
ایجاد بند روی رودخانه «شور» تالاب مره را به سمت نابودی سوق میدهد
«تالاب مره» بهشتی در دل کویر قم
تالاب مره در پهنهای به وسعت ۱۱ هزار هکتار در دامنه کوهی به همین نام در محدوده کیلومتر ۶۰ آزادراه قم - گرمسار واقع شده است.
این تالاب وسیع و ارزشمند مهمترین میزبان پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی در استان است که همه ساله شاهد حضور دستههای بزرگی از انواع مرغابی، غاز، آبچلیک، کاکایی، حواصیل، خروس کولی، دمجنبانک، چکاوک کاکلی، کفچه نوک و گاوچرانک است.
پستاندارانی همچون روباه و کفتار و انواع مارها و خزندگان از دیگر ساکنان تالاب مره است.
استان قم دارای ۶ تالاب فصلی و دائمی شامل «حوض سلطان»، «مره»، «بهشت معصومه»، «کوه نمک»، «غدیر» و «دریاچه نمک» است که در مجموع با وسعت حدود ۱۰۰ هزار هکتار حدود ۱۰ درصد از وسعت جغرافیایی استان را تشکیل داده و بر همین اساس یکی از تالابیترین استانهای کشور و دارای ظرفیتهای عظیم زیست محیطی است.
این تالابها با توجه به شرایط ویژه اکولوژیکی و زمینشناختی و قرار گرفتن در مسیر مهاجرت پرندگان دارای گونههای غنی گیاهی و جانوری است.
مرگ تدریجی تالاب
پروژه بند رودخانه شور که با هدف پخش سیلاب و احیای پوشش گیاهی منطقه اجرا شد اکنون نه تنها کارآمد نبوده بلکه سبب مرگ تدریجی تالاب «مره» و بهشت پرندگان مهاجر در دل کویر قم شده است.
شایان ذکر است در سال ۱۳۸۵ بند رودخانه شور با هدف پخش سیلاب و احیای پوشش گیاهی ۲۵ هکتار دشت مسیله با اعتبار اولیه ۵ میلیارد تومان اما با هزینه ۱۸ میلیارد تومانی توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری قم در سال ۱۴۰۰ به بهرهبرداری میرسد.
هدف از ساخت این بند پخش سیلاب رودخانه شور بوده اما بر اساس شواهد نه فقط در مواقع سیلابی که در موارد متعددی کانال انحرافی این بند آبگیری میشود و گزارشهای متعدد از انحراف و رسوب آب در پشت بند و رویش نیزارها خبر میدهد که این امر سبب کاهش آب تالاب نیز خواهد شد.
آب منطقهای میگوید بارها به منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم به دلیل تخلفات صورت گرفته در خصوص ایجاد بند هشدار داده و اعلام شده انحراف در مسیر آب قابل قبول نیست و اگر آب تالاب مره کاهش یابد شاهد تشدید مناطق بحرانی و کانونهای گردوغبار در استان خواهیم بود.
بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند این بند برای تحقق اهداف خود که پخش سیلاب و تقویت پوشش گیاهی منطقه بوده نه تنها کارایی مفیدی نداشته، بلکه تهدیدی برای افزایش کانونهای ریزگرد به شمار میرود تا آنجا که سازمان حفاظت محیط زیست استان قم بر تخریب این بند تأکید دارد.
تالاب در معرض نابودی
مدیرکل حفاظت محیط زیست قم با انتقاد از ساخت بند روی رودخانه شور اذعان میکند: بند شور، تالاب مره در این استان را به مرور به نابودی میکشاند.محمدحسین بازگیر پیش از این در حاشیه بازدید از تالاب مره بیان کرده بود ایجاد بند شور و دستکاریهای جوامع محلی و بومی برای تأمین مراتع و آب مایحتاج شترهای منطقه موجب شده حیات تالاب مره و میزان حقابه آن به خطر بیفتد.وی ادامه میدهد: با اجرای پروژه بند رودخانه شور آب را به جایی میبریم که هیچ چیز در آن نخواهد رویید.
وی اظهار میکند: آب با ایجاد این بند به سمتی میرود که شنزار است و هدف پروژه از انحراف آب غیر از حوضچههایی که برای استفاده دامها ایجاد کرده محقق نشده که البته همین دام میتوانست از رودخانه سیراب شود.وی با ارائه مستنداتی در خصوص حقابه تالاب مره، وضعیت زیستبوم منطقه و همچنین تبیین مخاطراتی که ممکن است با از بین رفتن تالاب مره به وجود آید، میگوید: این تالاب با مساحت ۱۱ هزار هکتار که در همسایگی کویر مرکزی ایران قرار دارد یکی از کانونهای مهم کنترل گرد و غبار و ریزگرد برای استانهای همجوار به شمار میرود.
پاسخ منابع طبیعی
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم در خصوص پروژه بند رودخانه شور میگوید: رودخانه شور از استان زنجان منشأ میگیرد و از چندین استان از جمله البرز، قزوین و تهران عبور کرده و در نهایت انتهای حوضه آبریز آن در استان قم است.
محمد شعاعی بیان میکند: گفته شده منابع طبیعی با ساخت بند رودخانه شور مسیر جدیدی برای این دریاچه ترسیم کرده است، در حالی که مسیر جدیدی طراحی نشده و همان مسیر طبیعی و تاریخی وجود دارد و برای تالاب اتفاقهای دیگری افتاده که حجم ورودی به آن کاهش پیدا کرده است.وی میافزاید: در بالادست به دلیل تغییر شرایط اقلیمی بارندگیها کم شده و برخی از موانع انسانی ایجاد شده نیز موجب تغییر مسیر تاریخی و طبیعی دریاچه شور شده است.
وی با اشاره به علل ایجاد پروژه بند رودخانه شور میگوید: یکی از علل اجرای این طرح، درخواستهای مردمی بوده و ما باید انسانها را جزئی از اکوسیستم در نظر بگیریم و همه پروژههایی که قرار است اجرا شود باید پیوستهای منابع طبیعی و انسانی را در نظر داشته باشد.
وی ادامه میدهد: این منطقه جزو مناطق کمبرخوردار کشور بوده و از صندوق توسعه ملی اعتباری برای اجرای پروژه بند رودخانه شور اختصاص یافته است که هدف اصلی پروژه نیز مهار و کنترل کانونهای گرد و غبار بوده و تلاش شده در کنار آن مردم نیز از اجرای طرح منتفع شوند و با پوششهای گیاهی ایجاد شده، مردم منطقه که غالباً دامداری دارند از این امکان برخوردار شوند و معیشت آنان بهبود یابد.
کاهش بارندگیها
شعاعی میافزاید: موضوع دیگری که در خصوص این پروژه مطرح شده آن است که کل آب رودخانه شور به سمت این طرح منتقل میشود که این گونه نیست و در دوره بازگشت ۲۵ ساله از ۱۳۷ ثانیه آب پایهای که به سمت تالاب مره میرود تنها 10/2 درصد وارد این بند میشود و البته همین میزان نیز به دلیل عدم بارندگیها محقق نمیشود.
وی بیان میکند: به صورت طبیعی آب رودخانه شور در منطقه جاری بوده و به خاطر بعضی از موانع این مسیر منحرف شده است و بند روی رودخانه شور به این دلیل ایجاد شده که آب به منطقه مورد نظر نمیرفت و برای احیای پوشش گیاهی این طرح اجرایی شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم میگوید: منظور از سیل نیز سیلهای عادی نیست و به برخی از آبهای مازاد و معمولی نیز سیلاب گفته میشود و هیچ جای پروژه گفته نشده سیلبند زدیم بلکه پروژه برای پخش سیلاب بوده است.
شعاعی با بیان اینکه به هر آبی که مازاد بر آب پایه باشد سیلاب گفته میشود و تعریف ما از سیلاب این گونه است، میافزاید: جلوگیری از سیل از مأموریتهای وزارت نیرو است و به هیچ عنوان این پروژه غیرکارشناسی نبوده و باید برای جلوگیری از دستکاریها در مسیر این طرح کنترل لازم صورت بگیرد.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه