همنشینی با مستضعفین فقط یک توصیه اخلاقی نیست

همنشینی با مستضعفین فقط یک توصیه اخلاقی نیست

سید مصطفی فاطمی نسب  

حجت‌الاسلام سید حسن خمینی که این روزها مشغول مراسم تجدید بیعت مسئولان با آرمان‌های حضرت امام(ره) است در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفته است: «امام مدام از مستضعفین و اسلام فقرا و پابرهنگان یاد می‌کردند و خدا نکند من آخوند و شما مسئولان گرفتار سفره چرب پولدارها شویم. به فقرا توجه کنیم و شعار ندهیم».


نکته اول اینکه برخلاف تصور برخی از اهالی رسانه که تاریخ مصرف این موضوع را زمان‌دار و مربوط به دهه ۶۰ و ۷۰ می‌دانند باید گفت اتفاقاً این مسئله، حساس‌ترین و کلیدی‌ترین مسئله امروز ایران از منظر مدیریت هیجان‌های عمومی است. مشکل طبقات کم‌درآمد و مستضعف که این روزها هر روز بر تعدادشان افزوده می‌شود، قبل از اینکه ناکارآمدی و دشمنی دشمنان ایران باشد اختلاف معنادار سطح زندگی خود با مسئولان شهر، استان و کشورشان است. اولین پیامی که این اختلاف سطح زندگی به جامعه می‌دهد این است که چه کسی حقیقتاً در مقابل تحریم‌ها و فشارهای دشمن دارد مقاومت می‌کند؟ من یا مسئولانی که دم از مقاومت می‌زنند؟ تا اینجای کار پاسخ حقیقی مستضعفان و اقشار کم‌درآمد است. البته در میان مسئولان هستند کسانی که سطح زندگی‌شان اختلاف معناداری با سطح عمومی جامعه ندارد؛ اما به هر روی تصویر عمومی مردم این‌چنین نیست. نکته دوم تقلیل گزاره نفی اشرافیت مسئولان و توجه به مستضعفان به یک توصیه اخلاقی است؛ یعنی گاهی کسانی این جملات امام (ره) را در قسمت توصیه‌های اخلاقی ایشان دسته‌بندی می‌کنند و معتقدند اگر مسئولی این توصیه را رعایت نکرده بود مرتکب خطای بزرگی نشده و چه بسا آن مسئول می‌تواند برای کشور منشأ اثرات زیادی باشد! جالب اینجاست که برای این دسته از مسئولان شاید به‌اندازه تعداد انگشتان دست هم نمونه ندارند. هرچند که رسم بر اندازه‌گرفتن پارچه با متر است نه برعکس، یعنی به‌جای اینکه جملات صریح امام را شاخص و معیار گزینش مسئولان کنند، وضعیت مسئولان را با سخنان (آن هم درگوشی و شفاهی) از امام (ره) اندازه می‌گیرند.
 
 فلسفه همزیستی با قشر مستضعف
 نکته سوم فلسفه همزیستی با قشر مستضعف و دوری از همسفره شدن با سرمایه‌داران و طبقات اشرافی است. در نگاه علامه شهید محمدباقر صدر جامعه عیال حاکم اسلامی است، یعنی اگر خانواده انسان دچار تنگدستی است و او برای رفاه خانواده‌اش شبانه‌روزی تلاش می‌کند برای جامعه نیز باید همین میزان تلاش را به کار گیرد تا به رفاه برسند. هیچ پدر دلسوزی دور از چشم خانواده خود امکانات و منابع خانه را تنهایی مصرف نمی‌کند. اگر نیست برای هیچ‌کس نیست و اگر هست برای همه هست. درواقع ما در این استعاره، یک جابه‌جایی و توسعه مفهومی از جهان احکام فردی به جهان احکام اجتماعی اسلامی در شخص مسئول مشاهده می‌کنیم.
 امام (ره) باور داشت تا زمانی مسئولان از جنس توده مردم باشند، خطری انقلاب اسلامی را تهدید نمی‌کند؛ بنابراین آنان را از تغییر وضعیت مادی خودشان برحذر می‌داشت تا عادت به کاخ نشینی نکنند و ضمن سفارش به ساده‌زیستی به آنان هشدار می‌داد با زندگی اشرافی و مصرفی نمی‌توان ارزش‌های اسلامی و انسانی را حفظ کرد. امام (ره) می‌فرمود: «وقتی کسی احساس نکند که فقر معنایش چیست، گرسنگی معنایش چیست، این فرد نمی‌تواند به فکر گرسنه‌ها و به فکر مستمندان باشد. لکن آن‌هایی که در بین همین جامعه بزرگ شده‌اند و احساس کردند فقر چیست، دیدند، چشیدند فقر را، احساس می‌کردند، ملموسشان بوده است که فقر یعنی چه، این‌ها می‌توانند به حال فقرا برسند». (صحیفه امام، ج ۱۷، صص ۳۷۷-۳۷۶)
 یعنی دریافت‌ها و تجربه زیسته انسان به‌مانند آنچه مرحوم صفائی می‌گفت در میزان تعهدات اجتماعی و سیاسی او اثرگذار است و نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت. خداوند رحمت کند امام عزیز را که با گفتن این جملات گوهربار عده زیادی را از اتهام تفکر کمونیستی تبرئه کردند... .

برچسب ها :
ارسال دیدگاه