معتبرترین منابع علمی و فرهنگی در جهان اسلام به شمار میآید، دارای مجموعه ارزشمندی از احادیث و اخبار به زبانهای عربی و فارسی است که تعدادی از این آثار درباره حضرت مهدی(عج) است.
در گفتوگو با سیدرضا صداقت حسینی، کارشناس مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی دو مورد از این نسخ ارزشمند و نفیس را معرفی میکنیم.
منابع مطالعاتی ارزشمند در کتابخانه آستان قدس رضوی
بررسی موضوع اثبات وجود امام زمان(عج) و روشنگری درباره موضوع غیبت و ظهور ایشان از اهمیت خاصی برخوردار است، چراکه بنا به عقاید شیعه، حضرت صاحبالزمان(عج) نه تنها به عنوان یک شخصیت تاریخی بلکه به عنوان نماد امید و عدالت در جهان شناخته میشود. غیبت و ظهور حضرت(عج) به عنوان مراحلی از تاریخ زندگی ایشان، مسئلهای پیچیده و چندبعدی است که در طول تاریخ توسط علما و متفکران شیعه مورد بحث و تبیین قرار گرفته است. نسخههای کتابت شده در این باب هم نه تنها گنجینهای از تاریخ علمی و دینی اسلام هستند، بلکه در زمینه معرفی و تبیین ویژگیهای امام عصر(عج) نیز نقشی حیاتی دارند.
کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین کتابخانههای ایران و جهان اسلام در حوزه میراث مکتوب است و با داشتن بیش از 8هزارو200 نسخه خطی در موضوع احادیث و اخبار به زبانهای عربی و فارسی، یکی از غنیترین منابع برای مطالعه در این خصوص را دارد. نسخههای خطی این کتابخانه نیز در زمینههای مختلف علوم اسلامی و دینی، بهویژه احوال امام زمان(عج)، تأثیر زیادی در پژوهشهای معاصر داشتهاند. آثاری که نه تنها در تبیین معارف دینی درباره حضرت مهدی(عج) کاربرد دارند بلکه نشاندهنده عمیقترین باورها و تفکرات شیعه در قرون مختلف هستند. برخی از آنها همانند قرآن منسوب به امام علی(ع)، مصحف مشهد، قرآن منسوب به امام رضا(ع)، قرآن عبدالله طباخ به صورت نسخه برگردان و فاکسیمیله چاپ شده و برخی از آنها همانند مصباح المتهجد شیخ طوسی، ارشاد الاذهان علامه حلّی و اللمعه الدمشقیه شهید اول در تصحیح مورد استناد و استفاده قرار گرفتهاند. از این رو، نگهداری این نسخههای خطی در مراکز معتبری مانند آستان قدس رضوی میتواند در درک بهتر و عمیقتر مسائل مربوط به امام زمان(عج) و ظهور و غیبت ایشان کمک شایانی به پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ اسلام و شیعه کند.
اثری از محدث سرشناس قرن چهاردهم هجرى
یکی از نسخههای خطی این گنجینه که به احوال امام زمان(عج) پرداخته کتاب «النجم الثاقب فی احوال الامام الغائب(ع)» است. این کتاب توسط یکی از چهرههای سرشناس علماى شيعه در قرن چهاردهم هجرى به رشته تحریر درآمده است.
مؤلف آن یعنی میرزا حسین بن محمدتقی بن محمد علی نوری طبرسی، عالم، فاضل، محدث، عارف، زاهد و عابدی بوده که در زمره رجال بنام عصر خود محسوب میشده است. وی معروف به محدث نوری و حاجی نوری بوده و شهرتش بیشتر به سبب تألیف همین کتاب و کتب دیگری مانند «مستدرک الوسائل»، «لؤلؤ و مرجان در شرط پله اول و دوم منبر روضهخوانان» و «فصل الخطاب فی عدم تحریف کتاب رب الارباب» است. محدث نوری که در 18 شوال 1254 هجری قمری در روستاى يالو از توابع شهرستان نور واقع در استان مازندران زاده شده بود، در 1320 هجری قمری در سامرا وفات یافت.
موضوع کتاب النجم الثاقب فی احوال الامام الغائب(ع)، احوال و غیبت امام عصر(عج) است و نگارش آن در 14 ذیالقعده 1303 پایان یافته است. این کتاب به زبان فارسی تألیف شده و مشتمل بر 12 باب به شرح ذیل است: 1- تاریخ ولادت و احوال آن حضرت(ع) و حکیمه خاتون(س)،
2- اسامی و القاب و کنیههای ایشان، 3- شمایل و خصایص، 4- اختلاف مسلمین درباره ایشان پس از توافق آنان در صحت صدور اخبار نبوی مبنی بر آمدن شخصی در آخرالزمان، 5- اثبات مهدی موعود(عج) و ... .
این نسخه به خط نسخ و بر کاغذ نسخه نخودی آهار مهره کتابت شده است. تعداد اوراق آن 190برگ به اندازه 2/21*7/30 سانتیمتر است که در جلدی قهوهای رنگ محصور شده است. در هر کدام از صفحات 26 سطر و عناوین به رنگ سرخ نوشته شده است. این کتاب توسط محمدحسن کفشدار در تیر 1344 وقف شده و اکنون با شماره 9361 در این کتابخانه نگهداری میشود.
باب دوازدهم مختص امام دوازدهم(عج)
نسخه خطی نفیس دیگر موجود در این کتابخانه هم که باب دوازدهم آن به احوال حضرت مهدی(عج) اختصاص دارد کتاب «انيسالمؤمنين» است. این کتاب به زبان فارسی و توسط فاضلالدين محمدبناسحاق بن محمد حموی(متوفای قرن دهم هجری) تألیف شده است.
انيسالمؤمنين مشتمل بر مقدمه و خاتمه و 12باب به شرح ذيل است: مقدمه در حالات پيامبر(ص) و حضرت فاطمه زهرا(س)، باب اول در حالات اميرالمؤمنین(ع)، باب دوم امام حسن(ع)، باب سوم امام حسين(ع)، باب چهارم علیبنالحسين(ع)... و باب دوازدهم امام زمان(عج).
اين كتاب در بيان اثبات مذهب اماميه نوشته شده كه با دلایل عقلی، روایی و قرآنی به اثبات آن پرداخته است. مؤلف «انيسالمؤمنين» را از كتاب «منهجالنجات» خويش تلخيص کرده است. این نسخه که با «بسمله، حمد بیحد و ثنای بیعد و سپاس فراوان و ستايش بیپايان حضرت خداوندی را جلجلاله و عمّ نواله» آغاز و با «حكيمه خاتون گويد كه شب آنجا بودم چون نصف شب شد من و نرجس برخاستيم و نماز میكرديم آخر مرا به خاطر گذشت كه صبح نزديک شد و آنچه امام گفت ظاهر نشد آن حضرت» پایان یافته، کامل نبوده و ناقص شده است. خط مورد استفاده در این کتاب، نسخ و کاغذ آن نخودی آهار مهره است. تعداد اوراق آن 87برگ، تعداد سطورش21، عناوین به شنگرف و جلدش میشن ماشی رنگ است. این نسخه که در قرن یازدهم هجری کتابت شده توسط حسن فرید محسنی در شهریور 1354 وقف شده و اکنون با شماره 11609 در این مجموعه نگهداری میشود.
خبرنگار: زهرا زنگنه
برچسب ها :
ارسال دیدگاه