«ماخونیک» سرزمین لی‌لی‌پوت‌های ایران

«ماخونیک» سرزمین لی‌لی‌پوت‌های ایران

آن‌وقت‌ها که در کودکی‌مان کارتون شهر «لی‌لی‌پوت» یا آدم‌کوچولوها را تماشا می‌کردیم، آرزویمان این بود که روزی بتوانیم به دنیای آن‌ها سفر کنیم. آن موقع‌ها این یک رؤیا بود، ولی شاید باور نکنید اگر بگوییم در دل کویر پهناور ایران، روستایی وجود دارد که به شهر لی‌لی‌پوتی‌ها معروف است.


روستای «ماخونیک» در ۱۲۵ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند، ۷۸ کیلومتری سربیشه و در دهستان «دُرح» و 35 کیلومتری مرز افغانستان قرار دارد و در زمره هفت روستای شگفت‌انگیز جهان است.
ماخونیک روستایی با  قدمتی چند صد ساله در دل کوه‌های خراسان جنوبی است که تا سال‌ها هیچ پدیده مدرنی نتوانسته بود به آنجا راه پیدا کند. 
این روستا، با معماری عجیب، خانه‌های گلی‌ با سقف کوتاه و سبک زندگی بسیار سنتی ، تا مدت‌ها از چشم جهان مخفی مانده بود و رازهای بسیاری را در خود پنهان داشت و  می توان گفت از دل تاریخ بیرون آمده است.
وقتی صحبت از ماخونیک باشد، نخستین موضوعی که مطرح می‌شود قد کوتاه مردم این روستاست؛ اما فرهنگ متفاوت ساکنان روستای ماخونیک موضوع بسیار جالب‌تری است. تا دهه‌های اخیر، روستای ماخونیک همچنان به سبک زندگی سنتی خود کاملاً پایبند بوده اند. شاید باورتان نشود تا مدت‌ها نوشیدن چای در این روستا مرسوم نبوده و حتی داشتن و تماشای تلویزیون و سیگار کشیدن هم از نظرشان گناه بود. 

قدمت 400 ساله

گفته شده ساکنان فعلی ماخونیک حدود ۴۰۰ سال پیش به این منطقه آمده‌اند و با توجه به یافته‌های باستان‌شناسی، به نظر می‌رسد تاریخچه آن به خیلی قبل‌تر از این زمان بازمی‌گردد. گفته می‌شود انسان‌های  کوتاه قد از ۶ هزار سال قبل از میلاد مسیح در این منطقه زندگی می‌کرده‌اند. 
در سال ۲۰۰۵ میلادی، یافتن یک کوتوله مومیایی‌شده ۲۵ سانتی‌متری در منطقه ماخونیک سبب شد گمانه‌زنی‌ها قوی‌تر شود. کارشناسان دریافته‌اند که این مومیایی در واقع مربوط به یک نوزاد نارس بوده که حدود ۴۰۰ سال پیش مرده است، اما آن‌ها ادعا می‌کنند که نسل‌های قبلی ساکنان ماخونیک واقعا کوتاه‌تر از حد معمول بوده‌اند. 

ریشه ماخونیک 
طبق یکی از این روایت‌ها، این اسم بسیار قدیمی است و گفته شده ماخونیک در واقع مادخنیک بوده است. «ماد» در زبان پهلوی به ماه تبدیل شده که به معنی شهر و مملکت است. 
عده‌ای هم می‌گویند حدود ۲۰۰ سال قبل، چند مأمور دولتی به این روستا رفتند و اهالی خیلی خوب از آن‌ها استقبال نکردند. به همین دلیل، آن‌ها این نام را برای روستا انتخاب کردند.
برخی هم می‌گویند شکافی در کوهی نزدیک روستا وجود دارد که به آن ماده خونیک گفته می‌شده است. به مرور زمان این اسم به ماخونیک تغییر یافته و به همین شکل مانده است.

اینجا قد نمی کشند
یکی از دلایل شهرت روستای ماخونیک قد کوتاه ساکنان آن است تا حدی که بعضی‌ها به آن می‌گفته‌اند شهر آدم کوتوله‌ها. در گذشته، قد مردم روستای ماخونیک دیگر از ۱۴۰ سانتی‌متر بلندتر نمی‌شد. 
یکی از دلایل این قد کوتاه تغذیه مردم روستا بوده و دلیل دیگر ازدواج فامیلی است. البته طی سال‌های اخیر با بهبود وضعیت تغذیه و دسترسی بیشتر به مواد مغذی، به‌ویژه آهن، نسل جدید اهالی روستا قدبلندتر شده‌اند. 

کم ارتفاع ترین خانه های دنیا

روستای ماخونیک خراسان جنوبی در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده است. خانه‌ها کنار هم ساخته شده‌اند تا امنیتشان حفظ شود و از گزند بادهای سرد در امان بمانند. با توجه به قامت مردم روستا، خانه‌ها هم ارتفاع کمی دارند. برای وارد شدن به خانه‌ها باید خم شوید. البته شرایط اقلیمی هم در کم‌ارتفاع بودن خانه‌ها تأثیر دارد، چون برای گرم کردن خانه‌ها، کف آن را گود می‌کنند.
ساختن این خانه‌های کوچک کار آسانی نبوده و قد کوتاه ساکنان تنها دلیل ساختن آن‌ها نبوده است در گذشته، عمدتاً دیوارها از سنگ، خاک و خشت ساخته شده‌اند و حمل مصالح ساختمانی کار دشواری بوده است؛ بنابراین خانه‌ها را کوچک‌تر می‌ساختند تا به مصالح کمتری نیاز داشته باشند.

پیشه ماخونیکی ها 
کشاورزی و دامداری شغل اصلی مردم روستای ماخونیک است. البته آب‌وهوای منطقه اجازه نمی‌دهد آن‌ها از هر دامی نگهداری کنند یا محصولات متنوعی را بکارند. آن‌ها بز پرورش می‌دهند، چون می‌تواند در اقلیم خشک منطقه دوام بیاورد.
روستای ماخونیک با معماری خاصش و مردمانش خودش جاذبه توریستی منحصربه‌فردی است؛ با این حال بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، سنگ سیاه یا سنگ‌نگاره، منزل سرگردونی و نادر مره دارد.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه