جای خالی اتاق‌های فکر در سیاست کشور را پر کنیم 

پیشنهادی به بهانه نشست همدلی سران قوا

جای خالی اتاق‌های فکر در سیاست کشور را پر کنیم 

حسین محمدی اصل، کارشناس سیاسی


این روزها که تنور مذاکره با غرب و آمریکا داغ شده و تفاوت دیدگاه‌ها در این باره بسیار است، یا آن‌طرف‌تر تورم اقتصادی ترمز بریده و دلار ۸۴ هزارتومانی به مردم پوزخند می‌زند، همه نسخه تجویز می‌کنند جز کسانی که حقیقتاً صلاحیت تجویز نسخه برای رفع مشکلات کشور را دارند. جای خالی اتاق‌های فکر متشکل از نخبگان علمی و تجربی اقتصادی شاید اصلی‌ترین دلیل ضعف در ساختار حاکمیتی ما و در دولت چهاردهم باشد.
 اتاق فکر یعنی محل تبادل و تجمیع نظرات کارشناسی، چکیده گیری، کارکردسنجی و در نهایت ارائه راه‌حل برای مدیریت بحران‌های کشور و نظام مسائل ایران. اتاق‌های فکر را می‌توان حلقه‌ای میان دانش و سیاست دانست که سیاستمداران را قادر می‌سازد با استفاده از مطالعات علمی - پژوهشی، پیامدها و آثار تصمیم‌های خود را پیش‌بینی کنند. جمهوری اسلامی ایران با دارابودن بیش از ۸۰ دانشگاه برتر در صدر دانشگاه‌های جهان اسلام نیازمند نقش‌آفرینی منسجم اتاق‌های فکر در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی صحیح در قوای سه‌گانه کشور به‌ویژه در قوه مجریه به‌عنوان سازمان مدیریتی کشور است. کشوری که ۲۶ دانشگاه برتر جهان را در خود جای‌داده (با تنزل ۶ رتبه‌ای نسبت به سال ۱۳۹۸) نباید از ضعف راهبرد پژوهی در عرصه‌های مختلف دیپلماسی به‌ویژه سیاست خارجی و دیپلماسی محیط‌زیست رنج ببرد. خوب است بدانید رتبه پنجم هوش مصنوعی کشورهای اسلامی مربوط به ایران است و باید از نهادهای حکمرانی کشور پرسید که با این حجم از دسترسی به زیرساخت‌های هوش مصنوعی چرا در اغلب عرصه‌ها به‌ویژه راهکار پژوهی‌ها لکنت‌زبان داریم یا شاهد تصمیم‌گیری‌های قائم به فرد هستیم؟ غفلت از ظرفیت‌های اتاق‌های فکر در تصمیم‌گیری‌های کشور با یک رجوع ساده به اعداد و ارقام منتشر شده از سوی سازمان‌های بین‌المللی روشن می‌شود به‌خصوص وقتی متوجه می‌شویم سازمان خارجی ما را سرزنش کرده که چرا از این ظرفیت‌های بزرگ استفاده نمی‌کنید؟ جمع اندیشکده‌های فعال و آشکار جمهوری اسلامی ایران طبق آمارهای منتشر شده در جامعه اندیشکده‌های کشور فراتر از ۱۳۰ مورد نیست (۶۴ مورد فعال) و باز هم این تعداد اندک از سوی نظام مدیریتی کشور و قوا کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد. در مقابل، ایالات متحده به‌عنوان صاحب گفتمان رقیب با ۱۸۷۱ مورد مرکز علمی تولید فکر در حال ایده‌پردازی برای همه حوزه‌های بازی جهانی است. نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم این است که اتاق‌های فکر ایران همیشه «مرده» به دنیا می‌آیند؛ زیرا اهتمامی به بهره‌گیری از ایده‌ها و نظرات آن‌ها نیست به همین دلیل در گذر زمان نخبگان حاضر در این حلقه‌ها مأیوس می‌شوند و کار را زمین می‌گذارند.
 برگزاری جلسات همدلی و وفاق میان سران قوا برای حل اختلافات و ایجاد مسیر مشترک در حل مسائل بسیار راهگشاست ولی اگر به دنبال حل ریشه‌ای و بلندمدت چالش‌های درونی و داعیه ورود به بازی‌های منطقه‌ای و جهانی داریم باید برای تولید به سراغ سرمایه‌گذاری قوی در مقوله تولید علم و راهکار پژوهی اتاق فکرها نیز برویم. دانشگاه هاروارد آمریکا با ۴۲ میلیارد دلار سرمایه که بخش قابل‌توجهی از آن به موقوفات آن برمی‌گردد صاحب بخش قابل‌توجهی از میادین پژوهشی و اتاق‌های فکر است که نظام حکمرانی و مدیریتی ایالات متحده را پشتیبانی می‌کند و جالب است بدانیم دولت آمریکا در سال ۲۰۲۳ تنها با بهره‌گیری از سیاست‌گذاری علمی و اتاق‌های فکر درآمدی معادل ۸ میلیارد دلار از مبادله پژوهشی با دانشگاه‌های جهان کسب کرده است. جان کلام همان است که رهبر معظم انقلاب همواره به سران سه قوه و نخبگان کشور یادآوری کرده‌اند و متأسفانه از سوی سازمان اجرایی کشور نادیده گرفته شده. ایشان می‌فرمایند: «اقتدار در جهان امروز از آنِ دانش است. علم عبارت است از اقتدار. علم، خودش یک اقتدار است. هر کس این اقتدار را داشت، می‌تواند حرکت کند؛ هر کسی، هر ملتی، هر جامعه‌ای که نداشت، مجبور است از اقتدار دیگران پیروی کند؛ بنابراین، این یک محاسبه دقیق است». ضرورت به‌کارگیری اتاق فکرهای کارشناسی و نخبگانی مسئله‌ای است که اگر نظام مدیریتی کشور به سراغ آن برود و روی آن سرمایه‌گذاری کند در بلندمدت تأمین‌کننده امنیت کشور و توسعه زیرساخت‌ها و ابتکار عمل‌ها در فرایندهای ملی خواهد بود.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه