
نگاهی به فعالیتهای متنوع کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی که در عرصه بینالمللی زبانزد خاص و عام است
گنجینهای کمنظیر برای پژوهشگران جهان
کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی یكی از مهمترین گنجینههای ایران و جهان اسلام با قدمتی چند صد ساله است که نفایس کمنظیری در زمینه نسخ خطی، کتابهای چاپ سنگی و سربی، اسناد و مطبوعات را در خود جای داده است. از طرف دیگر، منابع چاپی متنوعی نیز به زبانهای مختلف دنیا در مخازن کتابخانه رضوی نگهداری میشود.
بیتردید منابع ارزشمند این کتابخانه باسابقه و بزرگ کشور و ارائه خدمات روزافزون و متنوع آن نه تنها توجه علما، اندیشمندان و پژوهشگران داخلی کشور را جلب کرده بلکه استادان و محققان خارجی بسیاری نیز مجذوب این مجموعه فعال و پویا در صحن و سرای رضوی شدهاند.
به گزارش آستاننیوز، کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به عنوان مهمترین کتابخانه زیرمجموعه سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی که افتخارات بسیاری همچون انتخاب در فهرست 1001 کتابخانه دیدنی جهان توسط فدراسیون بینالمللی انجمنها و مؤسسههای کتابداری (آیافالاِی) و رتبه هفتم در میان 20 کتابخانه معتبری که جهان را تغییر دادند از سوی سایت «پایگاه دادههای آموزشی آزاد (اُایدیبی)» در آمریكا و ثبت بخشی از اسناد تاریخی موجود در گنجینه رضوی در حافظه جهانی یونسکو در سابقه آن میدرخشد، همچنان مورد توجه اهل علم و پژوهش در خارج از مرزهای ایران اسلامی قرار دارد و خدمات ارزشمندی نیز به آنان ارائه میدهد.
در ادامه منتخبی از فعالیتهای حوزه بینالملل کتابخانه رضوی به ویژه ارائه خدمات آن به زائران غیرایرانی بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) را مرور میکنیم.
از بازدید گروههای خارجی تا همکاریهای مشترک
کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی از مهمترین مکانهایی است که هیئتها و گروههای خارجی برجسته به ویژه استادان و محققان در سفر به مشهد مقدس و تشرف به حرم مطهر رضوی از آن بازدید میکنند.
از جمله این بازدیدها میتوان به بازدید سفیر ازبکستان در ایران، بازدید گروهی از استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی تاجیکستان، بازدید عالم برجسته یمن و بازدید رئیس مرکز پژوهشهای اسلامی حرم مطهر امام علی(ع) در نجف اشرف از کتابخانه مرکزی این آستان مقدس در سال جاری اشاره کرد.
برخی از این بازدیدها زمینه همکاری مشترک این کتابخانه و نهادها و مراکز فرهنگی خارج از کشور را نیز فراهم کرده است.
به طور مثال بازدید هیئتی از کتابخانه «غازی خسروبیگ» کشور بوسنی و هرزگوین در سال گذشته از کتابخانه رضوی منجر به بازدید رئیس کتابخانه غازی خسروبیگ به همراه مرمتگری از این کتابخانه در سال جاری شد.
این مرمتگر با هدف مرمت یک جلد دیوان نفیس خطی حافظ مدتی میهمان کارگاه مرمت این کتابخانه بود.
در این میان بعضی از این بازدیدها نیز به امضای تفاهمنامه همکاری منتهی شده؛ چنان که سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با کتابخانه مطالعات آسیایی دانشگاه توکیو ژاپن در راستای تبادل اطلاعات و تجربیات مربوط به ارتقا و بهروزرسانی خدمات کتابخانهای در حوزههای فیزیکی و مجازی از جمله زمینههایی همچون توسعه منابع الکترونیکی و کتابخانههای دیجیتال، حفاظت و مرمت منابع کتابخانهای، در اسفند ماه 1402 تفاهمنامه همکاری مشترک امضا کرده است.
نگهداری 123 هزار جلد کتاب به ۹۲ زبان
مرکز نسخ خطی، کارگاههای مرمت آثار، مخزن و تالار تخصصی کتابهای خارجی و تالار محققان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی از مهمترین بخشهای این کتابخانه است که مورد بازدید گروههای خارجی قرار میگیرد.
در این میان زائران غیرایرانی توجه خاصی به استفاده از خدمات و منابع تالار تخصصی کتابهای خارجی کتابخانه دارند؛ چراکه در حال حاضر 123 هزار جلد کتاب چاپی به ۹۲ زبان زنده دنیا (به جز فارسی و عربی) در این تالار در دسترس مراجعان قرار دارد.
تالار محققان کتابخانه رضوی نیز پذیرای پژوهشگران غیرایرانی است، تا جایی که امسال محققانی از کشورهایی همچون افغانستان، پاکستان، هندوستان، عراق، آذربایجان، چین، نیجریه، آمریکا و کنیا از خدمات و امکانات این تالار استفاده کردهاند.
البته ارائه خدمات کتابخانه به زائران و پژوهشگران غیرایرانی محدود به خدمات حضوری نشده؛ چنانکه کاربرانی از 123 کشور جهان از خدمات کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی استفاده میکنند.
در هشت ماه منتهی به آذر امسال، پژوهشگران و دانشجویانی از کشورهایی نظیر استرالیا، ایالات متحده آمریکا، رومانی، امارات، بریتانیا، هلند و آلمان بیشترین میزان استفاده از خدمات کتابخانه دیجیتال را داشتند.
در آذر سال جاری نیز علاوه بر پژوهشگران ایرانی، کاربرانی از 23کشور جهان از وبسایت این کتابخانه دیجیتال بازدید کردند.
نشر نفایس به زبانهای مختلف
همچنین سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در اجرای نهضت نشر نفایس رضوی، آثاری به زبانهای غیرفارسی منتشر کرده است.
از جمله این آثار میتوان از کتاب کاتالوگ «متون پیشااسلامی» در کتابخانه آستان قدس رضوی نام برد.
این اثر با محوریت معرفی 24 اثر منتخب از متون پیشااسلامی موجود در گنجینه رضوی به زبانهای فارسی و انگلیسی به همراه تصاویر رنگی باکیفیت از نمونه صفحات آنها، در پاییز 1403 به چاپ رسید. همچنین میتوان به کتاب دوجلدی «کشاف» (فهرست نسخههای خطی کتابخانههای یمن) اشاره کرد که به زبان عربی منتشر شده است.
این کتاب که دربردارنده فهرست مجموعهای از میکروفیلمهای تهیه شده از کتابخانههای یمن است و در مجموع هزار و 46 عنوان از نسخههای خطی آن کتابخانهها را در بر میگیرد، در سال جاری توسط انتشارات این سازمان به زیور چاپ آراسته شده است.
از طرف دیگر، توجه اهل علم و پژوهش دیگر کشورها به کتابخانه حرم مطهر رضوی موجب وقف آثار فرهنگی از جمله نفایس خطی به این کتابخانه در دورههای مختلف تاریخی شده است.
به طور مثال امسال به همت این سازمان کتاب «کتابخانه شیخ محمد خاتون (پیشوای حکومت عبدالله قطب شاه در حیدرآباد جنوب هند)» با محوریت معرفی نسخههای خطی وقفی اسدالله خاتون به این آستان مقدس روانه بازار نشر شد. این نسخهها که مشتمل بر 400 نسخه خطی و دارای اهمیت تاریخی، مذهبی، فرهنگی و سیاسی بسیاری است، از هند به ایران منتقل و در سال 1067 قمری توسط اسدالله بن محمد مؤمن خاتون عاملی وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده است.
همچنین سه کاتالوگ جداگانه به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در راستای معرفی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تهیه شده است.
بروشورهای سهزبانه معرفی خدمات دیجیتال و الکترونیکی کتابخانه رضوی نیز در سال جاری منتشر شد و در دسترس علاقهمندان به ویژه زائران غیرایرانی
قرار گرفت.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه