عبور از تحزبِ شب انتخاباتی

عبور از تحزبِ شب انتخاباتی

زینب اصغریان


​​​​​​​این روزها خبرهای مختلفی از برگزاری کنگره‌های سیاسی احزاب به گوش می‌رسد. ترکیب خانه احزاب ایران پس از انتخابات هفته گذشته تغییر کرده و افراد جدیدی به خانه احزاب راه پیدا کرده‌اند. برخی شنیده‌ها هم حکایت از برگزاری جلسات برای تهیه لیست انتخاباتی نهایی احزاب دارد. گمانه‌زنی‌هایی هم از افراد لیست شورای شهر و روستا که در خرداد ماه آینده برگزار می‌شود در فضای مجازی منتشر شده است.
اما سؤال اینجاست که چرا احزاب روزهای آخر به یاد مردم و انتخابات می‌افتند؟ احزاب سیاسی به‌منظور کسب قدرت سیاسی و تأثیرگذاری بر سیاست‌های دولتی، به‌طور سازمان‌یافته فعالیت می‌کنند. احزاب معمولاً از افراد با دیدگاه‌ها و اهداف مشابه تشکیل می‌شوند و تلاش می‌کنند از طریق فرایندهای دموکراتیک مانند انتخابات، به قدرت برسند یا آن را حفظ کنند. احزاب به‌صورت سازمان‌یافته، برنامه‌ریزی و ایدئولوژی مشترک را برای کمک در افزایش مشارکت مردم و برای حل مشکلات کشور تنظیم و پیگیری می‌کنند و پایگاه اجتماعی جدی دارند.
اما در ایران احزاب فقط روزهای منتهی به انتخابات فعال می‌شوند و دوباره چهار سال به خواب عمیق فرو می‌روند و دوباره شب انتخابات سبز می‌شوند.به نظر می‌رسد احزاب در ایران مانند دیگر نقاط جهان وجود ندارند و در طول سال فعالیت اثرگذاری هم ندارند. به همین دلیل است که گفته می‌شود در ایران حزب به معنای واقعی کلمه نداریم، چون احزاب ما کارکرد ویژه هم ندارند و عمدتاً احزاب، قبیله‌ای عمل می‌کنند.
در ایران، هدف اصلی احزاب در دوران انتخابات، کسب آرا و دستیابی به قدرت است؛ بنابراین، احزاب بیشتر تلاش می‌کنند در آستانه انتخابات، با استفاده از فرصت‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای، برنامه‌ها و شعارهای خود را به مردم معرفی کنند. 
نکته مهم دیگر این است که نبود ساختارهای حزبی قوی کار را دشوار کرده است. در ایران، احزاب سیاسی به‌طور کلی از ساختارهای حزبی قوی و مداوم برخوردار نیستند. بسیاری از احزاب بیشتر به‌عنوان ائتلاف‌های موقتی و برای رقابت در انتخابات تشکیل می‌شوند، نه به‌عنوان نهادهایی با فعالیت‌های مستمر و برنامه‌ریزی طولانی‌مدت. 
شاید بتوان گفت مهم‌ترین مسئله این است که احزاب پایگاه جدی مردمی ندارند و بنابراین در دوره‌های غیرانتخاباتی، مردم تمایلی به فعالیت‌های سیاسی و پیگیری مسائل حزبی ندارند و بیشتر تمرکزشان روی مسائل اقتصادی و اجتماعی است. این امر سبب می‌شود احزاب نیز فعالیت‌های خود را به آستانه انتخابات محدود کنند، زمانی که جلب توجه عمومی و شرکت مردم در فرایند انتخاباتی حیاتی می‌شود.
 فرهنگ سیاسی و مشارکت عمومی ممکن است به‌طور عمده در زمان‌های نزدیک به انتخابات افزایش یابد. مردم بیشتر در این زمان‌ها به دنبال تغییرات و تأثیرگذاری در سیاست‌های کشور هستند؛ بنابراین، احزاب بیشتر برای جلب نظر مردم و جذب رأی در این زمان‌ها فعال می‌شوند و برای حرکت در راستای مطالبات مردمی حضور جدی ندارند.
در نتیجه، ترکیبی از مشکلات جدی و همچنین نبود ساختارهای حزبی پایدار و نیاز به جلب توجه رأی‌دهندگان در آستانه انتخابات، موجب می‌شود احزاب سیاسی در ایران صرفاً در این دوران فعال شوند.اما نکته اصلی اینجاست که این احزاب و گروه‌های سیاسی اگر توانایی خدمت به مردم را دارند، چرا قبل از انتخابات نمونه‌ای از اثرگذاری خود را در معرض قضاوت مردم قرار نمی‌دهند؟ واقعیت این است بسیاری از احزاب از حرکت در راستای منافع ملی و مطالبه خواسته‌های مردمی فاصله گرفته‌اند و عمدتاً به منافع حزبی، جناحی و گروهی خود می‌پردازند. به همین جهت است که می‌بینیم حتی عمر مفید برخی از به اصطلاح احزاب و گروه‌های سیاسی در ایران فقط چند ماه است. 

برچسب ها :
ارسال دیدگاه