این روزها اخبار مربوط به جمعیت زیاد به گوش می‌رسد. حالا هشت سال از سرشماری سال 1395  و سه  سال از اجرای قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» (قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که در جلسه مورخ1400/01/27 کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید طی نامه شماره ۹۳۹۸۲ مورخ 21400/08/24 توسط رئیس جمهور وقت ابلاغ شد) می‌گذرد، درحالی که جمعیت کشور بیش از 88 میلیون نفر اعلام می‌شود و  این پرسش مطرح است که وضعیت فعلی جمعیت کشور چگونه برآورد می‌شود  و اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت چه تأثیری بر رشد نرخ باروری داشته است؟

تغییر در الگوی باروری کشور
رئیس کمیسیون مشترک جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در مجلس یازدهم در خصوص تأثیر قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در افزایش نرخ باروری در استان‌های مختلف کشور به قدس می‌گوید: بررسی‌ها بیانگر این است که سیاست‌های جمعیتی به سرعت اثرگذار نیستند و باوجود آنکه هنوز دومین سال اجرای قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت»  را به پایان نرسانده‌ایم اما شواهد نشان می‌دهد اجرای این قانون اثرگذار بوده است و طی این مدت دستاوردهای خوبی داشته‌ایم.امیرحسین بانکی‌پور فرد با اشاره به وجود مسائل مادی به عنوان مانع اجرای دقیق قانون جوانی جمعیت می‌افزاید: اگرچه مسائل مادی بر افزایش جمعیت اثرگذار است اما این مسائل موجب پیشگیری از تأثیرگذاری قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نشده است و شاهد تغییر در الگوی باروری کشور هستیم.

افزایش نرخ موالید در 15 استان  
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه می‌دهد: از سال 1394 تا زمان آغاز قانون جوانی جمعیت، میزان نرخ بارداری کشور حدود 20 درصد کاهش یافته بود، اما بر اساس آمار منتشر شده در بهار امسال میزان نرخ موالید در 15 استان کشور افزایش یافته است. ضمن آنکه الگوی فرزند سوم به میزان 9 درصد، الگوی فرزند چهارم به میزان 28 درصد، الگوی فرزند پنجم به بالا به میزان 51 درصد افزایش یافته است. همچنین میزان باروری مادران بیشتر از 35 سال به میزان 15 درصد افزایش یافته است.

جمعیت ایران در سال 2045
با گذشت سال‌ها، جمعیت ایران تحت تأثیر تغییرات مختلفی از جمله رشد جمعیت، نرخ تولد و نرخ مرگ‌ومیر قرار گرفته است و با وجود اینکه نرخ باروری در کشورمان کاهش چشمگیری پیدا کرده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد، طی قرن اخیر جمعیت ایران هشت برابر افزایش یافته است. به‌طوری که در حد فاصل سال‌های 1335 تا 1395 هر سال حدود یک میلیون نفر بر تعداد آمار جمعیت ایران افزوده شده و براساس آمار منتشر شده از سوی بانک جهانی، رشد جمعیت سالانه در کشور ایران 4/1، میزان زاد و ولد16/3 ، میزان مرگ و میر5/3 درصد بوده است و طبق پیش‌بینی‌های انجام شده، جمعیت ایران در سال 2045 به بیش از 91/74 میلیون نفر خواهد رسید. 

آخرین آمار جمعیتی کشور 
اگر چه هنوز دو سال تا انجام سرشماری بعدی زمان باقی مانده است و شاید صحبت در این باره کمی زود باشد، اما براساس پیش‌بینی‌هایی که مرکز ملی آمار در مورد رشد جمعیت استان‌های کشور منتشر کرده است ، می‌توان به نتیجه‌ای نسبی رسید.
بر اساس آخرین آمارها، جمعیت ایران به تازگی به حدود 86میلیون نفر رسیده است. طبق اعلام مرکز آمار، جمعیت کشور در اول آبان سال جاری(1403) حدود 85میلیون و 961هزار نفر برآورد شده است، که از کل جمعیت ایران، تعداد 66میلیون و 207هزار نفر ساکن نقاط شهری (77درصد شهرنشین) و 19میلیون و 754هزار نفر ساکن نقاط روستایی( 23درصد روستانشین) هستند. که تعداد 43میلیون و 372هزار نفر مرد و 42میلیون و 582هزار نفر زن برآورد شده است که نسبت جنسی برابر 101/08درصد محاسبه می شود. 
به عبارتی حدوداً در مقابل هر 102مرد 100زن در ایران وجود دارد. از نظر ساختمان سنی جمعیت حدود 22/8 درصد در سنین 14-0 سال، 69/7درصد در سنین کار و فعالیت (15تا 64 سال) و 7/5 درصد در سنین شصت‌وپنج ساله و بیشتر هستند. 

جوان‌ترین و پیرترین استان‌ها 
بر اساس این گزارش پرجمعیت‌ترین استان کشور، استان تهران با 14 میلیون و 425 هزار نفر و کم‌جمعیت‌ترین استان کشور استان ایلام با 579 هزار نفر است. 
همچنین استان سیستان و بلوچستان، با سهم 38درصدی جمعیت کمتر از 15سال جوان‌ترین استان و در مقابل استان گیلان با سهم 11درصدی جمعیت 65 سال و بیشتر سالمندترین استان‌ کشور هستند.
برپایه دو سرشماری اخیر رشد جمعیت کل کشور در دوره پنج ساله 1390 تا 1395 برابر 1/24درصد بود. اما براساس آخرین برآوردهای جمعیتی رشد جمعیت کشور طی  دوره‌های بعدی رو به کاهش گذاشته است. به این ترتیب که طی دوره 1395 تا 1400  برابر 98/0 درصد و در دوره 1400 تا 1405  برابر  0/72درصد برآورد می‌شود.
تعداد خانوار کل کشور نیز از 24میلیون و 196هزار خانوار در سال 1395 به 27میلیون و 651هزار خانوار در  سال 1403 رسیده است. در همین سال تعداد خانوار شهری برابر 21میلیون و 682هزار و روستایی 5میلیون و 969هزار برآورد می شود.
طبق قانون، اجرای سرشماری‌ها در فواصل زمانی معین 10 یا  پنج‌ساله انجام می‌شود. با توجه به فاصله اجرای سرشماری‌ها و نیاز به اطلاعات به روزتر، این مرکز برآوردها و پیش‌بینی‌های جمعیتی را در دستور کار خود قرار داده است و پس از اجرای هر سرشماری و تأیید نتایج با استفاده از روش‌های علمی و به روز، جمعیت کل کشور را برای آینده پیش‌بینی و در فواصل دو سرشماری برآورد می‌کند.
گفتنی است نتایج برآوردها و پیش‌بینی‌های جمعیتی تهیه شده توسط متخصصان جمعیت‌شناسی پس از بررسی و تأیید در کمیته بخشی آمارهای جمعیت (متشکل از استادان، صاحبنظران، کارشناسان و نمایندگان خبره دستگاه‌های اجرایی) برای استفاده عموم از طریق درگاه ملی آمار اطلاع رسانی می‌شود.  

تاریخچه سرشماری در ایران؛ از تصویب قانون تا اجرای آن
جمعیت ایران درزمان قاجار به طور غیر رسمی 5 تا 10 میلیون نفر بود. نخستین قانون سرشماری در ایران در خرداد 1318 تصویب شد. اجرای این قانون از اسفند 1318 در تهران آغاز شد و تا سال 1320، 34 شهر ایران مورد سرشماری قرار گرفتند. پس از تصویب قانون آمار و سرشماری در سال 1332 و تأسیس سازمان آمار در سال 1335، نخستین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1345 اجرا شد. سرشماری‌های بعدی ایران در سال‌های 1355، 1365، 1375، 1385 و 1395 انجام شدند. 

خبرنگار: اعظم طیرانی